ଗୁରୁ ଗ୍ରନ୍ଥ ସାହିବ ଶିଖ ଧର୍ମର ଧାର୍ମିକ ଗ୍ରନ୍ଥ ଭାବରେ ଏକ କେନ୍ଦ୍ରୀଯ଼ ସ୍ଥାନ ଉପଭୋଗ କରନ୍ତି ଏବଂ ଦଶ ମାନବ ଗୁରୁଙ୍କ ପରେ ଶିଖମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଚିରନ୍ତନ ଗୁରୁ ଭାବରେ ସମ୍ମାନିତ | ଏଥିରେ ଗୁରୁ ନାନକଙ୍କ ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଗୁରୁ ତେଗ ବାହାଦୂରଙ୍କ ପର୍ଯ୍ଯ଼ନ୍ତ ଶିଖ ଗୁରୁଙ୍କ ଭଜନ ଏବଂ ଶିକ୍ଷା ରହିଛି; ଏହି ଗୁରୁମାନଙ୍କ ବ୍ଯ଼ତୀତ, ଏଥିରେ କବୀର ଏବଂ ଫରିଦଙ୍କ ଭଳି ଅନ୍ଯ଼ ଅନେକ ସନ୍ଥ ଏବଂ କବିଙ୍କ ଅବଦାନ ମଧ୍ଯ଼ ରହିଛି, ଯେଉଁମାନଙ୍କୁ ସମସ୍ତ ପଞ୍ଚମ ଶିଖ ଗୁରୁ, ଗୁରୁ ଅର୍ଜନ, 1604 ମସିହାରେ ଏକତ୍ର କରିଥିଲେ।
ଗୁରୁ ଗ୍ରନ୍ଥ ସାହିବ ଗୁରୁମୁଖୀ ଲିପିରେ ଲେଖାଯାଇଛି ଏବଂ ଏଥିରେ ଶିଖ ଗୁରୁ, ଅନ୍ଯ଼ ସନ୍ଥ ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ଉତ୍ସରୁ କବି ଅଛନ୍ତି, ଯେଉଁମାନେ ସାର୍ବଜନୀନ ଭାବରେ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଲେଖା ଧାରଣ କରନ୍ତି, ଯାହା କେବଳ ଦିବ୍ଯ଼ ଏକତା, ପ୍ରେମ ଏବଂ କରୁଣାର ବାର୍ତ୍ତା ମାଧ୍ଯ଼ମରେ | ଏହାକୁ 1430 ପୃଷ୍ଠାରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି, ଅଙ୍ଗସ୍, ଏବଂ ରାଗସ୍ ନାମକ ସଂଗୀତ ପଦକ୍ଷେପ ଦ୍ୱାରା ସଂରଚିତ |
ਝਝਾ ਉਰਝਿ ਸੁਰਝਿ ਨਹੀ ਜਾਨਾ ॥
ଝ- ହେ ଜୀବ! ତୁ ଦୁନିଆର ମୋହରେ ଫୁଲି ଉଠିଛୁ ଆଉ ନିଜକୁ ନିଜେ ଏହା ଠାରୁ ମୁକ୍ତ କରାଇବା ଜାଣି ନାହୁଁ।
ਬਾਵਨ ਅਖਰ ਜੋਰੇ ਆਨਿ ॥
ମନୁଷ୍ୟ ବାବନ ଅକ୍ଷର ଯୋଡି ଅଛି ।
ਰਮਤ ਰਾਮ ਸਿਉ ਲਾਗੋ ਰੰਗੁ ॥
କବୀର ଜୀ କହନ୍ତି ଯେ- ଯେବେ ରାମଙ୍କ ସ୍ମରଣ କରି କରି ମନୁଷ୍ୟର ପ୍ରେମ ରାମଙ୍କ ସହିତ ହୋଇଯାଏ, ସେତେବେଳେ
ੴ ਸਤਿ ਨਾਮੁ ਕਰਤਾ ਪੁਰਖੁ ਨਿਰਭਉ ਨਿਰਵੈਰੁ ਅਕਾਲ ਮੂਰਤਿ ਅਜੂਨੀ ਸੈਭੰ ਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
