Page 498
ਆਠ ਪਹਰ ਹਰਿ ਕੇ ਗੁਨ ਗਾਵੈ ਭਗਤਿ ਪ੍ਰੇਮ ਰਸਿ ਮਾਤਾ ॥
હું આઠેય પ્રહર હરિના ગુણગાન કરતો રહું અને પ્રેમ-ભક્તિ દ્વારા હરિ-રસમાં મસ્ત રહું છું
ਹਰਖ ਸੋਗ ਦੁਹੁ ਮਾਹਿ ਨਿਰਾਲਾ ਕਰਣੈਹਾਰੁ ਪਛਾਤਾ ॥੨॥
હર્ષ તેમજ શોક બંનેમાં નિર્લિપ રહું છું તથા પોતાના રચયિતાને ઓળખી લીધા છે ॥૨॥
ਜਿਸ ਕਾ ਸਾ ਤਿਨ ਹੀ ਰਖਿ ਲੀਆ ਸਗਲ ਜੁਗਤਿ ਬਣਿ ਆਈ ॥
હું જે પ્રભુનો સેવક બન્યો હતો તેને જ મારી રક્ષા કરેલી છે અને મારી બધી ઉક્તિઓ સંપન્ન થઈ ગઈ છે
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਪ੍ਰਭ ਪੁਰਖ ਦਇਆਲਾ ਕੀਮਤਿ ਕਹਣੁ ਨ ਜਾਈ ॥੩॥੧॥੯॥
હે નાનક! તે દયાળુ પ્રભુની દયા નું મૂલ્યાંકન કરી શકાતું નથી ॥૩॥૧॥૯॥
ਗੂਜਰੀ ਮਹਲਾ ੫ ਦੁਪਦੇ ਘਰੁ ੨॥
ગુજરી મહેલ ૫ બેપદ ઘર ૨
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે॥
ਪਤਿਤ ਪਵਿਤ੍ਰ ਲੀਏ ਕਰਿ ਅਪੁਨੇ ਸਗਲ ਕਰਤ ਨਮਸਕਾਰੋ ॥
ઈશ્વરે પતિતને પણ પવિત્ર કરીને પોતાના બનાવી લીધા છે અને આખી દુનિયા તેને પ્રણામ કરે છે
ਬਰਨੁ ਜਾਤਿ ਕੋਊ ਪੂਛੈ ਨਾਹੀ ਬਾਛਹਿ ਚਰਨ ਰਵਾਰੋ ॥੧॥
હવે કોઈ પણ તેના ધર્મ કે જાતિ વિશે પૂછતું નથી લોકો તેની ચરણ ધૂળની અભિલાષા છે ॥૧॥
ਠਾਕੁਰ ਐਸੋ ਨਾਮੁ ਤੁਮ੍ਹ੍ਹਾਰੋ ॥
હે ઠાકુર! તારા નામનું એવું તેજ પ્રતાપ છે કે
ਸਗਲ ਸ੍ਰਿਸਟਿ ਕੋ ਧਣੀ ਕਹੀਜੈ ਜਨ ਕੋ ਅੰਗੁ ਨਿਰਾਰੋ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તું આખી સૃષ્ટિનો માલિક કહેવાય છે તથા પોતાના ભક્તજનોનો અનન્ય જ પક્ષ લે છે ॥૧॥વિરામ॥
ਸਾਧਸੰਗਿ ਨਾਨਕ ਬੁਧਿ ਪਾਈ ਹਰਿ ਕੀਰਤਨੁ ਆਧਾਰੋ ॥
સત્સંગતિમાં નાનકને બુદ્ધિ પ્રાપ્ત થઈ ગઈ છે અને હરિનું ભજન-કીર્તન કરવું એ તેના જીવનનો આધાર છે
ਨਾਮਦੇਉ ਤ੍ਰਿਲੋਚਨੁ ਕਬੀਰ ਦਾਸਰੋ ਮੁਕਤਿ ਭਇਓ ਚੰਮਿਆਰੋ ॥੨॥੧॥੧੦॥
હરિ-કીર્તનથી જ નામદેવ, ત્રિલોચન, કબીરદાસ અને રવિદાસ ચમાર પણ મુક્તિ પ્રાપ્ત કરી ગયા છે ॥૨॥૧॥૧૦॥
ਗੂਜਰੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥
ગુજરી મહેલ ૫ ॥
ਹੈ ਨਾਹੀ ਕੋਊ ਬੂਝਨਹਾਰੋ ਜਾਨੈ ਕਵਨੁ ਭਤਾ ॥
તે પરમાત્મા ને સમજવાવાળું કોઈ પણ નથી તેની યુક્તિઓને કોણ જાણી શકે છે
ਸਿਵ ਬਿਰੰਚਿ ਅਰੁ ਸਗਲ ਮੋਨਿ ਜਨ ਗਹਿ ਨ ਸਕਾਹਿ ਗਤਾ ॥੧॥
શિવ, બ્રહ્મા તથા મુનિજન પણ તેની ગતિને સમજી શકતા નથી ॥૧॥
ਪ੍ਰਭ ਕੀ ਅਗਮ ਅਗਾਧਿ ਕਥਾ ॥
પ્રભુની કથા પહોંચથી ઉપર અને અતિશય ઊંડી છે
ਸੁਨੀਐ ਅਵਰ ਅਵਰ ਬਿਧਿ ਬੁਝੀਐ ਬਕਨ ਕਥਨ ਰਹਤਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
આ સાંભળવામાં કંઈક બીજું પરંતુ સમજવામાં કંઈક બીજી જ રીતે છે આ વર્ણન તેમજ કથન કરવાથી ઉપર છે ॥૧॥વિરામ॥
ਆਪੇ ਭਗਤਾ ਆਪਿ ਸੁਆਮੀ ਆਪਨ ਸੰਗਿ ਰਤਾ ॥
પરમાત્મા સ્વયં જ ભક્ત છે અને સ્વયં જ સ્વામી છે તે પોતાની જાત થી મોહિત છે
ਨਾਨਕ ਕੋ ਪ੍ਰਭੁ ਪੂਰਿ ਰਹਿਓ ਹੈ ਪੇਖਿਓ ਜਤ੍ਰ ਕਤਾ ॥੨॥੨॥੧੧॥
નાનકના પ્રભુ આખા વિશ્વમાં વસેલા છે અને તે તેને સર્વત્ર જોવે છે ॥૨॥૨॥૧૧॥
ਗੂਜਰੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥
ગુજરી મહેલ ૫॥
ਮਤਾ ਮਸੂਰਤਿ ਅਵਰ ਸਿਆਨਪ ਜਨ ਕਉ ਕਛੂ ਨ ਆਇਓ ॥
પ્રભુના સેવકને કોઈ સલાહ-સૂચન તેમજ ચતુરાઈ કંઈ પણ આવડતું નથી
ਜਹ ਜਹ ਅਉਸਰੁ ਆਇ ਬਨਿਓ ਹੈ ਤਹਾ ਤਹਾ ਹਰਿ ਧਿਆਇਓ ॥੧॥
જ્યાં કંઈ પણ સંકટનો પ્રસંગ બને છે ત્યાં તે હરિનું ધ્યાન ધરે છે ॥૧॥
ਪ੍ਰਭ ਕੋ ਭਗਤਿ ਵਛਲੁ ਬਿਰਦਾਇਓ ॥
ભક્ત-વત્સલ થવું એ પ્રભુ નું બિરુદ છે
ਕਰੇ ਪ੍ਰਤਿਪਾਲ ਬਾਰਿਕ ਕੀ ਨਿਆਈ ਜਨ ਕਉ ਲਾਡ ਲਡਾਇਓ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તે પોતાના સેવકોનું બાળકની જેમ ભરણ-પોષણ કરે છે અને પોતાના બાળકોની જેમ લાડ લડાવે છે ॥૧॥વિરામ॥
ਜਪ ਤਪ ਸੰਜਮ ਕਰਮ ਧਰਮ ਹਰਿ ਕੀਰਤਨੁ ਜਨਿ ਗਾਇਓ ॥
