Page 1023
ਸਚੈ ਊਪਰਿ ਅਵਰ ਨ ਦੀਸੈ ਸਾਚੇ ਕੀਮਤਿ ਪਾਈ ਹੇ ॥੮॥
તે પરમસત્યથી ઊંચું કોઈ નજર આવતું નથી, તેણે પોતે જ સત્યની મહિમાને જાણી છે ॥૮॥
ਐਥੈ ਗੋਇਲੜਾ ਦਿਨ ਚਾਰੇ ॥
અહીં જીવ ચાર દિવસ જ આવે છે,
ਖੇਲੁ ਤਮਾਸਾ ਧੁੰਧੂਕਾਰੇ ॥
આ જગત રમત-તમાશો છે અને જીવ અજ્ઞાનતાના ગાઢ અંધકારમાં રહે છે.
ਬਾਜੀ ਖੇਲਿ ਗਏ ਬਾਜੀਗਰ ਜਿਉ ਨਿਸਿ ਸੁਪਨੈ ਭਖਲਾਈ ਹੇ ॥੯॥
જેમ કોઈ સપનામાં બડબડે છે, તેમ જ જીવરૂપી બાજીગર પોતાની જીવન-રમત રમીને ચાલ્યો ગયો છે ॥૯॥
ਤਿਨ ਕਉ ਤਖਤਿ ਮਿਲੀ ਵਡਿਆਈ ॥
તેને જ સત્યના સિંહાસન પર મોટાઈ મળી છે
ਨਿਰਭਉ ਮਨਿ ਵਸਿਆ ਲਿਵ ਲਾਈ ॥
જેને પરમાત્માને મનમાં વસાવ્યો છે, તેમાં લગન લગાવી છે,
ਖੰਡੀ ਬ੍ਰਹਮੰਡੀ ਪਾਤਾਲੀ ਪੁਰੀਈ ਤ੍ਰਿਭਵਣ ਤਾੜੀ ਲਾਈ ਹੇ ॥੧੦॥
ખંડ-બ્રહ્માંડ, પાતાળ, ચૌદ પુરી તેમજ ત્રણેય લોકમાં રહેનાર જીવોએ સત્યમાં જ સમાધિ લગાવી છે ॥૧૦॥
ਸਾਚੀ ਨਗਰੀ ਤਖਤੁ ਸਚਾਵਾ ॥
નિરંકારનું સચખણ્ડરુપી નગર સત્ય છે, તેનું સિંહાસન હંમેશા સ્થિર છે.
ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਾਚੁ ਮਿਲੈ ਸੁਖੁ ਪਾਵਾ ॥
જે ગુરુમુખ સત્યને મેળવી લે છે, તેને સુખ પ્રાપ્ત થઈ જાય છે.
ਸਾਚੇ ਸਾਚੈ ਤਖਤਿ ਵਡਾਈ ਹਉਮੈ ਗਣਤ ਗਵਾਈ ਹੇ ॥੧੧॥
જેને સત્યના સિંહાસન પર મોટાઈ મળી છે, તેને અભિમાનને મટાડી દીધો છે ॥૧૧॥
ਗਣਤ ਗਣੀਐ ਸਹਸਾ ਜੀਐ ॥
જે ગણતરી કરે છે તે શંકામાં જ જીવતો રહે છે,
ਕਿਉ ਸੁਖੁ ਪਾਵੈ ਦੂਐ ਤੀਐ ॥
દ્વેતભાવ તેમજ ભ્રમમાં સુખ કેવી રીતે પ્રાપ્ત થઈ શકે છે.
ਨਿਰਮਲੁ ਏਕੁ ਨਿਰੰਜਨੁ ਦਾਤਾ ਗੁਰ ਪੂਰੇ ਤੇ ਪਤਿ ਪਾਈ ਹੇ ॥੧੨॥
દેનાર માયાતીત એક પરમાત્મા જ નિર્મળ છે અને પૂર્ણ ગુરૂની સેવાથી જ શોભા પ્રાપ્ત થાય છે ॥૧૨॥
ਜੁਗਿ ਜੁਗਿ ਵਿਰਲੀ ਗੁਰਮੁਖਿ ਜਾਤਾ ॥
યુગ-યુગાન્તર કોઈ દુર્લભ ગુરુમુખે જ સત્યનું રહસ્ય જાણ્યું છે અને
ਸਾਚਾ ਰਵਿ ਰਹਿਆ ਮਨੁ ਰਾਤਾ ॥
આ મન પણ તે પરમ-સત્યમાં લીન છે.
