Page 1285
ਇਕਿ ਨਗਨ ਫਿਰਹਿ ਦਿਨੁ ਰਾਤਿ ਨੀਦ ਨ ਸੋਵਹੀ ॥
ઘણા લોકો નગ્ન જ ફરે છે દિવસ-રાત સુતા પણ નથી
ਇਕਿ ਅਗਨਿ ਜਲਾਵਹਿ ਅੰਗੁ ਆਪੁ ਵਿਗੋਵਹੀ ॥
ઘણા લોકો અગ્નિ સળગાવીને પોતાના અંગોને બગાડે છે
ਵਿਣੁ ਨਾਵੈ ਤਨੁ ਛਾਰੁ ਕਿਆ ਕਹਿ ਰੋਵਹੀ ॥
પ્રભુના નામ વગર શરીર રાખ બની જાય છે કોઈની મૃત્યુ પર રોવાનો શો ફાયદો
ਸੋਹਨਿ ਖਸਮ ਦੁਆਰਿ ਜਿ ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵਹੀ ॥੧੫॥
જે સદ્દગુરુની સેવા કરે છે માલિકના દરવાજા પર તે જ શોભા આપે છે ॥૧૬॥
ਸਲੋਕ ਮਃ ੩ ॥
શ્લોક મહેલ ૩॥
ਬਾਬੀਹਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਵੇਲੈ ਬੋਲਿਆ ਤਾਂ ਦਰਿ ਸੁਣੀ ਪੁਕਾਰ ॥
જ્યારે સવારના સમયે બપૈયાએ ફરિયાદ કરી તો પ્રભુના દરબારમાં સાંભળવામાં આવી
ਮੇਘੈ ਨੋ ਫੁਰਮਾਨੁ ਹੋਆ ਵਰਸਹੁ ਕਿਰਪਾ ਧਾਰਿ ॥
વાદળોની હુકમ થયો કે કૃપા કરીને વરસાદ કરો
ਹਉ ਤਿਨ ਕੈ ਬਲਿਹਾਰਣੈ ਜਿਨੀ ਸਚੁ ਰਖਿਆ ਉਰਿ ਧਾਰਿ ॥
હું તેના પર બલિહાર જાઉં છું જેમણે પ્રભુએ મનમાં વસાવી લીધા છે
ਨਾਨਕ ਨਾਮੇ ਸਭ ਹਰੀਆਵਲੀ ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਦਿ ਵੀਚਾਰਿ ॥੧॥
હે નાનક! ગુરુના ઉપદેશ દ્વારા મનન કરી લો પ્રભુના નામથી લીલુંછમ થઈ જાય છે ॥૧॥
ਮਃ ੩ ॥
મહેલ ૩॥
ਬਾਬੀਹਾ ਇਵ ਤੇਰੀ ਤਿਖਾ ਨ ਉਤਰੈ ਜੇ ਸਉ ਕਰਹਿ ਪੁਕਾਰ ॥
હે બપૈયા! જો સો વખત પણ ફરિયાદ કરીશ તો રીતે તરસ દૂર થશે નહીં
ਨਦਰੀ ਸਤਿਗੁਰੁ ਪਾਈਐ ਨਦਰੀ ਉਪਜੈ ਪਿਆਰੁ ॥
પ્રભુ કૃપાથી સદ્દગુરુ પ્રાપ્ત થાય અને કૃપાથી જ પ્રેમ ઉત્પન્ન થાય છે
ਨਾਨਕ ਸਾਹਿਬੁ ਮਨਿ ਵਸੈ ਵਿਚਹੁ ਜਾਹਿ ਵਿਕਾਰ ॥੨॥
હે નાનક! જ્યારે માલિક મનમાં વસી જાય છે તો બધા વિકાર દૂર થઈ જાય છે ॥૨॥
ਪਉੜੀ ॥
પગથિયું॥
ਇਕਿ ਜੈਨੀ ਉਝੜ ਪਾਇ ਧੁਰਹੁ ਖੁਆਇਆ ॥
ઘણા જૈન લોકો છે, પથભ્રષ્ટ રહે છે વિધાતાએ શરૂઆતથી જ તેના આવા ભાગ્ય બનાવ્યા છે
ਤਿਨ ਮੁਖਿ ਨਾਹੀ ਨਾਮੁ ਨ ਤੀਰਥਿ ਨ੍ਹ੍ਹਾਇਆ ॥
