Page 416
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੧ ॥
આશા મહેલ ૧॥
ਤਨੁ ਬਿਨਸੈ ਧਨੁ ਕਾ ਕੋ ਕਹੀਐ ॥
જયારે મનુષ્યનું શરીર સુઈ જાય છે ત્યારે તેનું કમાયેલું ધન તેનું કહી શકાતું નથી પરમાત્માનું નામ જ વાસ્તવિક ધન છે
ਬਿਨੁ ਗੁਰ ਰਾਮ ਨਾਮੁ ਕਤ ਲਹੀਐ ॥
જે મનુષ્ય શરીરના નાશ થવા પછી પણ પોતાની સાથે લઈ જઈ શકે છે પરંતુ પરમાત્માનું નામ-ધન ગુરુ વગર કોઈ બીજાથી મળી શકતું નથી.
ਰਾਮ ਨਾਮ ਧਨੁ ਸੰਗਿ ਸਖਾਈ ॥
પરમાત્માનું નામ-ધન જ મનુષ્યનો વાસ્તવિક મિત્ર છે.
ਅਹਿਨਿਸਿ ਨਿਰਮਲੁ ਹਰਿ ਲਿਵ ਲਾਈ ॥੧॥
જે મનુષ્ય દિવસ-રાત પોતાનું ધ્યાન પ્રભુ-ચરણોમાં જોડે છે તેનું જીવન પવિત્ર થઈ જાય છે ॥૧॥
ਰਾਮ ਨਾਮ ਬਿਨੁ ਕਵਨੁ ਹਮਾਰਾ ॥
પરમાત્માના નામ વગર અમારો જીવોનો બીજો કોણ હંમેશા માટે મિત્ર થઈ શકે છે?
ਸੁਖ ਦੁਖ ਸਮ ਕਰਿ ਨਾਮੁ ਨ ਛੋਡਉ ਆਪੇ ਬਖਸਿ ਮਿਲਾਵਣਹਾਰਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
સુખ અને દુઃખ તે જ પ્રભુની રજામાં આવે છે આ માટે સુખ અને દુઃખને એક સમાન તેની રજા સમજીને હું ક્યારેય તેનું નામ છોડીશ નહીં. મને પાકો વિશ્વાસ છે કે પરમાત્મા પોતે જ કૃપા કરીને પોતાના ચરણોમાં જોડનાર છે ॥૧॥વિરામ॥
ਕਨਿਕ ਕਾਮਨੀ ਹੇਤੁ ਗਵਾਰਾ ॥
તે મૂર્ખ છે જે સોના તેમજ સ્ત્રીની સાથે જ મોહ વધારી રહ્યો છે
ਦੁਬਿਧਾ ਲਾਗੇ ਨਾਮੁ ਵਿਸਾਰਾ ॥
અને ભટકણમાં પડેલ છે જેને પરમાત્માનું નામ ભુલાવી દીધું છે પરંતુ જીવનું પણ શું વશ?
ਜਿਸੁ ਤੂੰ ਬਖਸਹਿ ਨਾਮੁ ਜਪਾਇ ॥
હે પ્રભુ! જે જીવને તું પોતાનું નામ જપાવીને નામનું દાન બક્ષે છે તે તારા ગુણ ગાય છે
ਦੂਤੁ ਨ ਲਾਗਿ ਸਕੈ ਗੁਨ ਗਾਇ ॥੨॥
યમદૂત તેની પાસે ભટકી શકતા નથી આધ્યાત્મિક મૃત્યુ તેની નજીક આવતી નથી ' સોના, સ્ત્રી માટે' તેના આધ્યાત્મિક જીવનને મારી શકતો નથી ॥૨॥
ਹਰਿ ਗੁਰੁ ਦਾਤਾ ਰਾਮ ਗੁਪਾਲਾ ॥
રામ! હે હરિ! હે ગોપાલ! તું જ સૌથી મોટો દાતા છે.
ਜਿਉ ਭਾਵੈ ਤਿਉ ਰਾਖੁ ਦਇਆਲਾ ॥
જેમ તને યોગ્ય લાગે તેમ હે દયાળુ! મને 'કનક કામિની માટે'થી બચાવી લે.
