Page 313
ਜਿਨਾ ਸਾਸਿ ਗਿਰਾਸਿ ਨ ਵਿਸਰੈ ਸੇ ਪੂਰੇ ਪੁਰਖ ਪਰਧਾਨ ॥
કે તેને પ્રભુ એક પ્રાણ માટે પણ ભૂલતો નથી અને તે મનુષ્ય સર્વ-ગુણ સંપૂર્ણ તેમજ ઉત્તમ હોય છે
ਕਰਮੀ ਸਤਿਗੁਰੁ ਪਾਈਐ ਅਨਦਿਨੁ ਲਗੈ ਧਿਆਨੁ ॥
પ્રભુની કૃપાથી સદ્દગુરુ મળે છે અને દરેક સમય ઊંઘેલ અથવા જાગતા રહેલ કૃપાથી જ જીવનું ધ્યાન નામમાં જોડાયેલું રહે છે.
ਤਿਨ ਕੀ ਸੰਗਤਿ ਮਿਲਿ ਰਹਾ ਦਰਗਹ ਪਾਈ ਮਾਨੁ ॥
મન ઈચ્છે છે કે હું પણ તેની સંગતિ કરું અને પ્રભુની હાજરીમાં આદર મેળવું
ਸਉਦੇ ਵਾਹੁ ਵਾਹੁ ਉਚਰਹਿ ਉਠਦੇ ਭੀ ਵਾਹੁ ਕਰੇਨਿ ॥
સદ્દગુરુની સન્મુખ થયેલ તે ભાગ્યશાળી જીવ ઊંઘના સમયે પણ મહિમા કરે છે અને ઉઠવાના સમયે પણ.
ਨਾਨਕ ਤੇ ਮੁਖ ਉਜਲੇ ਜਿ ਨਿਤ ਉਠਿ ਸੰਮਾਲੇਨਿ ॥੧॥
હે નાનક! તે મુખ ઉજ્જવળ હોય છે જે હંમેશા સાવધાન રહીને નામ યાદ રાખે છે ॥૧॥
ਮਃ ੪ ॥
મહેલ ૪ ॥
ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵੀਐ ਆਪਣਾ ਪਾਈਐ ਨਾਮੁ ਅਪਾਰੁ ॥
પોતાના સદ્દગુરુ એ દેખાડેલું કાર્ય કર તો ના સમાપ્ત થનાર નામ મળી જાય છે
ਭਉਜਲਿ ਡੁਬਦਿਆ ਕਢਿ ਲਏ ਹਰਿ ਦਾਤਿ ਕਰੇ ਦਾਤਾਰੁ ॥
દાન દેનાર હરિ નામનું આ દાન બક્ષે છે અને નામ સંસાર સાગરમાં ડૂબતાને કાઢી લે છે.
ਧੰਨੁ ਧੰਨੁ ਸੇ ਸਾਹ ਹੈ ਜਿ ਨਾਮਿ ਕਰਹਿ ਵਾਪਾਰੁ ॥
જે શાહ નામની રાશિથી વ્યાપાર કરે છે તે ભાગ્યશાળી છે
ਵਣਜਾਰੇ ਸਿਖ ਆਵਦੇ ਸਬਦਿ ਲਘਾਵਣਹਾਰੁ ॥
કારણ કે આ પ્રકારનો વ્યાપાર કરનાર જે શીખ સદ્દગુરુની પાસે આવે છે સદ્દગુરુ તેને પોતાના શબ્દો દ્વારા સંસાર રૂપી સમુદ્રથી પાર ઉતારી દે છે ॥
ਜਨ ਨਾਨਕ ਜਿਨ ਕਉ ਕ੍ਰਿਪਾ ਭਈ ਤਿਨ ਸੇਵਿਆ ਸਿਰਜਣਹਾਰੁ ॥੨॥
પરંતુ હે દાસ નાનક! વિધાતા પ્રભુની બંદગી તે જ મનુષ્ય કરે છે જેના પર પ્રભુ પોતે કૃપા કરે છે ॥૨॥
ਪਉੜੀ ॥
પગથિયું ॥
ਸਚੁ ਸਚੇ ਕੇ ਜਨ ਭਗਤ ਹਹਿ ਸਚੁ ਸਚਾ ਜਿਨੀ ਅਰਾਧਿਆ ॥
જે મનુષ્ય સાચા હરિનું સાચે જ ભજન કરે છે તે જ સાચા ભક્ત કહેવાય છે.
ਜਿਨ ਗੁਰਮੁਖਿ ਖੋਜਿ ਢੰਢੋਲਿਆ ਤਿਨ ਅੰਦਰਹੁ ਹੀ ਸਚੁ ਲਾਧਿਆ ॥
જે મનુષ્ય ગુરુની સનમુખ થઈને શોધે છે તે પોતાના હૃદયમાં જ પ્રભુને મેળવી લે છે.
