Page 1388
ਦੇਹ ਨ ਗੇਹ ਨ ਨੇਹ ਨ ਨੀਤਾ ਮਾਇਆ ਮਤ ਕਹਾ ਲਉ ਗਾਰਹੁ ॥
આ શરીર, ઘર, પ્રેમ વગેરે કાયમી નથી. હે જીવ! માયામાં મર્યા પછી ક્યાં સુધી અભિમાન કરી શકાય?
ਛਤ੍ਰ ਨ ਪਤ੍ਰ ਨ ਚਉਰ ਨ ਚਾਵਰ ਬਹਤੀ ਜਾਤ ਰਿਦੈ ਨ ਬਿਚਾਰਹੁ ॥.
શાહી છત્ર, હુકમનામું, ચવાર કે ચવરનો નાશ થશે, તમારી ઉંમર નદીના વહેણની જેમ પસાર થઈ રહી છે, એ વાત તમે તમારા હૃદયમાં વિચારતા નથી,
ਰਥ ਨ ਅਸ੍ਵ ਨ ਗਜ ਸਿੰਘਾਸਨ ਛਿਨ ਮਹਿ ਤਿਆਗਤ ਨਾਂਗ ਸਿਧਾਰਹੁ ॥
સુંદર રથ, હાથી - ઘોડા, સિંહાસનને ક્ષણભરમાં ખાલી હાથે જવું પડે છે.
ਸੂਰ ਨ ਬੀਰ ਨ ਮੀਰ ਨ ਖਾਨਮ ਸੰਗਿ ਨ ਕੋਊ ਦ੍ਰਿਸਟਿ ਨਿਹਾਰਹੁ ॥
અલબત્ત તમારી આંખોથી જુઓ, કોઈ શૂરવીર, યોદ્ધા, સેનાપતિ તેમજ ઉચ્ચ અધિકારી કોઈ સાથે ચાલતા નથી.
ਕੋਟ ਨ ਓਟ ਨ ਕੋਸ ਨ ਛੋਟਾ ਕਰਤ ਬਿਕਾਰ ਦੋਊ ਕਰ ਝਾਰਹੁ ॥
કિલ્લાઓના આશ્રય અને સંપત્તિથી કોઈ બચશે નહીં, છેવટે પાપ કરીને તમારે બંને હાથે દૂર જવું પડશે.
ਮਿਤ੍ਰ ਨ ਪੁਤ੍ਰ ਕਲਤ੍ਰ ਸਾਜਨ ਸਖ ਉਲਟਤ ਜਾਤ ਬਿਰਖ ਕੀ ਛਾਂਰਹੁ ॥
મિત્ર, પુત્ર, પત્ની, સજ્જન અને સખા ઝાડની છાયાની જેમ સાથ છોડી દેશે.
ਦੀਨ ਦਯਾਲ ਪੁਰਖ ਪ੍ਰਭ ਪੂਰਨ ਛਿਨ ਛਿਨ ਸਿਮਰਹੁ ਅਗਮ ਅਪਾਰਹੁ ॥.
તે યોગ્ય છે કે નમ્ર, સર્વોપરી વ્યક્તિ, અગમ, અનંત ભગવાનનું દરેક ક્ષણે સ્મરણ કરવું જોઈએ.
ਸ੍ਰੀਪਤਿ ਨਾਥ ਸਰਣਿ ਨਾਨਕ ਜਨ ਹੇ ਭਗਵੰਤ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰਿ ਤਾਰਹੁ ॥੫॥
નાનક વિનંતી કરે છે કે હે શ્રીપતિ, હે નાથ! હું તમારા આશ્રયમાં આવ્યો છું. હે પ્રભુ! કૃપાકરીને મને સંસાર-સાગરમાંથી મુક્ત કરો. || ૫ ||
ਪ੍ਰਾਨ ਮਾਨ ਦਾਨ ਮਗ ਜੋਹਨ ਹੀਤੁ ਚੀਤੁ ਦੇ ਲੇ ਲੇ ਪਾਰੀ ॥
જીવનની શરત લગાવીને, પ્રતિષ્ઠા જોખમમાં મૂકીને, દાન લઈને, લૂંટફાટ કરીને અને દિલ
ਸਾਜਨ ਸੈਨ ਮੀਤ ਸੁਤ ਭਾਈ ਤਾਹੂ ਤੇ ਲੇ ਰਖੀ ਨਿਰਾਰੀ ॥.
પોતાના સજ્જનો-મિત્રો, મિત્ર, પુત્ર તેમજ ભાઈ વગેરેથી છુપાવી રાખ્યું.