ਗੁਰਮੁਖਿ ਰਾਮੁ ਮੇਰੈ ਮਨਿ ਭਾਇਆ ॥
ગુરુની શરણ પડીને પરમાત્માનું નામ મારા મનને પ્રેમાળ લાગે છે
ਰੋਗ ਮਿਟੇ ਦੁਖੁ ਠਾਕਿ ਰਹਾਇਆ ॥੩॥
મારા આધ્યાત્મિક રોગ મટી ગયા છે આધ્યાત્મિક મૃત્યુવાળું દુ:ખ મેં રોકી લીધું છે ॥૩॥
ਅਵਰੁ ਨ ਅਉਖਧੁ ਤੰਤ ਨ ਮੰਤਾ ॥
હે ભાઈ! 'કનક કામિની માટે' ના રોગથી બચાવનાર પ્રભુ-નામ વગર બીજી કોઈ દવા નથી કોઈ મંત્ર નથી.
ਹਰਿ ਹਰਿ ਸਿਮਰਣੁ ਕਿਲਵਿਖ ਹੰਤਾ ॥
પરમાત્માનું નામ જપવું જ બધા પાપોનો નાશ કરનાર છે.
ਤੂੰ ਆਪਿ ਭੁਲਾਵਹਿ ਨਾਮੁ ਵਿਸਾਰਿ ॥
પરંતુ હે પ્રભુ! અમે જીવ શું કરી શકીએ છીએ? અમારા મનોથી પોતાનું નામ ભુલાવીને તું પોતે જ અમને ખોટા રસ્તા પર નાખે છે
ਤੂੰ ਆਪੇ ਰਾਖਹਿ ਕਿਰਪਾ ਧਾਰਿ ॥੪॥
અને તું પોતે જ કૃપા કરીને અમને વિકારોથી બચાવે છે ॥૪॥
ਰੋਗੁ ਭਰਮੁ ਭੇਦੁ ਮਨਿ ਦੂਜਾ ॥
તેના મનમાં વિકારોનો રોગ છે ભટકણ છે પ્રભુથી અંતર છે મારુ-તારુ છે.
ਗੁਰ ਬਿਨੁ ਭਰਮਿ ਜਪਹਿ ਜਪੁ ਦੂਜਾ ॥
ગુરુની શરણ વગર જે મનુષ્ય ખોટા રસ્તા પર પડીને બીજા જપ જપે છે કનક કામિની વગેરેના મોહમાં હંમેશા ધ્યાન જોડીને રાખે છે
ਆਦਿ ਪੁਰਖ ਗੁਰ ਦਰਸ ਨ ਦੇਖਹਿ ॥
જે મનુષ્ય ક્યારેય ગુરુના દર્શન કરતો નથી બધાથી આદિ સર્વ-વ્યાપકના દર્શન કરતો નથી
ਵਿਣੁ ਗੁਰ ਸਬਦੈ ਜਨਮੁ ਕਿ ਲੇਖਹਿ ॥੫॥
ગુરુના શબ્દમાં જોડાયા વગર તેનો જન્મ કોઈ પણ કામનો રહી જતો નથી ॥૫॥
ਦੇਖਿ ਅਚਰਜੁ ਰਹੇ ਬਿਸਮਾਦਿ ॥
હે પ્રભુ! તને આશ્ચર્ય-રૂપમાં જોઈને અમે હેરાન થાય છીએ.
ਘਟਿ ਘਟਿ ਸੁਰ ਨਰ ਸਹਜ ਸਮਾਧਿ ॥
તું દરેક શરીરમાં હાજર છે દેવતાઓમાં મનુષ્યોમાં દરેકમાં સુતેલ જ સ્થિર ટકેલો છે.
ਭਰਿਪੁਰਿ ਧਾਰਿ ਰਹੇ ਮਨ ਮਾਹੀ ॥
તું દરેક જીવના મનમાં પુષ્કળ છે તું દરેકને સહારો આપી રહ્યો છે.
