Page 1034
ਅਨਹਦੁ ਵਾਜੈ ਭ੍ਰਮੁ ਭਉ ਭਾਜੈ ॥
જ્યારે અનહદ શબ્દ વાગે છે તો મનમાંથી ભ્રમ-ભય દૂર થઈ જાય છે.
ਸਗਲ ਬਿਆਪਿ ਰਹਿਆ ਪ੍ਰਭੁ ਛਾਜੈ ॥
પ્રભુ બધા જીવોમાં વ્યાપ્ત થઈ રહ્યો છે અને બધા પર પોતાનો છાયો કરી રહ્યો છે.
ਸਭ ਤੇਰੀ ਤੂ ਗੁਰਮੁਖਿ ਜਾਤਾ ਦਰਿ ਸੋਹੈ ਗੁਣ ਗਾਇਦਾ ॥੧੦॥
હે પ્રભુ! આખી દુનિયા તારી જ બનાવેલી છે, તું ગુરુના માધ્યમથી જ જણાય છે અને તારા દરવાજા પર ગુણગાન કરનાર જ શોભાનું પાત્ર બને છે ॥૧૦॥
ਆਦਿ ਨਿਰੰਜਨੁ ਨਿਰਮਲੁ ਸੋਈ ॥
જગતનો આદિ, નિરંજન, નિર્મળ તે જ છે,
ਅਵਰੁ ਨ ਜਾਣਾ ਦੂਜਾ ਕੋਈ ॥
તેના સિવાય હું કોઈ બીજાને મોટો માનતો નથી.
ਏਕੰਕਾਰੁ ਵਸੈ ਮਨਿ ਭਾਵੈ ਹਉਮੈ ਗਰਬੁ ਗਵਾਇਦਾ ॥੧੧॥
જયારે ૐકાર મનમાં વસી જાય છે તો તે જ મનને ગમે છે અને અભિમાન તેમજ ઘમંડને દૂર કરી દે છે ॥૧૧॥
ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਪੀਆ ਸਤਿਗੁਰਿ ਦੀਆ ॥
નામ અમૃત પીધું છે, મને સદ્દગુરૂએ આપ્યું છે.
ਅਵਰੁ ਨ ਜਾਣਾ ਦੂਆ ਤੀਆ ॥
હવે કોઈ બીજા-ત્રીજાને હું જાણતો નથી.
ਏਕੋ ਏਕੁ ਸੁ ਅਪਰ ਪਰੰਪਰੁ ਪਰਖਿ ਖਜਾਨੈ ਪਾਇਦਾ ॥੧੨॥
પ્રભુ એક જ છે, બધાથી મોટો તેમજ અપરંપાર છે, તે પોતે જ જીવોને પારખીને પોતાના કોષમાં ભેળવી લે છે ॥૧૨॥
ਗਿਆਨੁ ਧਿਆਨੁ ਸਚੁ ਗਹਿਰ ਗੰਭੀਰਾ ॥
હે સત્યસ્વરૂપ! તું ગહન-ગંભીર છે, મને જ્ઞાન-ધ્યાન આપ,
ਕੋਇ ਨ ਜਾਣੈ ਤੇਰਾ ਚੀਰਾ ॥
તારું રહસ્ય કોઈ જાણતું નથી.
ਜੇਤੀ ਹੈ ਤੇਤੀ ਤੁਧੁ ਜਾਚੈ ਕਰਮਿ ਮਿਲੈ ਸੋ ਪਾਇਦਾ ॥੧੩॥
જેટલી પણ આ દુનિયા છે, બધા તારાથી જ માંગે છે પરંતુ જેના પર કૃપા કરે છે તે જ મેળવે છે ॥૧૩॥
ਕਰਮੁ ਧਰਮੁ ਸਚੁ ਹਾਥਿ ਤੁਮਾਰੈ ॥
ધર્મ-કર્મ બધું તારા હાથમાં છે,
ਵੇਪਰਵਾਹ ਅਖੁਟ ਭੰਡਾਰੈ ॥
તું અચિંત છે અને તારો ભંડાર ક્યારેય ઓછો થતો નથી.
ਤੂ ਦਇਆਲੁ ਕਿਰਪਾਲੁ ਸਦਾ ਪ੍ਰਭੁ ਆਪੇ ਮੇਲਿ ਮਿਲਾਇਦਾ ॥੧੪॥
હે પ્રભુ! તું ખુબ દયાળુ તેમજ હંમેશા કૃપા કરનાર છે અને પોતે જ મળાવે છે ॥૧૪॥
ਆਪੇ ਦੇਖਿ ਦਿਖਾਵੈ ਆਪੇ ॥
તે પોતે જ જોવે-દેખાડે છે
ਆਪੇ ਥਾਪਿ ਉਥਾਪੇ ਆਪੇ ॥
અને પોતે જ બનાવે-બગાડે છે
ਆਪੇ ਜੋੜਿ ਵਿਛੋੜੇ ਕਰਤਾ ਆਪੇ ਮਾਰਿ ਜੀਵਾਇਦਾ ॥੧੫॥
સંયોગ-વિયોગ તેમજ મારવા-જીવંત રાખનાર પ્રભુ જ છે ॥૧૫॥
ਜੇਤੀ ਹੈ ਤੇਤੀ ਤੁਧੁ ਅੰਦਰਿ ॥
આ જેટલી પણ દુનિયા છે, તારા વિરાટરૂપ શરીરમાં વસે છે!
