Page 68
ਮਨੁ ਤਨੁ ਅਰਪੀ ਆਪੁ ਗਵਾਈ ਚਲਾ ਸਤਿਗੁਰ ਭਾਏ ॥
મારી એક જ ઇચ્છા છે. હું મારું મન, શરીર ગુરુ ને સોંપી દઉં. હું ગુરુ સમક્ષ મારો સ્વયં ભાવ ગુમાવું, અને હું ગુરુના પ્રેમ માં જીવન વ્યતીત કરું.`
ਸਦ ਬਲਿਹਾਰੀ ਗੁਰ ਅਪੁਨੇ ਵਿਟਹੁ ਜਿ ਹਰਿ ਸੇਤੀ ਚਿਤੁ ਲਾਏ ॥੭॥
જો ગુરુ પરમાત્મા સાથે મારા મનને જોડી દે છે, હું મારા તે ગુરુ પર હંમેશા કુરબાન જાઉં છું ।।૭।।
ਸੋ ਬ੍ਰਾਹਮਣੁ ਬ੍ਰਹਮੁ ਜੋ ਬਿੰਦੇ ਹਰਿ ਸੇਤੀ ਰੰਗਿ ਰਾਤਾ ॥
ઉચ્ચ જાતિનું અભિમાન અર્થહીન છે, તે બ્રાહ્મણ છે જે બ્રહ્મ પ્રભુ ને ઓળખે છે. જે પ્રભુના પ્રેમ માં પ્રભુની સાથે રંગાયેલા રહે છે
ਪ੍ਰਭੁ ਨਿਕਟਿ ਵਸੈ ਸਭਨਾ ਘਟ ਅੰਤਰਿ ਗੁਰਮੁਖਿ ਵਿਰਲੈ ਜਾਤਾ ॥
જાતિઓ વચ્ચે કોઈ ફરક નથી, પ્રભુ બધા શરીરમાં બધા જીવની નજીક વસે છે. પરંતુ આ વાત કોઈ દુર્લભ જ સમજી શકે છે, જે ગુરુ ની શરણે પડે છે
ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਮਿਲੈ ਵਡਿਆਈ ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਦਿ ਪਛਾਤਾ ॥੮॥੫॥੨੨॥
હે નાનક! ગુરુના શબ્દ માં જોડાવાથી પ્રભુ સાથે ઓળખાણ થાય છે, પ્રભુનું નામ મળે છે અને લોક-પરલોક માં સન્માન મળે છે ।।૮।।૫।।૨૨।।
ਸਿਰੀਰਾਗੁ ਮਹਲਾ ੩ ॥
શ્રી રાગ મહેલ ૩।।
ਸਹਜੈ ਨੋ ਸਭ ਲੋਚਦੀ ਬਿਨੁ ਗੁਰ ਪਾਇਆ ਨ ਜਾਇ ॥
આખું વિશ્વ માનસિક શાંતિ માટે ઝંખે છે. પરંતુ ગુરુના શરણ વિના આ આરામદાયક સ્થિરતા પ્રાપ્ત થતી નથી
ਪੜਿ ਪੜਿ ਪੰਡਿਤ ਜੋਤਕੀ ਥਕੇ ਭੇਖੀ ਭਰਮਿ ਭੁਲਾਇ ॥
પંડિતો અને જ્યોતિષીઓ શાસ્ત્ર જેવા ધાર્મિક પુસ્તકો વાંચી વાંચીને થાકી ગયા પરંતુ આરામદાયક સ્થિરતા ન મેળવી શક્યા, છ ઉપદેશોના સાધુ પણ ભટકી ભટકીને ખોટા માર્ગ પર પડ્યા રહ્યા તેઓ પણ આરામદાયક સ્થિરતા મેળવી શક્યા નહીં
ਗੁਰ ਭੇਟੇ ਸਹਜੁ ਪਾਇਆ ਆਪਣੀ ਕਿਰਪਾ ਕਰੇ ਰਜਾਇ ॥੧॥
જેના પર પરમાત્મા પોતાની મંજુરી મુજબ આશીર્વાદ આપે છે, તેઓ ગુરુને મળીને આરામદાયક સ્થિરતા પ્રાપ્ત કરે છે ।।૧।।
ਭਾਈ ਰੇ ਗੁਰ ਬਿਨੁ ਸਹਜੁ ਨ ਹੋਇ ॥
હે ભાઈ! ગુરુના શરણ વિના મનુષ્યની અંદર આધ્યાત્મિક સ્થિરતા જન્મતી નથી.