1 ଆ—ସେ ହିଁ ଏକ ନିରଙ୍କାର ଅଟନ୍ତି। ସତ୍ୟ ନାମ – ତାଙ୍କ ନାମ ସତ୍ୟ। କର୍ତ୍ତା – ସେ ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ଏବଂ ଏହାର ପ୍ରାଣୀଙ୍କ ସୃଷ୍ଟିକର୍ତ୍ତା ଅଟନ୍ତି। ପୁରୁଖା – ସେ ଏହି ସବୁ କରିବାରେ ସିଦ୍ଧ (ଶକ୍ତିମାନ)। ନିର୍ଭୀକ – ତାଙ୍କ ଭିତରେ କୌଣସି ପ୍ରକାରର ଭୟ ନାହିଁ । ତାହା ହେଉଛି, ଅନ୍ୟ ଦେବତା, ଭୂତ ଏବଂ ସାଂସାରିକ ପ୍ରାଣୀମାନଙ୍କ ପରି, ଜନ୍ମ ଏବଂ ମୃତ୍ୟୁକୁ ଘୃଣା କିମ୍ବା ଭୟ ନାହିଁ; ସେ ଏସବୁ ବାହାରେ। ନିଃଶତ୍ରୁ – ସେ ଶତ୍ରୁତାଠାରୁ ଦୂରରେ । ଅକାଳ- ସେ କାଳ (ମୃତ୍ୟୁ) ବାହାରେ; ଅର୍ଥାତ୍ ସେ ଅବିନାଶୀ ଅଟନ୍ତି । ମୁର୍ତ୍ତୀ – ସେ ଅବିନାଶୀ ହେବା କାରଣରୁ ତାଙ୍କର ଅସ୍ତିତ୍ୱ ସର୍ବଦା ଥାଏ | ଅଯୋନି – ସେ କୌଣସି ଯୋନୀ ଧାରଣ କରନ୍ତି ନାହିଁ, କାରଣ ସେ ଜନ୍ମ ମରଣ ଚକ୍ରରୁ ବଞ୍ଚିତ ।ସ୍ଵୟଂଭୂ – ସେ ନିଜେ ଆଲୋକିତ ହୋଇଛନ୍ତି । ଗୁରୁ – ଯିଏ ଅନ୍ଧକାରରେ ଆଲୋକ (ଜ୍ଞାନ) ଆଣିଥାଏ (ଅଜ୍ଞତା) (ଗୁରୁ) । ପ୍ରସାଦ – ଅନୁଗ୍ରହର ଆଶୀର୍ବାଦ । ଅର୍ଥାତ୍ ଗୁରୁଙ୍କ କୃପା ଦ୍ୱାରା ଏହି ସବୁ ହାସଲ ହୋଇପାରିବ ।
ਵਡੇ ਮੇਰੇ ਸਾਹਿਬਾ ਗਹਿਰ ਗੰਭੀਰਾ ਗੁਣੀ ਗਹੀਰਾ ॥
ହେ ମୋର ଅକାଳପୁରୁଷ! ତୁମେ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ଅଟ, ସ୍ଵଭାବରେ ସ୍ଥିର ଓ ଗୁଣାନିଧି ଅଟ।
ਤਿਸੁ ਰੂਪੁ ਨ ਰੇਖ ਅਨਾਹਦੁ ਵਾਜੈ ਸਬਦੁ ਨਿਰੰਜਨਿ ਕੀਆ ॥੧॥
ସେହି ରାମ ନାମର କୌଣସି ସ୍ୱରୂପ ଅଥବା ରେଖା ନଥାଏ, ଏହି ଅନାହତ ଶବ୍ଦ ସ୍ଵାଭାବିକ ଭାବରେ ଗୁଞ୍ଜନ କରୁଅଛି। ନିରଞ୍ଜନ ଏହି ଶବ୍ଦକୁ ଜାତ କରିଛନ୍ତି॥1॥
ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਹਰਿ ਰਸੁ ਪਾਇਆ ਨਾਮੁ ਪਦਾਰਥੁ ਨਉ ਨਿਧਿ ਪਾਈ ॥੧॥
ਰਹਾਉ ॥ ଗୁରୁଙ୍କ କୃପାରୁ ମୁଁ ହରି ରସ ପ୍ରାପ୍ତ କରିଅଛି ଆଉ ନବନିଧି ଦେଉଥିବା ନାମ ପଦାର୍ଥକୁ ପାଇଛି॥1॥ରୁହ॥
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੧ ॥
ଆଶା ମହଲା 1॥
ਪ੍ਰੇਮੁ ਨ ਚਾਖਿਆ ਮੇਰੀ ਤਿਸ ਨ ਬੁਝਾਨੀ ॥
ମୁଁ ପ୍ରଭୁ ପତିଙ୍କ ପ୍ରେମକୁ ଚାଖି ନାହିଁ, ଏଥିପାଇଁ ମୋର ତୃଷ୍ଣା ମେଣ୍ଟି ନାହିଁ ଆଉ
ਭੀਤਰਿ ਪੰਚ ਗੁਪਤ ਮਨਿ ਵਾਸੇ ॥
କାମ, କ୍ରୋଧ, ଲୋଭ, ମୋହ, ଅହଂକାର, ଏହି ପାଞ୍ଚଟି ହିଁ ବିକାର ମୋର ମନରେ ଲୁଚି ରହିଥାଏ ଆଉ
