Page 487
ਤਾ ਮਹਿ ਮਗਨ ਹੋਤ ਨ ਤੇਰੋ ਜਨੁ ॥੨॥
તારો સેવક તેની અંદર મગ્ન થતો નથી ॥૨॥
ਪ੍ਰੇਮ ਕੀ ਜੇਵਰੀ ਬਾਧਿਓ ਤੇਰੋ ਜਨ ॥
રવિદાસ કહે છે કે હે પ્રભુ! તારા પ્રેમની દોરીથી બંધાયેલો છે
ਕਹਿ ਰਵਿਦਾਸ ਛੂਟਿਬੋ ਕਵਨ ਗੁਨ ॥੩॥੪॥
તો પછી તેનાથી છુટકારો મેળવવાનો ઉદ્દેશ શું છે ॥૩॥૪॥
ਆਸਾ ॥
રાગ આશા
ਹਰਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਹਰੇ ॥
હરિ-હરિ’ ‘હરિ-હરિ’ નામ મંત્રનો જ જાપ કરો
ਹਰਿ ਸਿਮਰਤ ਜਨ ਗਏ ਨਿਸਤਰਿ ਤਰੇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હરિનું નામ સ્મરણ કરવાથી ભક્તજન સંસાર-સમુદ્રથી મુક્તિ પ્રાપ્ત કરી ગયા છે ॥૧॥વિરામ॥
ਹਰਿ ਕੇ ਨਾਮ ਕਬੀਰ ਉਜਾਗਰ ॥
હરિના નામ સ્મરણથી જ કબીર દુનિયામાં પ્રખ્યાત થયા અન
ਜਨਮ ਜਨਮ ਕੇ ਕਾਟੇ ਕਾਗਰ ॥੧॥
તેના જન્મ-જન્માંતરના કર્મલેખ મટી ગયા ॥૧॥
ਨਿਮਤ ਨਾਮਦੇਉ ਦੂਧੁ ਪੀਆਇਆ ॥
નામદેવ ભક્તિના નિમિત્ત પ્રભુ ને દૂધ અર્પણ કર્યું
ਤਉ ਜਗ ਜਨਮ ਸੰਕਟ ਨਹੀ ਆਇਆ ॥੨॥
જેના ફળસ્વરૂપ તે જગતના જન્મસંકટમાં નથી આવ્યા ॥૨॥
ਜਨ ਰਵਿਦਾਸ ਰਾਮ ਰੰਗਿ ਰਾਤਾ ॥
સેવક રવિદાસ રામના પ્રેમ-રંગમાં વિનમ્ર ભક્ત બન્યા
ਇਉ ਗੁਰ ਪਰਸਾਦਿ ਨਰਕ ਨਹੀ ਜਾਤਾ ॥੩॥੫॥
આ રીતે તે ગુરુની કૃપાથી નર્કમાં જશે નહીં ॥૩॥૫॥
ਆਸਾ ॥
રાગ આશા
ਮਾਟੀ ਕੋ ਪੁਤਰਾ ਕੈਸੇ ਨਚਤੁ ਹੈ ॥
મનુષ્ય માટીનું પૂતળું છે તો પણ સાંસારિક મોહમાં ફસાઈને કેમ વ્યંગ્યપૂર્ણ નાચે છે
ਦੇਖੈ ਦੇਖੈ ਸੁਨੈ ਬੋਲੈ ਦਉਰਿਓ ਫਿਰਤੁ ਹੈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તે વારંવાર જોઈ, સાંભળી, બોલી અને દોડી રહ્યો છે. ॥૧॥વિરામ॥
ਜਬ ਕਛੁ ਪਾਵੈ ਤਬ ਗਰਬੁ ਕਰਤੁ ਹੈ ॥
જ્યારે તે કોઈ ઉપલબ્ધિ પ્રાપ્ત કરે છે તો તે ઉપલબ્ધિનો ઘણો અહંકાર કરે છે
ਮਾਇਆ ਗਈ ਤਬ ਰੋਵਨੁ ਲਗਤੁ ਹੈ ॥੧॥
પરંતુ જ્યારે ધન-દોલત વગેરે તેનું ચાલ્યું જાય છે તો કુટી-કુટી ને રોવા લાગે છે ॥૧॥
ਮਨ ਬਚ ਕ੍ਰਮ ਰਸ ਕਸਹਿ ਲੁਭਾਨਾ ॥