તે મુખથી પ્રભુ-નામનું ભજન કરતા નથી અને ન તો તીર્થો પર સ્નાન કરે છે
ਹਥੀ ਸਿਰ ਖੋਹਾਇ ਨ ਭਦੁ ਕਰਾਇਆ ॥
તે પોતાનું માથું મૂંડવાતા નથી પરંતુ હાથોથી માથાના વાળ ખેંચીને કાઢી નાખે છે
ਕੁਚਿਲ ਰਹਹਿ ਦਿਨ ਰਾਤਿ ਸਬਦੁ ਨ ਭਾਇਆ ॥
તે દિવસ-રાત ગંદા જ રહે છે અને તેને પ્રભુ-શબ્દથી પ્રેમ થતો નથી
ਤਿਨ ਜਾਤਿ ਨ ਪਤਿ ਨ ਕਰਮੁ ਜਨਮੁ ਗਵਾਇਆ ॥
ન તેની જાતિ છે, ન પ્રતિષ્ઠા છે, ન તો કોઈ કર્મ છે, આ રીતે તે પોતાનું જીવન વ્યર્થ જ ગુમાવી દે છે
ਮਨਿ ਜੂਠੈ ਵੇਜਾਤਿ ਜੂਠਾ ਖਾਇਆ ॥
આવા લોકોના મનમાં અસત્ય જ હાજર હોય છે અને જુઠણનું જ ભોજન ખાઈ છે
ਬਿਨੁ ਸਬਦੈ ਆਚਾਰੁ ਨ ਕਿਨ ਹੀ ਪਾਇਆ ॥
શબ્દ-ગુરુના આચરણ વગર કોઈને પરમાત્મા પ્રાપ્ત થતા નથી
ਗੁਰਮੁਖਿ ਓਅੰਕਾਰਿ ਸਚਿ ਸਮਾਇਆ ॥੧੬॥
જે ગુરુમુખ બની જાય છે તે ૐકારમાં જ લીન રહે છે ॥૧૬॥
ਸਲੋਕ ਮਃ ੩ ॥
શ્લોક મહેલ ૩॥
ਸਾਵਣਿ ਸਰਸੀ ਕਾਮਣੀ ਗੁਰ ਸਬਦੀ ਵੀਚਾਰਿ ॥
શ્રાવણના મહિનામાં ગુરુના ઉપદેશનું ચિંતન કરવાવાળી જીવ-સ્ત્રી જ પ્રસન્ન થાય છે
ਨਾਨਕ ਸਦਾ ਸੁਹਾਗਣੀ ਗੁਰ ਕੈ ਹੇਤਿ ਅਪਾਰਿ ॥੧॥
હે નાનક! ગુરુના પ્રેમથી તે હંમેશા સુહાગણ રહે છે ॥૧॥
ਮਃ ੩ ॥
મહેલ ૩॥
ਸਾਵਣਿ ਦਝੈ ਗੁਣ ਬਾਹਰੀ ਜਿਸੁ ਦੂਜੈ ਭਾਇ ਪਿਆਰੁ ॥
જેને દ્વૈતભાવથી પ્રેમ હોય છે આવી ગુણવિહીન સ્ત્રી શ્રાવણના મહિનામાં પણ દુઃખોમાં જ સળગે છે
ਨਾਨਕ ਪਿਰ ਕੀ ਸਾਰ ਨ ਜਾਣਈ ਸਭੁ ਸੀਗਾਰੁ ਖੁਆਰੁ ॥੨॥
હે નાનક! તે પતિ-પ્રભુની કદર જાણતી નથી અને તેના બધા શૃંગાર વ્યર્થ જ સિદ્ધ થાય છે ॥૨॥
ਪਉੜੀ ॥
પગથિયું॥
ਸਚਾ ਅਲਖ ਅਭੇਉ ਹਠਿ ਨ ਪਤੀਜਈ ॥
તે સાચા અદ્રિષ્ટ અભેદ પરમાત્મા જીદ કર્મથી સમજતા નથી
ਇਕਿ ਗਾਵਹਿ ਰਾਗ ਪਰੀਆ ਰਾਗਿ ਨ ਭੀਜਈ ॥
કોઈ રાગ-રાગણી ગાય છે તેનાથી પણ તે ખુશ થતા નથી
ਇਕਿ ਨਚਿ ਨਚਿ ਪੂਰਹਿ ਤਾਲ ਭਗਤਿ ਨ ਕੀਜਈ ॥
કોઈ અનેક તાલ પર નાચે છે પરંતુ ભક્તિ કરતા નથી
ਇਕਿ ਅੰਨੁ ਨ ਖਾਹਿ ਮੂਰਖ ਤਿਨਾ ਕਿਆ ਕੀਜਈ ॥
કોઈ ભોજન ખાવાનું છોડી દે છે આ મુર્ખોનું શું કરવામાં આવે?