ਤੁਮ ਸਮਸਰਿ ਅਵਰੁ ਕੋ ਨਾਹੀ ॥੬॥
તારા જેવો રક્ષક બીજો કોઈ નથી ॥૬॥
ਜਾ ਕੀ ਭਗਤਿ ਹੇਤੁ ਮੁਖਿ ਨਾਮੁ ॥ ਸੰਤ ਭਗਤ ਕੀ ਸੰਗਤਿ ਰਾਮੁ ॥
હે ભાઈ! પરમાત્મા તે સંત-ભક્તોની સંગતિમાં મળે છે જેના મુખમાં હંમેશા તેનું નામ ટકી રહે છે
ਬੰਧਨ ਤੋਰੇ ਸਹਜਿ ਧਿਆਨੁ ॥
તે સંત જનોના હૃદયમાં તે પ્રભુની ભક્તિ માટે પ્રેમ છે ઈચ્છા છે. સ્થિર સ્થિતિમાં ટકીને પ્રભુનું ધ્યાન ધરીને સંત જન 'કનક કામિની'વાળા બંધન તોડી લે છે.
ਛੂਟੈ ਗੁਰਮੁਖਿ ਹਰਿ ਗੁਰ ਗਿਆਨੁ ॥੭॥
જે મનુષ્ય ગુરુની સન્મુખ હોય છે જેની અંદર ગુરુનું આપેલું રબ્બી જ્ઞાન પ્રગટ થાય છે તે પણ આ બંધનોથી મુક્ત થઈ જાય છે ॥૭॥
ਨਾ ਜਮਦੂਤ ਦੂਖੁ ਤਿਸੁ ਲਾਗੈ ॥
તેને યમદૂતોનું દુઃખ સ્પર્શી શકતું નથી મૃત્યુનો ડર આધ્યાત્મિક મૃત્યુ તેની પાસે ભટકતી નથી
ਜੋ ਜਨੁ ਰਾਮ ਨਾਮਿ ਲਿਵ ਜਾਗੈ ॥
જે મનુષ્ય પરમાત્માના નામમાં લગન લગાવીને 'કનક કામિની માટે'તરફથી સાવધાન થઈ જાય છે
ਭਗਤਿ ਵਛਲੁ ਭਗਤਾ ਹਰਿ ਸੰਗਿ ॥
ભક્તિથી પ્રેમ કરનાર પરમાત્મા પોતાના ભક્તોની આજુબાજુ રહે છે.
ਨਾਨਕ ਮੁਕਤਿ ਭਏ ਹਰਿ ਰੰਗਿ ॥੮॥੯॥
હે નાનક! પ્રભુના ભક્ત પ્રભુના પ્રેમ-રંગમાં રંગાઇને બંધનોથી મુક્ત થઈ જાય છે ॥૮॥૯॥
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੧ ਇਕਤੁਕੀ ॥
આશા મહેલ ૧ એકતુકી॥
ਗੁਰੁ ਸੇਵੇ ਸੋ ਠਾਕੁਰ ਜਾਨੈ ॥
જે મનુષ્ય ગુરુના કહ્યા પ્રમાણે પરમાત્માનું સ્મરણ કરે છે તે પરમાત્માને દરેક જગ્યાએ વ્યાપક જાણી લે છે
ਦੂਖੁ ਮਿਟੈ ਸਚੁ ਸਬਦਿ ਪਛਾਨੈ ॥੧॥
તે મનુષ્ય હંમેશા સ્થિર પ્રભુને ગુરુના શબ્દ દ્વારા દરેક જગ્યાએ ઓળખી લે છે અને આ રીતે તેના મોહનું દુઃખ મટી જાય છે ॥૧॥
ਰਾਮੁ ਜਪਹੁ ਮੇਰੀ ਸਖੀ ਸਖੈਨੀ ॥
હે બહેનપણીઓ! હે સત્સંગીઓ! પરમાત્માનું નામ જપો
ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵਿ ਦੇਖਹੁ ਪ੍ਰਭੁ ਨੈਨੀ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ગુરુની બતાવેલી આ સેવા કરીને તું દરેક જગ્યાએ પરમાત્માનાં દર્શન કરીશ ॥૧॥વિરામ॥
ਬੰਧਨ ਮਾਤ ਪਿਤਾ ਸੰਸਾਰਿ ॥ ਬੰਧਨ ਸੁਤ ਕੰਨਿਆ ਅਰੁ ਨਾਰਿ ॥੨॥
પરમાત્માનું સ્મરણ કર્યા વગર સંસારમાં માતા, પિતા, પુત્ર, બેટી, અને પત્ની મોહના બંધનોને કારણે બની જાય છે ॥૨॥
ਬੰਧਨ ਕਰਮ ਧਰਮ ਹਉ ਕੀਆ ॥
સ્મરણ વગર ધાર્મિક રીત બંધન બની જાય છે મનુષ્ય ગર્વ કરે છે કે આ બધું જ 'મેં કર્યું છે મેં કર્યું છે'.