મન,વચન તેમજ કર્મોને કારણે તે મીઠા તેમજ લોભામણા સાંસારિક પદાર્થોમાં મગ્ન રહે છે
ਬਿਨਸਿ ਗਇਆ ਜਾਇ ਕਹੂੰ ਸਮਾਨਾ ॥੨॥
પરંતુ જ્યારે તેના જીવનનો અંત થઈ જાય છે તો ખબર પડતી નથી કે તે કઈ જગ્યાએ જઈને સમાઈ જાય છે
ਕਹਿ ਰਵਿਦਾਸ ਬਾਜੀ ਜਗੁ ਭਾਈ ॥
રવિદાસજી કહે છે કે હે ભાઈ! આ જીવન એક રમત છે તેમજ
ਬਾਜੀਗਰ ਸਉ ਮੋੁਹਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਬਨਿ ਆਈ ॥੩॥੬॥
જાદુગર પ્રભુથી મારી પ્રીતિ બની ગઈ છે ॥૩॥૬॥
ਆਸਾ ਬਾਣੀ ਭਗਤ ਧੰਨੇ ਜੀ ਕੀ
આશા વાણી ભગત ધનેનજીની
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે॥
ਭ੍ਰਮਤ ਫਿਰਤ ਬਹੁ ਜਨਮ ਬਿਲਾਨੇ ਤਨੁ ਮਨੁ ਧਨੁ ਨਹੀ ਧੀਰੇ ॥
અનેક જન્મ-મરણના ચક્રમાં ભટકતા વ્યતીત થઈ ગયા તો પણ તન,મન,ધન ત્રણેય જ સ્થિર રહેતા નથી
ਲਾਲਚ ਬਿਖੁ ਕਾਮ ਲੁਬਧ ਰਾਤਾ ਮਨਿ ਬਿਸਰੇ ਪ੍ਰਭ ਹੀਰੇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
લાલચ તેમજ કામવાસના ના ઝેરમાં લલચાઈને આ મને પ્રભુ રૂપી હીરાને ભુલાવી દીધો છે ॥૧॥વિરામ॥
ਬਿਖੁ ਫਲ ਮੀਠ ਲਗੇ ਮਨ ਬਉਰੇ ਚਾਰ ਬਿਚਾਰ ਨ ਜਾਨਿਆ ॥
ચંચળ મનને વિષય-વિકારોના ફળ મીઠા લાગે છે તથા સુંદર વિચારોને જાણ્યા નથી
ਗੁਨ ਤੇ ਪ੍ਰੀਤਿ ਬਢੀ ਅਨ ਭਾਂਤੀ ਜਨਮ ਮਰਨ ਫਿਰਿ ਤਾਨਿਆ ॥੧॥
સારા ગુણોની વિરુદ્ધ પાપોની અનેક રીતોથી તેનો પ્રેમ અતિશય વધી ગયો છે અને તે ફરી જન્મ-મરણના ચક્રમાં પડી જાય છે. ॥૧॥
ਜੁਗਤਿ ਜਾਨਿ ਨਹੀ ਰਿਦੈ ਨਿਵਾਸੀ ਜਲਤ ਜਾਲ ਜਮ ਫੰਧ ਪਰੇ ॥
તે પ્રભુ મિલનની યુક્તિને જાણતો નથી જે હૃદયમાં નિવાસ કરે છે મોહન જાળમાં સળગીને તે મૃત્યુના ફંદામાં ફસાય જાય છે
ਬਿਖੁ ਫਲ ਸੰਚਿ ਭਰੇ ਮਨ ਐਸੇ ਪਰਮ ਪੁਰਖ ਪ੍ਰਭ ਮਨ ਬਿਸਰੇ ॥੨॥
હે મન! આ રીતે ઝેર રૂપી ફળનું સંચય કરીને પોતાના હૃદય ઘરમાં ભરી દીધું છે અને પરમપુરુષ પ્રભુ ભૂલી ગયા છે ॥૨॥
ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਵੇਸੁ ਗੁਰਹਿ ਧਨੁ ਦੀਆ ਧਿਆਨੁ ਮਾਨੁ ਮਨ ਏਕ ਮਏ ॥