સેવકે હરિ-કીર્તન ગાયા છે અને હરિના કીર્તન જ તેના જપ,તપ,સંયમ તેમજ ધર્મ-કર્મ છે
ਸਰਨਿ ਪਰਿਓ ਨਾਨਕ ਠਾਕੁਰ ਕੀ ਅਭੈ ਦਾਨੁ ਸੁਖੁ ਪਾਇਓ ॥੨॥੩॥੧੨॥
હે નાનક! સેવક પોતાના ઠાકોરજીની શરણે પડ્યો છે અને તેને તેનાથી અભયદાનનું સુખ પ્રાપ્ત થયું છે ॥૨॥૩॥૧૨॥
ਗੂਜਰੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥
ગુજરી મહેલ ૫ ॥
ਦਿਨੁ ਰਾਤੀ ਆਰਾਧਹੁ ਪਿਆਰੋ ਨਿਮਖ ਨ ਕੀਜੈ ਢੀਲਾ ॥
હે પ્રિય ભક્તજનો! દિવસ-રાત ભગવાનની આરાધના કરો તથા ક્ષણ માત્ર પણ મોડું ન કરો
ਸੰਤ ਸੇਵਾ ਕਰਿ ਭਾਵਨੀ ਲਾਈਐ ਤਿਆਗਿ ਮਾਨੁ ਹਾਠੀਲਾ ॥੧॥
પોતાના અભિમાન તેમજ જીદને ત્યાગીને શ્રદ્ધાથી સંતોની સેવા કરો ॥૧॥
ਮੋਹਨੁ ਪ੍ਰਾਨ ਮਾਨ ਰਾਗੀਲਾ ॥
મોહન પ્રભુ ખુબ જ રંગીલા છે જે મારા પ્રાણ તેમજ માન-સન્માન છે
ਬਾਸਿ ਰਹਿਓ ਹੀਅਰੇ ਕੈ ਸੰਗੇ ਪੇਖਿ ਮੋਹਿਓ ਮਨੁ ਲੀਲਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તે મારા હૃદયની સાથે વસે છે અને તેની લીલા જોઈને મારુ મન મુગ્ધ થઈ ગયું છે ॥૧॥વિરામ॥
ਜਿਸੁ ਸਿਮਰਤ ਮਨਿ ਹੋਤ ਅਨੰਦਾ ਉਤਰੈ ਮਨਹੁ ਜੰਗੀਲਾ ॥
જેનું સ્મરણ કરવાથી મનમાં આનંદ થાય છે અને મનની ગંદકી ઉતરી જાય છે
ਮਿਲਬੇ ਕੀ ਮਹਿਮਾ ਬਰਨਿ ਨ ਸਾਕਉ ਨਾਨਕ ਪਰੈ ਪਰੀਲਾ ॥੨॥੪॥੧੩॥
આવા પ્રભુના મિલનની મહિમા વર્ણન કરી શકાતી નથી હે નાનક! તેની મહિમા અનુમાનથી ઉપર અને અંનત છે ॥૨॥૪॥૧૩॥
ਗੂਜਰੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥
ગુજરી મહેલ ૫ ॥
ਮੁਨਿ ਜੋਗੀ ਸਾਸਤ੍ਰਗਿ ਕਹਾਵਤ ਸਭ ਕੀਨ੍ਹ੍ਹੇ ਬਸਿ ਅਪਨਹੀ ॥
જે પોતાને મુનિ,યોગી, તેમજ શાસ્ત્ર ના જ્ઞાતા કહેવડાવે છે માયાએ તે બધાને પોતાના વશમાં કરેલા છે
ਤੀਨਿ ਦੇਵ ਅਰੁ ਕੋੜਿ ਤੇਤੀਸਾ ਤਿਨ ਕੀ ਹੈਰਤਿ ਕਛੁ ਨ ਰਹੀ ॥੧॥
માયાની આટલી પ્રબળતા જોઈને ત્રિદેવ-બ્રહ્મા,વિષ્ણુ,મહાદેવ અને તેત્રીસ કરોડ દેવી-દેવતાઓની આશ્ચર્યની કોઈ સીમા રહી નથી ॥૧॥