ਤ੍ਰਿਸਨਾ ਹੋਈ ਬਹੁਤੁ ਕਿਵੈ ਨ ਧੀਜਈ ॥
મનમાં ખૂબ તૃષ્ણા ઉત્પન્ન થાય છે અને કોઈ પણ પ્રકારથી ધૈર્ય થતો નથી
ਕਰਮ ਵਧਹਿ ਕੈ ਲੋਅ ਖਪਿ ਮਰੀਜਈ ॥
અનેક લોકો કર્મકાંડમાં ફસાઈને મરી જાય છે
ਲਾਹਾ ਨਾਮੁ ਸੰਸਾਰਿ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਪੀਜਈ ॥
સંસારમાં હરિનામ અમૃતનું સેવન જ લાભદાયક છે
ਹਰਿ ਭਗਤੀ ਅਸਨੇਹਿ ਗੁਰਮੁਖਿ ਘੀਜਈ ॥੧੭॥
ગુરુ દ્વારા પરમાત્માની ભક્તિમાં સ્નેહ ઉત્પન્ન થાય છે ॥૧૭॥
ਸਲੋਕ ਮਃ ੩ ॥
શ્લોક મહેલ ૩॥
ਗੁਰਮੁਖਿ ਮਲਾਰ ਰਾਗੁ ਜੋ ਕਰਹਿ ਤਿਨ ਮਨੁ ਤਨੁ ਸੀਤਲੁ ਹੋਇ ॥
જે ગુરુના નિર્દેશ અનુસાર મલાર રાગ ગાય છે તેના મન તનને શાંતિ પ્રાપ્ત થાય છે
ਗੁਰ ਸਬਦੀ ਏਕੁ ਪਛਾਣਿਆ ਏਕੋ ਸਚਾ ਸੋਇ ॥
ગુરુની શિક્ષાથી એક પ્રભુની ઓળખાણ થાય છે અને એકમાત્ર તે જ સાચા છે
ਮਨੁ ਤਨੁ ਸਚਾ ਸਚੁ ਮਨਿ ਸਚੇ ਸਚੀ ਸੋਇ ॥
જેના મનમાં સાચા પ્રભુ સ્થિત થાય છે તેનું મન સાચું હોય છે અને તે સાચાની ઉપાસનામાં જ લીન રહે છે
ਅੰਦਰਿ ਸਚੀ ਭਗਤਿ ਹੈ ਸਹਜੇ ਹੀ ਪਤਿ ਹੋਇ ॥
જેના અંતર્મનમાં સાચી ભક્તિ ઉત્પન્ન થાય છે તે આધ્યાત્મિક જ સન્માન પ્રાપ્ત કરે છે
ਕਲਿਜੁਗ ਮਹਿ ਘੋਰ ਅੰਧਾਰੁ ਹੈ ਮਨਮੁਖ ਰਾਹੁ ਨ ਕੋਇ ॥
કળિયુગમાં અજ્ઞાનનો ગાઢ અંધકાર ફેલાયેલો છે સ્વેચ્છાચારીને કોઈ રસ્તો મળતો નથી
ਸੇ ਵਡਭਾਗੀ ਨਾਨਕਾ ਜਿਨ ਗੁਰਮੁਖਿ ਪਰਗਟੁ ਹੋਇ ॥੧॥
હે નાનક! ગુરુ દ્વારા જેના અંતર્મનમાં પ્રભુ પ્રગટ થાય છે તે ભાગ્યશાળી છે ॥૧॥
ਮਃ ੩ ॥
મહેલ ૩॥
ਇੰਦੁ ਵਰਸੈ ਕਰਿ ਦਇਆ ਲੋਕਾਂ ਮਨਿ ਉਪਜੈ ਚਾਉ ॥
જ્યારે દયા કરીને ઈન્દ્ર દેવતા વરસાદ કરે છે તો લોકોના મનમાં લાગણી ઉત્પન્ન થાય છે
ਜਿਸ ਕੈ ਹੁਕਮਿ ਇੰਦੁ ਵਰਸਦਾ ਤਿਸ ਕੈ ਸਦ ਬਲਿਹਾਰੈ ਜਾਂਉ ॥
જે પરમાત્માના હુકમથી ઈન્દ્ર દેવતા વરસાદ કરે છે હું તેના પર હંમેશા બલિહાર જાઉં છું