Page 17
ਹੁਕਮੁ ਸੋਈ ਤੁਧੁ ਭਾਵਸੀ ਹੋਰੁ ਆਖਣੁ ਬਹੁਤੁ ਅਪਾਰੁ ॥
हे अनन्त परमेश्वर! तिम्रो इच्छाले सांसारिक कार्यका लागि आदेश आउँछ, अरू अर्थहीन कुराहरू गर्नु बेकार हो।
ਨਾਨਕ ਸਚਾ ਪਾਤਿਸਾਹੁ ਪੂਛਿ ਨ ਕਰੇ ਬੀਚਾਰੁ ॥੪॥
सतगुरु जीको भनाइ छ कि सत्य स्वरूप अकाल पुरुषले अरू कसैलाई सोधेर विचार गर्दैनन्, अर्थात् उनी स्वतन्त्र शक्ति हुन्।।४।।
ਬਾਬਾ ਹੋਰੁ ਸਉਣਾ ਖੁਸੀ ਖੁਆਰੁ ॥
हे पिताजी! अरु भेग-विलासको निन्द्राका कारण मानव आन्तरिक प्रसन्नता अर्थात् ईस्वरप्राप्तिको सुखबाट वन्चित रहन्छ।
ਜਿਤੁ ਸੁਤੈ ਤਨੁ ਪੀੜੀਐ ਮਨ ਮਹਿ ਚਲਹਿ ਵਿਕਾਰ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥੪॥੭॥
जसलाई सुत्दा शरीरमा पिढा हुन्छ अनि मनमा नराम्रो कुरा उपजिन्छ, यस्तो निन्द्रा लिनु व्यर्थ छ।।१।।रहाउ।।४।।७।।
ਸਿਰੀਰਾਗੁ ਮਹਲਾ ੧ ॥
सिरीरागु महला १ ॥
ਕੁੰਗੂ ਕੀ ਕਾਂਇਆ ਰਤਨਾ ਕੀ ਲਲਿਤਾ ਅਗਰਿ ਵਾਸੁ ਤਨਿ ਸਾਸੁ ॥
शुभ कार्य गऱ्यो भने शरीर केसरजस्तै पवित्र हुन्छ, वैरागमयी वचन बोल्नाले जिब्रो रत्नजस्तै हुन्छ तथा निरंकारको भजन गर्नाले शरीरमा भएको श्वास चन्दनको सुगन्ध समान हुन्छ।
ਅਠਸਠਿ ਤੀਰਥ ਕਾ ਮੁਖਿ ਟਿਕਾ ਤਿਤੁ ਘਟਿ ਮਤਿ ਵਿਗਾਸੁ ॥
परमेश्वरको भजन गर्नाले अडसठ तिर्थहरूमा गरिने स्नान-फलको तिलक मस्तिष्कमा सजिन्छ तथा यस्ता सन्तहरूको बुद्धिमा प्रकाश हुन्छ।
ਓਤੁ ਮਤੀ ਸਾਲਾਹਣਾ ਸਚੁ ਨਾਮੁ ਗੁਣਤਾਸੁ ॥੧॥
त्यसपछि त ती प्रकाशमान बुद्धिद्वारा ईश्वरको गुणहरूको प्रशंसा गर्न सकिन्छ।।१।।
ਬਾਬਾ ਹੋਰ ਮਤਿ ਹੋਰ ਹੋਰ ॥
हे मानव प्राणी! परमेश्वरको ज्ञानबिना अन्य सांसारिक विकृतिहरूमा लिप्त भएको बुद्धि व्यर्थ हो।
ਜੇ ਸਉ ਵੇਰ ਕਮਾਈਐ ਕੂੜੈ ਕੂੜਾ ਜੋਰੁ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
यदि सयौंपल्ट लोभाउने पदार्थहरू आर्जन गरे पनि, ती झुटा पदार्थ तथा तिनको तागत असत्य हुन्।।१।।रहाउ।।
ਪੂਜ ਲਗੈ ਪੀਰੁ ਆਖੀਐ ਸਭੁ ਮਿਲੈ ਸੰਸਾਰੁ ॥
अन्य झान-बलले पुजा हुन थाले, मानिसहरूले पीर-पीर भन्न थाले र सम्पूर्ण सृष्टि मिलेर एक साथ उनको अगाडि आए।
ਨਾਉ ਸਦਾਏ ਆਪਣਾ ਹੋਵੈ ਸਿਧੁ ਸੁਮਾਰੁ ॥
आफ्ना नाम पनि बोलाइयोस् तथा फेरि सिद्धहरूमा गनियोस्।
ਜਾ ਪਤਿ ਲੇਖੈ ਨਾ ਪਵੈ ਸਭਾ ਪੂਜ ਖੁਆਰੁ ॥੨॥
तर यदि अकाल पुरुषको दरबारमा उसको प्रतिष्ठा स्वीकृत भएन भने उसका यी सबै पुजाहरूकले उसलाई (अप्रसन्न) दुःखी बनाउँदछ।
ਜਿਨ ਕਉ ਸਤਿਗੁਰਿ ਥਾਪਿਆ ਤਿਨ ਮੇਟਿ ਨ ਸਕੈ ਕੋਇ ॥
जसलाई सदगुरुले उच्च पदमा आसिन गराएका छन् उनीहरूलाई कसैले पनि नष्ट गर्न सक्दैन।
ਓਨਾ ਅੰਦਰਿ ਨਾਮੁ ਨਿਧਾਨੁ ਹੈ ਨਾਮੋ ਪਰਗਟੁ ਹੋਇ ॥
किनभने उनीहरूको अन्तरमनमा वाहेगरुको खजना हुन्थ अनि नामको कारणले नै संसारमा उनको अस्तित्व छ।
ਨਾਉ ਪੂਜੀਐ ਨਾਉ ਮੰਨੀਐ ਅਖੰਡੁ ਸਦਾ ਸਚੁ ਸੋਇ ॥੩॥
जे सत्यस्वरूप, तिनैकालमा रहने, अभेद्य निरंकार छन् उनको नामको कारण नै( परमात्माद्वारा प्रतिष्ठित व्यक्ति) ती पुजनीय तथा मान्न योग्य हुन्छन्।।३।।
ਖੇਹੂ ਖੇਹ ਰਲਾਈਐ ਤਾ ਜੀਉ ਕੇਹਾ ਹੋਇ ॥
जब मानव शरीर (मृत्युपछि) माटोमा मिसिन्छ तब जीवित आत्माको अवस्था कस्तो हुन्छ?