ਸਚੁ ਸਾਹਿਬੁ ਸਚੁ ਜਿਨੀ ਸੇਵਿਆ ਕਾਲੁ ਕੰਟਕੁ ਮਾਰਿ ਤਿਨੀ ਸਾਧਿਆ ॥
જે મનુષ્યોએ સાચો સાઈ સાચે જ સ્મરણ કર્યો છે તેને દુઃખદાયી કાળને મારીને કાબુ કરી લીધો છે.
ਸਚੁ ਸਚਾ ਸਭ ਦੂ ਵਡਾ ਹੈ ਸਚੁ ਸੇਵਨਿ ਸੇ ਸਚਿ ਰਲਾਧਿਆ ॥
જે સાચો હરિ સૌથી મોટો છે તેની બંદગી જે મનુષ્ય કરે છે તે તેમાં લીન થઇ જાય છે.
ਸਚੁ ਸਚੇ ਨੋ ਸਾਬਾਸਿ ਹੈ ਸਚੁ ਸਚਾ ਸੇਵਿ ਫਲਾਧਿਆ ॥੨੨॥
ધન્ય છે સાચો પ્રભુ ધન્ય છે સાચો પ્રભુ આ રીતે જે મનુષ્ય સાચે જ સાચાની આરાધના કરે છે તેને ઉત્તમ ફળ પ્રાપ્ત થાય છે ॥૨૨॥
ਸਲੋਕ ਮਃ ੪ ॥
શ્લોક મહેલ ૪ ॥
ਮਨਮੁਖੁ ਪ੍ਰਾਣੀ ਮੁਗਧੁ ਹੈ ਨਾਮਹੀਣ ਭਰਮਾਇ ॥
મનમુખ મનુષ્ય મૂર્ખ છે નામથી તુટેલ ભટકતો ફરે છે.
ਬਿਨੁ ਗੁਰ ਮਨੂਆ ਨਾ ਟਿਕੈ ਫਿਰਿ ਫਿਰਿ ਜੂਨੀ ਪਾਇ ॥
સદ્દગુરુ વગર તેનું હલકું મન કોઈ આશરા પર ટકી શકતું નથી આ માટે વારંવાર યોનિઓમાં પડે છે.
ਹਰਿ ਪ੍ਰਭੁ ਆਪਿ ਦਇਆਲ ਹੋਹਿ ਤਾਂ ਸਤਿਗੁਰੁ ਮਿਲਿਆ ਆਇ ॥
જો હરિ પ્રભુ પોતે કૃપા કરે તો સદ્દગુરુ આવીને મળે છે અને નામને આશરે ટકીને ભટકવાથી બચી લે છે.
ਜਨ ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਸਲਾਹਿ ਤੂ ਜਨਮ ਮਰਣ ਦੁਖੁ ਜਾਇ ॥੧॥
આ માટે હે દાસ નાનક! તું પણ નામની મહિમા કર કેમ કે તારું આખી ઉમરનું દુઃખ સમાપ્ત થઇ જાય ॥૧॥
ਮਃ ੪ ॥
મહેલ ૪ ॥
ਗੁਰੁ ਸਾਲਾਹੀ ਆਪਣਾ ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਰੰਗਿ ਸੁਭਾਇ ॥
મન ઈચ્છે છે કે ઘણી રીતે પ્રેમાળ સદ્દગુરુના પ્રેમમાં અને સ્વભાવમાં લીન થઈને તેની મહિમા કરું.
ਸਤਿਗੁਰ ਸੇਤੀ ਮਨੁ ਰਤਾ ਰਖਿਆ ਬਣਤ ਬਣਾਇ ॥
મારુ મન પ્રેમાળ સદ્દગુરુની સાથે રંગાઈ ગયું છે ગુરુએ મારા મનને સંવાર બનાવી દીધું છે ॥
ਜਿਹਵਾ ਸਾਲਾਹਿ ਨ ਰਜਈ ਹਰਿ ਪ੍ਰੀਤਮ ਚਿਤੁ ਲਾਇ ॥
મારી જીભ મહિમા કરીને તૃપ્ત થતી નથી અને મન પ્રીતમ પ્રભુની સાથે સ્નેહ લગાવીને ભરાતું નથી.