ਤਿਸ ਕੀ ਓਟ ਗਹੀ ਸੁਖੁ ਪਾਇਆ ਮਨਿ ਤਨਿ ਮੈਲੁ ਨ ਕਾਈ ਹੇ ॥੧੩॥
તેની ઓટ લઈને સુખ પ્રાપ્ત થઈ ગયું છે, હવે મન-શરીર શુદ્ધ થઈ ગયું છે ॥૧૩॥
ਜੀਭ ਰਸਾਇਣਿ ਸਾਚੈ ਰਾਤੀ ॥
આ જીભ સત્યના રસમાં જ લીન રહે છે.
ਹਰਿ ਪ੍ਰਭੁ ਸੰਗੀ ਭਉ ਨ ਭਰਾਤੀ ॥
જો પ્રભુ મિત્ર છે તો કોઈ ભય તેમજ અહં નથી.
ਸ੍ਰਵਣ ਸ੍ਰੋਤ ਰਜੇ ਗੁਰਬਾਣੀ ਜੋਤੀ ਜੋਤਿ ਮਿਲਾਈ ਹੇ ॥੧੪॥
ગુરુની વાણી સાંભળીને કાન તૃપ્ત થઈ ગયા છે અને આ પ્રકાશ-પરમપ્રકાશમાં જોડાઈ ગયો છે ॥૧૪॥
ਰਖਿ ਰਖਿ ਪੈਰ ਧਰੇ ਪਉ ਧਰਣਾ ॥
હું વિચારી-સમજીને પગ ધરતી પર રાખીને ચાલુ છું.
ਜਤ ਕਤ ਦੇਖਉ ਤੇਰੀ ਸਰਣਾ ॥
હે પ્રભુ! જ્યાં ક્યાંય તારી જ શરણ ઇચ્છું છું.
ਦੁਖੁ ਸੁਖੁ ਦੇਹਿ ਤੂਹੈ ਮਨਿ ਭਾਵਹਿ ਤੁਝ ਹੀ ਸਿਉ ਬਣਿ ਆਈ ਹੇ ॥੧੫॥
ભલે તું દુઃખ અથવા સુખ દે, તું જ મનને પ્રેમાળ લાગે છે અને મારો તારાથી જ પ્રેમ બનેલ છે ॥૧૫॥
ਅੰਤ ਕਾਲਿ ਕੋ ਬੇਲੀ ਨਾਹੀ ॥
અંતિમ સમય કોઈ કોઈનો મિત્ર નથી અને
ਗੁਰਮੁਖਿ ਜਾਤਾ ਤੁਧੁ ਸਾਲਾਹੀ ॥
ગુરુના માધ્યમથી આ સત્યને સમજીને તારા જ વખાણ કરું છું.
ਨਾਨਕ ਨਾਮਿ ਰਤੇ ਬੈਰਾਗੀ ਨਿਜ ਘਰਿ ਤਾੜੀ ਲਾਈ ਹੇ ॥੧੬॥੩॥
હે નાનક! સત્ય-નામમાં લીન રહેનાર જ વાસ્તવમાં વેરાગી છે અને તેને સાચા ઘરમાં જ સમાધિ લગાવેલી છે ॥૧૬॥૩॥
ਮਾਰੂ ਮਹਲਾ ੧ ॥
મારુ મહેલ ૧॥
ਆਦਿ ਜੁਗਾਦੀ ਅਪਰ ਅਪਾਰੇ ॥
જગતના આરંભ તેમજ યુગ-યુગાંતરોથી અપરંપાર પ્રભુ જ વ્યાપ્ત છે.
ਆਦਿ ਨਿਰੰਜਨ ਖਸਮ ਹਮਾਰੇ ॥
માયાતીત છે, સૃષ્ટિનો આદિ છે અને અમારો માલિક છે.
ਸਾਚੇ ਜੋਗ ਜੁਗਤਿ ਵੀਚਾਰੀ ਸਾਚੇ ਤਾੜੀ ਲਾਈ ਹੇ ॥੧॥
તે પરમ-સત્યએ યોગનો વિચાર કર્યો અને નિર્ગુણ રૂપમાં સમાધિ લગાવી લીધું ॥૧॥
ਕੇਤੜਿਆ ਜੁਗ ਧੁੰਧੂਕਾਰੈ ॥ ਤਾੜੀ ਲਾਈ ਸਿਰਜਣਹਾਰੈ ॥
સૃષ્ટિ-રચનાથી પૂર્વ કેટલાય યુગ ગાઢ અંધકાર બની રહ્યો સર્જકે ત્યારે સમાધિ લગાવી હતી
ਸਚੁ ਨਾਮੁ ਸਚੀ ਵਡਿਆਈ ਸਾਚੈ ਤਖਤਿ ਵਡਾਈ ਹੇ ॥੨॥
તેનું નામ હંમેશા સત્ય છે, તેની મોટાઈ હંમેશા શાશ્વત છે, જેનું કરી રહ્યો છું, તે સત્યના સિંહાસન પર બેસે છે ॥૨॥
ਸਤਜੁਗਿ ਸਤੁ ਸੰਤੋਖੁ ਸਰੀਰਾ ॥
જ્યારે સતયુગ આવ્યું તો ત્યારે લોકોમાં સત્ય તેમજ સંતોષ હતો.