ਸਬਦੈ ਹੀ ਤੇ ਸਹਜੁ ਊਪਜੈ ਹਰਿ ਪਾਇਆ ਸਚੁ ਸੋਇ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ગુરુના શબ્દ માં જોડાવાથી જ આધ્યાત્મિક સ્થિરતા મનની શાંતિ જન્મે છે અને તે હંમેશા સ્થિર રહેવાવાળા પ્રભુ મળે છે ।।૧।। વિરામ।।
ਸਹਜੇ ਗਾਵਿਆ ਥਾਇ ਪਵੈ ਬਿਨੁ ਸਹਜੈ ਕਥਨੀ ਬਾਦਿ ॥
પરમાત્મા ના ગુણોના કીર્તન કરવા પણ ત્યારે જ સ્વીકારાય છે જ્યારે આધ્યાત્મિક સ્થિરતા માં ટકીને કરવામાં આવે.
ਸਹਜੇ ਹੀ ਭਗਤਿ ਊਪਜੈ ਸਹਜਿ ਪਿਆਰਿ ਬੈਰਾਗਿ ॥
આધ્યાત્મિક સ્થિરતા વિના ધાર્મિક વાતો કહેવી નકામી છે. આધ્યાત્મિક સ્થિરતા માં ટકીને જ મનુષ્ય ની અંદર પરમાત્મા ની ભક્તિ નો જુસ્સો જન્મે છે. આધ્યાત્મિક સ્થિરતા દ્વારા જ મનુષ્ય પ્રભુના પ્રેમમાં રહે છે. સંસારથી વૈરાગ્ય માં રહે છે
ਸਹਜੈ ਹੀ ਤੇ ਸੁਖ ਸਾਤਿ ਹੋਇ ਬਿਨੁ ਸਹਜੈ ਜੀਵਣੁ ਬਾਦਿ ॥੨॥
આધ્યાત્મિક સ્થિરતાથી આધ્યાત્મિક આનંદ અને શાંતિ જન્મે છે. આધ્યાત્મિક સ્થિરતા વિના મનુષ્યનું આખું જીવન વ્યર્થ થાય છે ।।૨।।
ਸਹਜਿ ਸਾਲਾਹੀ ਸਦਾ ਸਦਾ ਸਹਜਿ ਸਮਾਧਿ ਲਗਾਇ ॥
હે ભાઈ! તું આધ્યાત્મિક સ્થિરતા માં ટકીને આધ્યાત્મિક સ્થિરતા માં સમાધિ લઈને હંમેશા પરમાત્માનો મહિમા કરતો રહેજે
ਸਹਜੇ ਹੀ ਗੁਣ ਊਚਰੈ ਭਗਤਿ ਕਰੇ ਲਿਵ ਲਾਇ ॥
જો મનુષ્ય આધ્યાત્મિક સ્થિરતા માં ટકીને પરમાત્મા ના ગુણ ગાય છે, પ્રભુના ચરણોમાં ધ્યાન જોડીને ભક્તિ કરે છે
ਸਬਦੇ ਹੀ ਹਰਿ ਮਨਿ ਵਸੈ ਰਸਨਾ ਹਰਿ ਰਸੁ ਖਾਇ ॥੩॥
ગુરુના શબ્દની કૃપાથી તેના મનમાં પરમાત્મા આવી વસે છે. તેની જીભ પરમાત્માના નામનો સ્વાદ ચાખતી રહે છે ।।૩।।
ਸਹਜੇ ਕਾਲੁ ਵਿਡਾਰਿਆ ਸਚ ਸਰਣਾਈ ਪਾਇ ॥
હંમેશા સ્થિર રહેવાવાળા પરમાત્માની શરણ પડીને આધ્યાત્મિક સ્થિરતા માં ટકીને જેને આધ્યાત્મિક મૃત્યુને મારી નાખ્યું
ਸਹਜੇ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਮਨਿ ਵਸਿਆ ਸਚੀ ਕਾਰ ਕਮਾਇ ॥