જયારે ગુરુએ મને નામ ધન આપ્યું તો મનમાં જ્ઞાનનો પ્રવેશ થઈ ગયો, ધ્યાન ધરવાથી મારુ મન પ્રભુથી એકવિધ થઈ ગયું છે
ਪ੍ਰੇਮ ਭਗਤਿ ਮਾਨੀ ਸੁਖੁ ਜਾਨਿਆ ਤ੍ਰਿਪਤਿ ਅਘਾਨੇ ਮੁਕਤਿ ਭਏ ॥੩॥
પ્રભુની પ્રેમભક્તિને ધારણ કરવાથી મનને આધ્યાત્મિક સુખની અનુભૂતિ થઈ ગઈ અને આ રીતે મન તૃપ્ત તેમજ સંતુષ્ટ થવાથી મને મોક્ષની પ્રાપ્તિ થઈ ગઈ ॥૩॥
ਜੋਤਿ ਸਮਾਇ ਸਮਾਨੀ ਜਾ ਕੈ ਅਛਲੀ ਪ੍ਰਭੁ ਪਹਿਚਾਨਿਆ ॥
જે મનુષ્યની અંદર સર્વવ્યાપક પરમાત્માની જ્યોતિ સમાયેલી છે તેને નિશ્ચલ પ્રભુને ઓળખી લીધા છે
ਧੰਨੈ ਧਨੁ ਪਾਇਆ ਧਰਣੀਧਰੁ ਮਿਲਿ ਜਨ ਸੰਤ ਸਮਾਨਿਆ ॥੪॥੧॥
ધનનજીનું કથન છે કે તેને ધરણીધર પ્રભુને અમૂલ્ય ધનના રૂપમાં પ્રાપ્ત કરી લીધા છે તથા સંતોની સંગતિમાં મળીને તે તેમાં સમાઈ ગયા છે
ਮਹਲਾ ੫ ॥
રાગ આશા મહેલ ૫॥
ਗੋਬਿੰਦ ਗੋਬਿੰਦ ਗੋਬਿੰਦ ਸੰਗਿ ਨਾਮਦੇਉ ਮਨੁ ਲੀਣਾ ॥
ગોવિંદ નું નામ જપવાથી નામદેવ નું મન ગોવિંદમાં જ લીન થયેલુ છે
ਆਢ ਦਾਮ ਕੋ ਛੀਪਰੋ ਹੋਇਓ ਲਾਖੀਣਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
જેના ફળસ્વરૂપ તે બે કોડી નો છુપાયેલ લખપતિ બની ગયો
ਬੁਨਨਾ ਤਨਨਾ ਤਿਆਗਿ ਕੈ ਪ੍ਰੀਤਿ ਚਰਨ ਕਬੀਰਾ ॥
કબિરજી એ ગુંથવા તેમજ ખેંચવાના કાર્યને છોડીને પ્રભુના ચરણોમાં પ્રીતિ લગાવેલી છે
ਨੀਚ ਕੁਲਾ ਜੋਲਾਹਰਾ ਭਇਓ ਗੁਨੀਯ ਗਹੀਰਾ ॥੧॥
જેના ફળસ્વરૂપ તે નીચ કુળનો વણકર ગુણોનો સાગર બની ગયો છે
ਰਵਿਦਾਸੁ ਢੁਵੰਤਾ ਢੋਰ ਨੀਤਿ ਤਿਨਿ ਤਿਆਗੀ ਮਾਇਆ ॥
રવિદાસજી જે દરરોજ મૃત પશુને ખેંચતા હતા તેમણે પણ સાંસારિક માયાને ત્યાગી દીધી તો
ਪਰਗਟੁ ਹੋਆ ਸਾਧਸੰਗਿ ਹਰਿ ਦਰਸਨੁ ਪਾਇਆ ॥੨॥
તે સાધુઓની સંગતિમાં રહીને સુખી થઈ ગયા અને તેને હરિના દર્શન પ્રાપ્ત થયા ॥૨॥
ਸੈਨੁ ਨਾਈ ਬੁਤਕਾਰੀਆ ਓਹੁ ਘਰਿ ਘਰਿ ਸੁਨਿਆ ॥
સૈન, વાણંદ નાના-મોટા સામાન્ય કાર્ય લોકોને અહીં કરવાવાળા સાંભળ્યા હતા પરંતુ
ਹਿਰਦੇ ਵਸਿਆ ਪਾਰਬ੍ਰਹਮੁ ਭਗਤਾ ਮਹਿ ਗਨਿਆ ॥੩॥
જ્યારે તેના હૃદયમાં પ્રભુએ નિવાસ કર્યો તો તે પણ ભક્તજનોમાં ગણાવા લાગ્યો ॥૩॥