ਧਾਵਨ ਪਾਵਨ ਕੂਰ ਕਮਾਵਨ ਇਹ ਬਿਧਿ ਕਰਤ ਅਉਧ ਤਨ ਜਾਰੀ ॥
તેણે આખી જીંદગી આમ જ ખોટા કમાણી કરીને દોડીને વિતાવી.
ਕਰਮ ਧਰਮ ਸੰਜਮ ਸੁਚ ਨੇਮਾ ਚੰਚਲ ਸੰਗਿ ਸਗਲ ਬਿਧਿ ਹਾਰੀ ॥
ધર્મ-કર્મ, સંયમ, પવિત્રતા, શાસન વગેરેને ચંચળ માયા સાથે અનેક રીતે સંલગ્ન થઈને તેણે પોતાનું ગુમાવી દીધું.
ਪਸੁ ਪੰਖੀ ਬਿਰਖ ਅਸਥਾਵਰ ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਜੋਨਿ ਭ੍ਰਮਿਓ ਅਤਿ ਭਾਰੀ ॥
જેના ફળ સ્વરૂપે પશુ - પક્ષી, વૃક્ષો, સ્થાવર પહાડોની યોનિઓમાં પડી રહ્યા હતા.
ਖਿਨੁ ਪਲੁ ਚਸਾ ਨਾਮੁ ਨਹੀ ਸਿਮਰਿਓ ਦੀਨਾ ਨਾਥ ਪ੍ਰਾਨਪਤਿ ਸਾਰੀ ॥
પણ પ્રાણપતિ, દીનાનાથ એક ક્ષણ પણ હરિનામની પૂજા કરી નહિ.
ਖਾਨ ਪਾਨ ਮੀਠ ਰਸ ਭੋਜਨ ਅੰਤ ਕੀ ਬਾਰ ਹੋਤ ਕਤ ਖਾਰੀ ॥
આ બધું ભોજન, મીઠાઈઓ, ભોજન વગેરે બધું જ છેલ્લી ઘડીએ કડવું બની જાય છે.
ਨਾਨਕ ਸੰਤ ਚਰਨ ਸੰਗਿ ਉਧਰੇ ਹੋਰਿ ਮਾਇਆ ਮਗਨ ਚਲੇ ਸਭਿ ਡਾਰੀ ॥੬॥
ગુરુ નાનક કહે છે કે મુક્તિ સંતોના ચરણોમાં જ મુક્તિ હોય છે, જેઓ અન્ય ભ્રમમાં ડૂબેલા છે તે બધું છોડીને જતા રહે છે || ૬ ||
ਬ੍ਰਹਮਾਦਿਕ ਸਿਵ ਛੰਦ ਮੁਨੀਸੁਰ ਰਸਕਿ ਰਸਕਿ ਠਾਕੁਰ ਗੁਨ ਗਾਵਤ ॥
બ્રહ્મા, શિવ, વેદ અને મુનિશ્વર વગેરે પ્રસન્નતાથી ઈશ્વરના ગુણગાન ગાય છે.
ਇੰਦ੍ਰ ਮੁਨਿੰਦ੍ਰ ਖੋਜਤੇ ਗੋਰਖ ਧਰਣਿ ਗਗਨ ਆਵਤ ਫੁਨਿ ਧਾਵਤ ॥.
ઇન્દ્ર, મુનીન્દ્ર, વિષ્ણુ તેને શોધે છે, તેઓ ક્યારેક પૃથ્વી પર આવે છે અને ફરીથી આકાશમાં જાય છે.
ਸਿਧ ਮਨੁਖ੍ ਦੇਵ ਅਰੁ ਦਾਨਵ ਇਕੁ ਤਿਲੁ ਤਾ ਕੋ ਮਰਮੁ ਨ ਪਾਵਤ ॥
મોટા મોટા સિદ્ધો, મનુષ્યો, દેવતાઓ અને દાનવો પણ તલમાત્ર પરબ્રહ્મનું રહસ્ય શોધી શકતા નથી.
ਪ੍ਰਿਅ ਪ੍ਰਭ ਪ੍ਰੀਤਿ ਪ੍ਰੇਮ ਰਸ ਭਗਤੀ ਹਰਿ ਜਨ ਤਾ ਕੈ ਦਰਸਿ ਸਮਾਵਤ ॥
વહાલા પ્રભુની ભક્તિમાં લીન રહેનારા, હરિ-ભક્તો તેના દર્શનમાં લીન રહે છે.