આ હંમેશા સાથ નિભાવવાવાળું કાર્ય કરવાને કારણે તેની અંદર પરમાત્માનું નામ આવીને વસે છે
ਸੇ ਵਡਭਾਗੀ ਜਿਨੀ ਪਾਇਆ ਸਹਜੇ ਰਹੇ ਸਮਾਇ ॥੪॥
અને, જેમને પરમાત્માનું નામ પ્રાપ્ત કર્યું છે. તેઓ ખૂબ ભાગ્યશાળી બન્યા છે. તેઓ હંમેશા આધ્યાત્મિક સ્થિરતા માં લીન રહે છે ।।૪।।
ਮਾਇਆ ਵਿਚਿ ਸਹਜੁ ਨ ਊਪਜੈ ਮਾਇਆ ਦੂਜੈ ਭਾਇ ॥
માયા ના મોહમાં ટકેલા રહેવાથી આધ્યાત્મિક સ્થિરતા જન્મતી નથી. માયા તો પ્રભુ વિના કોઈ બીજા પ્રેમમાં ફસાવે છે
ਮਨਮੁਖ ਕਰਮ ਕਮਾਵਣੇ ਹਉਮੈ ਜਲੈ ਜਲਾਇ ॥
આવા મનુષ્ય કાર્યો કરવાથી મનુષ્ય અહંકારમાં બળી જાય છે અને પોતાની જાતને બાળે છે
ਜੰਮਣੁ ਮਰਣੁ ਨ ਚੂਕਈ ਫਿਰਿ ਫਿਰਿ ਆਵੈ ਜਾਇ ॥੫॥
તેમનો જન્મ મરણનો ચક્ર ક્યારેય સમાપ્ત થતો નથી, તે ફરી ફરી જન્મતો રહે છે ।।૫।।
ਤ੍ਰਿਹੁ ਗੁਣਾ ਵਿਚਿ ਸਹਜੁ ਨ ਪਾਈਐ ਤ੍ਰੈ ਗੁਣ ਭਰਮਿ ਭੁਲਾਇ ॥
માયાના મોહમાં ટકી રહેવાથી આધ્યાત્મિક સ્થિરતા જન્મતી નથી. માયા ના ત્રણ ગુણોને લીધે જીવ ખોટી રીત માં અટવાયો છે અને ખોટા માર્ગે પડેલો છે
ਪੜੀਐ ਗੁਣੀਐ ਕਿਆ ਕਥੀਐ ਜਾ ਮੁੰਢਹੁ ਘੁਥਾ ਜਾਇ ॥
આ સ્થિતિ માં ધાર્મિક પુસ્તકો વાંચવાનો, વિચારવાનો અને બીજાને કહેવાથી કોઈ ફાયદો થતો નથી. કારણ કે, જીવ પોતાના મૂળ પ્રભુથી અલગ થઈને જીવન ની ખોટી રીત પર ચાલે છે
ਚਉਥੇ ਪਦ ਮਹਿ ਸਹਜੁ ਹੈ ਗੁਰਮੁਖਿ ਪਲੈ ਪਾਇ ॥੬॥
માયા ના ત્રણે ગુણોને પાર કરીને ચોથી આધ્યાત્મિક સ્થિતિ માં પહોંચવાથી મનની શાંતિ ઉત્પન્ન થાય છે અને આ આધ્યાત્મિક સ્થિતિ ફક્ત ગુરુના શરણમાં પડવાથી પ્રાપ્ત થાય છે ।।૬।।
ਨਿਰਗੁਣ ਨਾਮੁ ਨਿਧਾਨੁ ਹੈ ਸਹਜੇ ਸੋਝੀ ਹੋਇ ॥
ત્રણેય ગુણોથી મૂલ્યવાન પરમાત્માનું નામ બધા પદાર્થોનો ખજાનો છે, આધ્યાત્મિક સ્થિરતા માં પહોંચી ને આ સમજ પડે છે
ਗੁਣਵੰਤੀ ਸਾਲਾਹਿਆ ਸਚੇ ਸਚੀ ਸੋਇ ॥
ગુણવાન જીવો તે પરમાત્માનો મહિમા કરે છે. જે મનુષ્ય મહિમા કરે છે તે હંમેશા સ્થિર પ્રભુનું રૂપ બને છે, તેની શોભા પણ અટળ થઇ જાય છે.