ਸਤਿ ਸਤਿ ਵਰਤੈ ਗਹਿਰ ਗੰਭੀਰਾ ॥
ચારેય તરફ સત્યનો ફેલાવ હતો.
ਸਚਾ ਸਾਹਿਬੁ ਸਚੁ ਪਰਖੈ ਸਾਚੈ ਹੁਕਮਿ ਚਲਾਈ ਹੇ ॥੩॥
સાચો પરમાત્મા સત્યની જ પરખ કરે છે અને તેના હુકમથી દુનિયા ચાલી રહી છે ॥૩॥
ਸਤ ਸੰਤੋਖੀ ਸਤਿਗੁਰੁ ਪੂਰਾ ॥
સંપૂર્ણ સદ્દગુરુ સંતોષી તેમજ સત્યનિષ્ઠ છે.
ਗੁਰ ਕਾ ਸਬਦੁ ਮਨੇ ਸੋ ਸੂਰਾ ॥
જે ગુરુના શબ્દમાં આસ્થા રાખે છે, આ જ શૂરવીર છે.
ਸਾਚੀ ਦਰਗਹ ਸਾਚੁ ਨਿਵਾਸਾ ਮਾਨੈ ਹੁਕਮੁ ਰਜਾਈ ਹੇ ॥੪॥
જે પરમાત્માના હુકમ તેમજ રાજાને માને છે, તેનો સત્યના દરબારમાં નિવાસ થાય છે ॥૪॥
ਸਤਜੁਗਿ ਸਾਚੁ ਕਹੈ ਸਭੁ ਕੋਈ ॥
સતયુગમાં દરેક મનુષ્ય સત્ય બોલતો હતો અને
ਸਚਿ ਵਰਤੈ ਸਾਚਾ ਸੋਈ ॥
જે સત્યમાં વિચરણ કરતો હતો, તે જ સત્યવાદી હતો.
ਮਨਿ ਮੁਖਿ ਸਾਚੁ ਭਰਮ ਭਉ ਭੰਜਨੁ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਾਚੁ ਸਖਾਈ ਹੇ ॥੫॥
મન તેમજ મુખમાં સત્યને કારણે ભ્રમ-ભય મટી જતો હતો અને ગુરુના માધ્યમથી સત્ય જ મિત્ર હતો ॥૫॥
ਤ੍ਰੇਤੈ ਧਰਮ ਕਲਾ ਇਕ ਚੂਕੀ ॥
ત્રેતાયુગમાં ધર્મરૂપી વેલની એક કળા નાશ થઈ ગઈ,
ਤੀਨਿ ਚਰਣ ਇਕ ਦੁਬਿਧਾ ਸੂਕੀ ॥
ધર્મના ત્રણ પગ રહી ગયા અને જીવોના મનમાં મુશ્કેલી પ્રગટ થઈ ગઈ.
ਗੁਰਮੁਖਿ ਹੋਵੈ ਸੁ ਸਾਚੁ ਵਖਾਣੈ ਮਨਮੁਖਿ ਪਚੈ ਅਵਾਈ ਹੇ ॥੬॥
આ યુગમાં ગુરુમુખ જ સત્ય બોલતો હતો પરંતુ સ્વેચ્છાચારી મુશ્કેલીમાં ચિંતાગ્રસ્ત રહેતો હતો ॥૬॥
ਮਨਮੁਖਿ ਕਦੇ ਨ ਦਰਗਹ ਸੀਝੈ ॥
સ્વેચ્છાચારી પ્રભુ દરબારમાં ક્યારેય સ્વીકાર થતો નથી.
ਬਿਨੁ ਸਬਦੈ ਕਿਉ ਅੰਤਰੁ ਰੀਝੈ ॥
બ્રહ્મ-શબ્દ વગર તેનું અંતર્મન કઈ રીતે સંતુષ્ટ થઈ શકે છે?
ਬਾਧੇ ਆਵਹਿ ਬਾਧੇ ਜਾਵਹਿ ਸੋਝੀ ਬੂਝ ਨ ਕਾਈ ਹੇ ॥੭॥
આથી સ્વેચ્છાચારી કર્મ-બંધનને કારણે આવકજાવકમાં પડી રહેતો હતો અને તેને સત્યનું જ્ઞાન થતું નહોતું ॥૭॥
ਦਇਆ ਦੁਆਪੁਰਿ ਅਧੀ ਹੋਈ ॥
દ્વાપર યુગમાં દયાની ભાવના અડધી થઈ ગઈ અને