ਨਾਨਕ ਨਾਵੈ ਕੀ ਮਨਿ ਭੁਖ ਹੈ ਮਨੁ ਤ੍ਰਿਪਤੈ ਹਰਿ ਰਸੁ ਖਾਇ ॥੨॥
ભરાઈ પણ કેવી રીતે? હે નાનક! મનમાં તો નામની ભૂખ છે મન ત્યારે જ તૃપ્ત થાય છે જો પ્રભુના નામનો સ્વાદ ચાખી લે ॥૨॥
ਪਉੜੀ ॥
પગથિયું॥
ਸਚੁ ਸਚਾ ਕੁਦਰਤਿ ਜਾਣੀਐ ਦਿਨੁ ਰਾਤੀ ਜਿਨਿ ਬਣਾਈਆ ॥
જે પ્રભુએ દિવસ અને રાત જેવા ચમત્કાર બનાવ્યા છે. તે સાચો પ્રભુ આ કુદરતથી જ સાચે જ ખુબ મોટી મહિમાવાળો લાગે છે
ਸੋ ਸਚੁ ਸਲਾਹੀ ਸਦਾ ਸਦਾ ਸਚੁ ਸਚੇ ਕੀਆ ਵਡਿਆਈਆ ॥
મારુ મન ઈચ્છે છે કે હું હંમેશા તે સાચા પ્રભુની મહિમા કરું અને મહિમા કહું.
ਸਾਲਾਹੀ ਸਚੁ ਸਲਾਹ ਸਚੁ ਸਚੁ ਕੀਮਤਿ ਕਿਨੈ ਨ ਪਾਈਆ ॥
પ્રશંશનીય પ્રભુ સાચો છે તેની મહિમા પણ સ્થિર રહેનારી છે પરંતુ કોઈએ તેની કિંમત ના મેળવી
ਜਾ ਮਿਲਿਆ ਪੂਰਾ ਸਤਿਗੁਰੂ ਤਾ ਹਾਜਰੁ ਨਦਰੀ ਆਈਆ ॥
જ્યારે પૂર્ણ સદ્દગુરુ મળે છે તો તે મહાનતાઓ પ્રત્યક્ષ દેખાવા લાગે છે.
ਸਚੁ ਗੁਰਮੁਖਿ ਜਿਨੀ ਸਲਾਹਿਆ ਤਿਨਾ ਭੁਖਾ ਸਭਿ ਗਵਾਈਆ ॥੨੩॥
જે મનુષ્ય સદ્દગુરુની સન્મુખ થઈને સાચા પ્રભુની મહાનતા કરે છે તેની બધી ભૂખ દૂર થઇ જાય છે ॥૨૩॥
ਸਲੋਕ ਮਃ ੪ ॥
શ્લોક મહેલ ૪ ॥
ਮੈ ਮਨੁ ਤਨੁ ਖੋਜਿ ਖੋਜੇਦਿਆ ਸੋ ਪ੍ਰਭੁ ਲਧਾ ਲੋੜਿ ॥
મન અને શરીરને શોધતા શોધતા મેં અંતમાં પ્રભુને શોધી જ લીધા પરંતુ હું મારા બળથી શોધી શકતો નહોતો.
ਵਿਸਟੁ ਗੁਰੂ ਮੈ ਪਾਇਆ ਜਿਨਿ ਹਰਿ ਪ੍ਰਭੁ ਦਿਤਾ ਜੋੜਿ ॥੧॥
સદ્દગુરુ વકીલ મળી ગયા જેને હરિ પ્રભુ મળાવી દીધા ॥૧॥
ਮਃ ੩ ॥
મહેલ ૩ ॥
ਮਾਇਆਧਾਰੀ ਅਤਿ ਅੰਨਾ ਬੋਲਾ ॥
જે મનુષ્યએ હૃદયમાં માયાનો પ્રેમ ધારણ કરેલ છે તે સદ્દગુરુ તરફથી અંધ અને બહેરો છે.
ਸਬਦੁ ਨ ਸੁਣਈ ਬਹੁ ਰੋਲ ਘਚੋਲਾ ॥
તે મનુષ્ય સદ્દગુરુના શબ્દો તરફ ધ્યાન જ દેતો નથી પરંતુ માયાનો મતલબ વગર માથાનો દુખાવો કરાવવા વાળો અવાજ ખૂબ પસંદ કરે છે.
ਗੁਰਮੁਖਿ ਜਾਪੈ ਸਬਦਿ ਲਿਵ ਲਾਇ ॥
જે મનુષ્ય સદ્દગુરુની સનમુખ હોય છે તે એવો દેખાઈ દે છે કે તે ગુરુના શબ્દોમાં ધ્યાન જોડે છે
ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਸੁਣਿ ਮੰਨੇ ਹਰਿ ਨਾਮਿ ਸਮਾਇ ॥
હરિના નામને સાંભળીને તેના પર યથાર્થતા લાવે છે અને હરિના નામમાં જ લીન થઇ જાય છે.
ਜੋ ਤਿਸੁ ਭਾਵੈ ਸੁ ਕਰੇ ਕਰਾਇਆ ॥
પરંતુ માયાધારી અથવા ગુરુમુખને શું હાથ? જે કંઈ તે પ્રભુને યોગ્ય લાગે છે તે અનુસાર આ જીવ કરાવેલ કામ કરે છે.
ਨਾਨਕ ਵਜਦਾ ਜੰਤੁ ਵਜਾਇਆ ॥੨॥
હે નાનક! જીવ વાજાની જેમ વગાળાય છે ॥૨॥