ਭੁਲਿਆ ਸਹਜਿ ਮਿਲਾਇਸੀ ਸਬਦਿ ਮਿਲਾਵਾ ਹੋਇ ॥੭॥
તે પરમાત્મા એટલા દયાળુ છે કે તેના આશ્રયમાં આવેલા ખોટા માર્ગ પર પડેલા લોકોને પણ આધ્યાત્મિક સ્થિરતા માં જોડે છે. ગુરુના શબ્દ ની કૃપાથી તે જીવનસાથી પરમાત્મા સાથે મેળાપ થાય છે ।।૭।।
ਬਿਨੁ ਸਹਜੈ ਸਭੁ ਅੰਧੁ ਹੈ ਮਾਇਆ ਮੋਹੁ ਗੁਬਾਰੁ ॥
માનસિક શાંતિ વિના આખું જગત માયાના મોહમાં આંધળું થયેલું રહે છે. સંસાર પર માયાના મોહનો કાળો અંધકાર રહે છે
ਸਹਜੇ ਹੀ ਸੋਝੀ ਪਈ ਸਚੈ ਸਬਦਿ ਅਪਾਰਿ ॥
હંમેશા સ્થિર પ્રભુની મહિમાના શબ્દ દ્વારા જે મનુષ્યને આધ્યાત્મિક સ્થિરતામાં જોડાઈને પરમાત્માના ગુણોની સમજ પડે છે, તે અપાર પ્રભુમાં ધ્યાન જોડેલું રાખે છે
ਆਪੇ ਬਖਸਿ ਮਿਲਾਇਅਨੁ ਪੂਰੇ ਗੁਰ ਕਰਤਾਰਿ ॥੮॥
આવા ભાગ્યશાળી લોકોને સંપૂર્ણ ગુરુ, કર્તારે પોતે જ કૃપા કરીને પોતાના ચરણોમાં મેળવ્યા છે ।।૮।।
ਸਹਜੇ ਅਦਿਸਟੁ ਪਛਾਣੀਐ ਨਿਰਭਉ ਜੋਤਿ ਨਿਰੰਕਾਰੁ ॥
આધ્યાત્મિક સ્થિરતા માં પહોંચીને તે પરમાત્મા સાથે સંધિ બની જાય છે, જે આ આંખોથી જોતો નથી, જેને કોઈનો ડર નથી, જે ફક્ત પ્રકાશ જ પ્રકાશ છે અને જેનું વિશેષ સ્વરૂપ કહી શકાતું નથી
ਸਭਨਾ ਜੀਆ ਕਾ ਇਕੁ ਦਾਤਾ ਜੋਤੀ ਜੋਤਿ ਮਿਲਾਵਣਹਾਰੁ ॥
તે જ પરમાત્મા બધા જીવને દાન આપનાર અને બધાની જ્યોતિ ધ્યાનને પોતાની જ્યોતિમાં મેળવવા માટે સક્ષમ છે
ਪੂਰੈ ਸਬਦਿ ਸਲਾਹੀਐ ਜਿਸ ਦਾ ਅੰਤੁ ਨ ਪਾਰਾਵਾਰੁ ॥੯॥
હે ભાઈ! ગુરુના શબ્દથી તે પરમાત્માની મહિમા કરવી જોઈએ, જેના ગુણોનો અંત આવી શકતો નથી, જેની મહાનતા નો આ પાર કે પેલી પાર નો છેડો મળી શકતો નથી ।।૯।।
ਗਿਆਨੀਆ ਕਾ ਧਨੁ ਨਾਮੁ ਹੈ ਸਹਜਿ ਕਰਹਿ ਵਾਪਾਰੁ ॥
જે મનુષ્ય પરમાત્મા સાથે ગાઢ સંધિ બાંધી લે છે, પરમાત્માનું નામ જ તેમની વાસ્તવિક સંપત્તિ બની જાય છે. તેઓ આત્મિક સ્થિરતા માં ટકીને આ નામ-સંપત્તિ નો જ વેપાર કરે છે
ਅਨਦਿਨੁ ਲਾਹਾ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਲੈਨਿ ਅਖੁਟ ਭਰੇ ਭੰਡਾਰ ॥
તેઓ હંમેશાં પરમાત્માનું નામ યાદ કરીને પરમાત્માનું નામ-લાભ કમાય છે. નામ સંપત્તિથી ભરેલા તેના ખજાના ક્યારેય સમાપ્ત થતા નથી
ਨਾਨਕ ਤੋਟਿ ਨ ਆਵਈ ਦੀਏ ਦੇਵਣਹਾਰਿ ॥੧੦॥੬॥੨੩॥
હે નાનક! આ ખજાનાના દાતા દાતાર ને પોતે આપ્યા છે, આ ખજાના ક્યારેય ખૂટી પડતા નથી ।।૧૦।।૬।।૨૩।।