ਤਿਸਹਿ ਤਿਆਗਿ ਆਨ ਕਉ ਜਾਚਹਿ ਮੁਖ ਦੰਤ ਰਸਨ ਸਗਲ ਘਸਿ ਜਾਵਤ ॥
તેને છોડીને તમે બીજાને પ્રેમ કરો છો, તમારું મોં, દાંત, જીભ બધું જ ખતમ થઈ જાય છે.
ਰੇ ਮਨ ਮੂੜ ਸਿਮਰਿ ਸੁਖਦਾਤਾ ਨਾਨਕ ਦਾਸ ਤੁਝਹਿ ਸਮਝਾਵਤ ॥੭॥.
હે મૂર્ખ મન! દાસ નાનક તમને સમજાવે છે કે સુખ આપવાવાળા પરમેશ્વરની વંદના કરો ||૭||
ਮਾਇਆ ਰੰਗ ਬਿਰੰਗ ਕਰਤ ਭ੍ਰਮ ਮੋਹ ਕੈ ਕੂਪਿ ਗੁਬਾਰਿ ਪਰਿਓ ਹੈ ॥
માયાના રંગો અદ્રશ્ય થઈ જાય છે, આત્મા ભ્રમને લીધે માયાના કૂવામાં પડેલો છે.
ਏਤਾ ਗਬੁ ਅਕਾਸਿ ਨ ਮਾਵਤ ਬਿਸਟਾ ਅਸ੍ਤ ਕ੍ਰਿਮਿ ਉਦਰੁ ਭਰਿਓ ਹੈ ॥.
અહંકાર એટલો બધો છે કે આકાશમાં પણ બેસી શકતો નથી, પેટમાં મળ, હાડકાં અને જીવજંતુઓ ભરેલા છે.
ਦਹ ਦਿਸ ਧਾਇ ਮਹਾ ਬਿਖਿਆ ਕਉ ਪਰ ਧਨ ਛੀਨਿ ਅਗਿਆਨ ਹਰਿਓ ਹੈ ॥
તે દશે દિશાઓમાં દોડે છે, વિષય - વિકારોમાં તલ્લીન થઈને વિદેશી ધન છીનવી લેવાનું કામ કરે છે, આમ અજ્ઞાનથી છેતરાઈ ગયો છે.
ਜੋਬਨ ਬੀਤਿ ਜਰਾ ਰੋਗਿ ਗ੍ਰਸਿਓ ਜਮਦੂਤਨ ਡੰਨੁ ਮਿਰਤੁ ਮਰਿਓ ਹੈ ॥
યુવાની પસાર થાય છે, વૃદ્ધાવસ્થાને લીધે મનુષ્ય બીમાર પડે છે, યમદૂતો સજા કરે છે અને આમ મૃત્યુ પામે છે.
ਅਨਿਕ ਜੋਨਿ ਸੰਕਟ ਨਰਕ ਭੁੰਚਤ ਸਾਸਨ ਦੂਖ ਗਰਤਿ ਗਰਿਓ ਹੈ ॥
જીવ અનેક જાતોના સંકટમાં નરક ભોગવે છે અને દુઃખમાં રહે છે.
ਪ੍ਰੇਮ ਭਗਤਿ ਉਧਰਹਿ ਸੇ ਨਾਨਕ ਕਰਿ ਕਿਰਪਾ ਸੰਤੁ ਆਪਿ ਕਰਿਓ ਹੈ ॥੮॥
ગુરુ નાનક કહે છે કે જેમને પ્રભુએ પોતાની કૃપાથી સંત બનાવ્યા છે, તેઓ પ્રભુ પ્રત્યે પ્રેમ અને ભક્તિ કરીને સંસારના બંધનોમાંથી મુક્ત થાય છે. || ૮ ||
ਗੁਣ ਸਮੂਹ ਫਲ ਸਗਲ ਮਨੋਰਥ ਪੂਰਨ ਹੋਈ ਆਸ ਹਮਾਰੀ ॥
હરિના જપ કરવાથી તમામ પુણ્ય અને ફળ પ્રાપ્ત થયા છે, અમારી બધી આશાઓ અને બધી ઇચ્છાઓ પૂર્ણ થઈ છે.
ਅਉਖਧ ਮੰਤ੍ਰ ਤੰਤ੍ਰ ਪਰ ਦੁਖ ਹਰ ਸਰਬ ਰੋਗ ਖੰਡਣ ਗੁਣਕਾਰੀ ॥
હરિનામ સ્વરૂપની ઔષધી મંત્ર પદ્ધતિ છે, જે દુ:ખનો નાશ કરવા અને તમામ રોગોને દૂર કરવામાં ઉપયોગી છે.