ਦੇਖਹਿ ਆਪਿ ਬੈਸਿ ਬਿਜ ਮੰਦਰਿ ॥
તું પોતે પોતાના મંદિરમાં બેસીને રચનાને જોતો રહે છે.
ਨਾਨਕੁ ਸਾਚੁ ਕਹੈ ਬੇਨੰਤੀ ਹਰਿ ਦਰਸਨਿ ਸੁਖੁ ਪਾਇਦਾ ॥੧੬॥੧॥੧੩॥
નાનક વિનયપૂર્વક સત્ય જ કહે છે કે પ્રભુના દર્શનથી જ સુખ પ્રાપ્ત થાય છે ॥૧૬॥૧॥૧૩॥
ਮਾਰੂ ਮਹਲਾ ੧ ॥
મારુ મહેલ ૧॥
ਦਰਸਨੁ ਪਾਵਾ ਜੇ ਤੁਧੁ ਭਾਵਾ ॥ ਭਾਇ ਭਗਤਿ ਸਾਚੇ ਗੁਣ ਗਾਵਾ ॥
હે હંમેશા-સ્થિર પ્રભુ! જો હું તને સારો લાગુ, તો જ તારા દર્શન કરી શકું છું, અને તારા પ્રેમમાં તારી ભક્તિ તારા ગુણ ગાઇ શકું છું.
ਤੁਧੁ ਭਾਣੇ ਤੂ ਭਾਵਹਿ ਕਰਤੇ ਆਪੇ ਰਸਨ ਰਸਾਇਦਾ ॥੧॥
હે રચયિતા! તારી ઈચ્છાથી જ તું અમને ગમે છે અને તું જ અમારી જીભમાં મીઠાસ નાખે છે ॥૧॥
ਸੋਹਨਿ ਭਗਤ ਪ੍ਰਭੂ ਦਰਬਾਰੇ ॥
ભક્તગણ પ્રભુના દરબારમાં જ સુંદર લાગે છે.
ਮੁਕਤੁ ਭਏ ਹਰਿ ਦਾਸ ਤੁਮਾਰੇ ॥
હે પ્રભુ! તારા દાસ બંધનોથી મુક્ત થઈ ગયા છે.
ਆਪੁ ਗਵਾਇ ਤੇਰੈ ਰੰਗਿ ਰਾਤੇ ਅਨਦਿਨੁ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇਦਾ ॥੨॥
તે પોતાનો અહં મટાડીને તારા રંગમાં લીન રહે છે અને દિવસ-રાત તારા નામનું ધ્યાન કરે છે ॥૨॥
ਈਸਰੁ ਬ੍ਰਹਮਾ ਦੇਵੀ ਦੇਵਾ ॥ ਇੰਦ੍ਰ ਤਪੇ ਮੁਨਿ ਤੇਰੀ ਸੇਵਾ ॥
શિવશંકર, બ્રહ્મા, દેવી-દેવતા, દેવરાજ ઇન્દ્ર, તપસ્વી તેમજ મુનિ બધા તારી પૂજામાં લીન રહે છે.
ਜਤੀ ਸਤੀ ਕੇਤੇ ਬਨਵਾਸੀ ਅੰਤੁ ਨ ਕੋਈ ਪਾਇਦਾ ॥੩॥
બ્રહ્મચારી-સન્યાસી જંગલોમાં રહે છે, પરંતુ કોઈ પણ તારું રહસ્ય મેળવી શક્યા નથી ॥૩॥
ਵਿਣੁ ਜਾਣਾਏ ਕੋਇ ਨ ਜਾਣੈ ॥
વગર જાણકારી કોઈ પણ તને જાણી શકતું નથી.
ਜੋ ਕਿਛੁ ਕਰੇ ਸੁ ਆਪਣ ਭਾਣੈ ॥
જે કાંઈ પણ તું કરે છે, પોતાની મરજીથી જ કરે છે.