ਬੰਧਨ ਪੁਤੁ ਕਲਤੁ ਮਨਿ ਬੀਆ ॥੩॥
જો મનમાં પરમાત્મા વગર કોઈ બીજો પ્રેમ છે તો પુત્ર-સ્ત્રીનો સંબંધ પણ બંધનોનું મૂળ થઈ જાય છે ॥૩॥
ਬੰਧਨ ਕਿਰਖੀ ਕਰਹਿ ਕਿਰਸਾਨ ॥
ખેડૂત આજીવિકા માટે ખેતી-વાડી કરે છે કરવી પણ જોઈએ પરંતુ સ્મરણ વગર આ ખેતી-વાડી બંધન બની જાય છે.
ਹਉਮੈ ਡੰਨੁ ਸਹੈ ਰਾਜਾ ਮੰਗੈ ਦਾਨ ॥੪॥
રાજા ખેડૂતોથી દાન લે છે. પરંતુ પરમાત્માના સ્મરણ વગર રાજા જ અહંકારની સજા ભોગવે છે ॥૪॥
ਬੰਧਨ ਸਉਦਾ ਅਣਵੀਚਾਰੀ ॥
વ્યાપારી વ્યાપાર કરે છે પ્રભુના નામ સ્મરણ વગર આ વ્યાપાર બંધનોનું મૂળ છે
ਤਿਪਤਿ ਨਾਹੀ ਮਾਇਆ ਮੋਹ ਪਸਾਰੀ ॥੫॥
કારણ કે સ્મરણ વગર મનુષ્ય માયાના મોહના ફેલાવમાં એટલો ફસાઈ જાય છે કે માયાથી તેનું પેટ ભરાતું નથી ॥૫॥
ਬੰਧਨ ਸਾਹ ਸੰਚਹਿ ਧਨੁ ਜਾਇ ॥
શાહ-વેપાર વેપારી કરીને ધન એકત્રિત કરે છે ધન અંતે સાથ છોડી જાય છે પરંતુ નામ સ્મરણ વગર ધન બંધન બની જાય છે.
ਬਿਨੁ ਹਰਿ ਭਗਤਿ ਨ ਪਵਈ ਥਾਇ ॥੬॥
પરમાત્માની ભક્તિ વગર તેનો કોઈ પ્રયત્ન પરમાત્માની નજરોમાં સ્વીકાર થતો નથી ॥૬॥
ਬੰਧਨ ਬੇਦੁ ਬਾਦੁ ਅਹੰਕਾਰ ॥
સ્મરણ વગર વેદ પાઠ અને વેદ રચના પણ અહંકારનો મૂળ છે. બંધનોનું મૂળ છે.
ਬੰਧਨਿ ਬਿਨਸੈ ਮੋਹ ਵਿਕਾਰ ॥੭॥
મોહના બંધનમાં વિકારોના બંધનમાં ફસાઈને મનુષ્યનું આધ્યાત્મિક મૃત્યુ થઈ જાય છે ॥૭॥
ਨਾਨਕ ਰਾਮ ਨਾਮ ਸਰਣਾਈ ॥
હે નાનક! જે મનુષ્ય દુનિયાની દરેક પ્રકારની મહેનત-કમાણીમાં પરમાત્માના નામનો આશરો લે છે
ਸਤਿਗੁਰਿ ਰਾਖੇ ਬੰਧੁ ਨ ਪਾਈ ॥੮॥੧੦॥
જાણી લે કે સદ્દગુરુએ તેને મોહના બંધનોથી બચાવી લીધો છે તેને કોઈ બંધન પડતો નથી ॥૮॥૧૦॥