ਲਖ ਚਉਰਾਸੀਹ ਜੀਅ ਉਪਾਏ ਭਾਣੈ ਸਾਹ ਲਵਾਇਦਾ ॥੪॥
તે ચોર્યાસી લાખ યોનીઓના જીવ ઉત્પન્ન કર્યા છે પરંતુ પોતાની મરજીથી તેને શ્વાસ લેવા દે છે ॥૪॥
ਜੋ ਤਿਸੁ ਭਾਵੈ ਸੋ ਨਿਹਚਉ ਹੋਵੈ ॥
જે તેને સ્વીકાર છે, તે નિશ્ચય થાય છે.
ਮਨਮੁਖੁ ਆਪੁ ਗਣਾਏ ਰੋਵੈ ॥
સ્વેચ્છાચારી પોતાને મોટો માને છે રોતો રહે છે.
ਨਾਵਹੁ ਭੁਲਾ ਠਉਰ ਨ ਪਾਏ ਆਇ ਜਾਇ ਦੁਖੁ ਪਾਇਦਾ ॥੫॥
તે નામને ભુલાવીને ક્યાંય પણ ઠેકાણું પ્રાપ્ત કરતો નથી અને જન્મ-મરણના ચક્રમાં દુઃખ પ્રાપ્ત કરે છે ॥૫॥
ਨਿਰਮਲ ਕਾਇਆ ਊਜਲ ਹੰਸਾ ॥ ਤਿਸੁ ਵਿਚਿ ਨਾਮੁ ਨਿਰੰਜਨ ਅੰਸਾ ॥
આ શરીર નિર્મળ છે, આત્મા પણ તેજસ્વી છે અને આમાં જ નિરંજન નામનો અંશ છે.
ਸਗਲੇ ਦੂਖ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਕਰਿ ਪੀਵੈ ਬਾਹੁੜਿ ਦੂਖੁ ਨ ਪਾਇਦਾ ॥੬॥
જે બધાં દુઃખોને અમૃત સમાન સમજીને પી જાય છે, તે ક્યારેય દુઃખી થતો નથી ॥૬॥
ਬਹੁ ਸਾਦਹੁ ਦੂਖੁ ਪਰਾਪਤਿ ਹੋਵੈ ॥
વધુ સ્વાદથી દુઃખ જ પ્રાપ્ત થાય છે અને
ਭੋਗਹੁ ਰੋਗ ਸੁ ਅੰਤਿ ਵਿਗੋਵੈ ॥
ભોગ-વિલાસ કરવાથી અનેક રોગ ઉત્પન્ન થઈ જાય છે, આ રીતે અંતમાં પ્રાણી નષ્ટ થાય છે.
ਹਰਖਹੁ ਸੋਗੁ ਨ ਮਿਟਈ ਕਬਹੂ ਵਿਣੁ ਭਾਣੇ ਭਰਮਾਇਦਾ ॥੭॥
ખુશીથી ઉત્પન્ન થયેલી ચિંતા ક્યારેય મટતી નથી અને પ્રભુ ઈચ્છાને ન માનવાથી જીવ ભટકતો રહે છે ॥૭॥
ਗਿਆਨ ਵਿਹੂਣੀ ਭਵੈ ਸਬਾਈ ॥
જ્ઞાનવિહીન આખી દુનિયા ભટકતી રહે છે.
ਸਾਚਾ ਰਵਿ ਰਹਿਆ ਲਿਵ ਲਾਈ ॥
પરમાત્મા સર્વવ્યાપક છે પરંતુ આ વાતની સમજ તેનામાં ધ્યાન લગાવવાથી જ થાય છે.
ਨਿਰਭਉ ਸਬਦੁ ਗੁਰੂ ਸਚੁ ਜਾਤਾ ਜੋਤੀ ਜੋਤਿ ਮਿਲਾਇਦਾ ॥੮॥
જેને નિર્ભય થઈને શબ્દ-ગુરુને સત્ય સ્વીકાર કરી લીધું છે, તેનો પ્રકાશ પરમ-પ્રકાશમાં જોડાઈ ગયો છે ॥૮॥
ਅਟਲੁ ਅਡੋਲੁ ਅਤੋਲੁ ਮੁਰਾਰੇ ॥
પ્રભુ સ્થિર તેમજ અતુલનીય છે.
ਖਿਨ ਮਹਿ ਢਾਹੇ ਫੇਰਿ ਉਸਾਰੇ ॥
તે ક્ષણમાં જ નાશ કરી દે છે અને પછી બનાવી પણ દે છે.
ਰੂਪੁ ਨ ਰੇਖਿਆ ਮਿਤਿ ਨਹੀ ਕੀਮਤਿ ਸਬਦਿ ਭੇਦਿ ਪਤੀਆਇਦਾ ॥੯॥
તેની કોઈ રૂપ-રેખા તેમજ વિસ્તાર નથી, તેનું મૂલ્યાંકન કરી શકાતું નથી અને શબ્દો દ્વારા તફાવત મેળવીને જ જીવ સંતુષ્ટ થાય છે ॥૯॥