ਜਲੀਆ ਸਭਿ ਸਿਆਣਪਾ ਉਠੀ ਚਲਿਆ ਰੋਇ ॥
त्यसपछि उसको सारा चातुर्य जल्दछ अनि ऊ विताप गर्दै यमदूतहरूसँग उठेर जान्छ।
ਨਾਨਕ ਨਾਮਿ ਵਿਸਾਰਿਐ ਦਰਿ ਗਇਆ ਕਿਆ ਹੋਇ ॥੪॥੮॥
सतगुरुजी भन्दछन् ति वाहेगुरुको नाम भुलेर यमको द्वारमा गएर के हुन्छ र।।४।।८।।
ਸਿਰੀਰਾਗੁ ਮਹਲਾ ੧ ॥
सिरीरागु महला १ ॥
ਗੁਣਵੰਤੀ ਗੁਣ ਵੀਥਰੈ ਅਉਗੁਣਵੰਤੀ ਝੂਰਿ ॥
हे मानव! शुभ गुण भएका सन्तले अकाल पुरखको गुणलाई विस्तार गर्छन्अनि जो अवगुणले युक्त हुन्छ, उसले पश्चाताप गर्छ ।
ਜੇ ਲੋੜਹਿ ਵਰੁ ਕਾਮਣੀ ਨਹ ਮਿਲੀਐ ਪਿਰ ਕੂਰਿ ॥
य़सर्थ यदि एउटी जीवरूपी स्त्री पति- परमेश्वरलाई भेट्न चाहन्छिनन् भने तिनले आफ्नो हृदयमा सत्यलाई धारण गर्नु पर्छ, किनकि पति-परमेश्वरलाई झूटको आश्रयबाट पाउन सकिँदैन।
ਨਾ ਬੇੜੀ ਨਾ ਤੁਲਹੜਾ ਨਾ ਪਾਈਐ ਪਿਰੁ ਦੂਰਿ ॥੧॥
त्यस जीव-स्त्रीसँग तृष्णारूपी नदी तर्न न त भक्ति-भावको नाव हुन्छ अनि न त प्रेमभावका टुल्हा (डोरीले बाँधिएको काठको फल्याक) हुन्छ, यी साधनहरू बिना त परमात्मा यति टाढा हुनुहुन्छ कि उनलाई प्राप्त गर्न सम्भव हुँदैन।
ਮੇਰੇ ਠਾਕੁਰ ਪੂਰੈ ਤਖਤਿ ਅਡੋਲੁ ॥
मेरा निरंकार सर्वसम्पन्न छन् अनि उहाँ अचल सिंहासनमा बस्नुहुन्छ।
ਗੁਰਮੁਖਿ ਪੂਰਾ ਜੇ ਕਰੇ ਪਾਈਐ ਸਾਚੁ ਅਤੋਲੁ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
यदि गुरुतर्फ उन्मुख हुने कुनै सद्गुणी व्यक्ति धन्य हुन्छ भने
ਪ੍ਰਭੁ ਹਰਿਮੰਦਰੁ ਸੋਹਣਾ ਤਿਸੁ ਮਹਿ ਮਾਣਕ ਲਾਲ ॥ ਮੋਤੀ ਹੀਰਾ ਨਿਰਮਲਾ ਕੰਚਨ ਕੋਟ ਰੀਸਾਲ ॥
मानव शरीररुपी परमेश्वरको मन्दिर अत्यन्त सुन्दर छ, त्यसमा चिन्तनरुपी मणिक्या तथा प्रेम रुपी लाल विद्यमान छन्। वैरागरूपी मेती छन्, ज्ञानरूपी चोखो हिरा छन् तथा धातुहरूमा श्रेष्ठ सुनजस्तै यो मानव शरीर पनि एउटा मनोहर दुर्ग हो।
ਬਿਨੁ ਪਉੜੀ ਗੜਿ ਕਿਉ ਚੜਉ ਗੁਰ ਹਰਿ ਧਿਆਨ ਨਿਹਾਲ ॥੨॥
(यहाँ प्रश्न उठ्दछ) यो किल्लामा सिँढी बिना कसरी चढ्ने, (सतगुरुजी जवाफ दिन्छन्) मानव शरीरको यो किल्ला चढ्न अर्थात् यो मानव शरीरलाई मुक्त गर्न, गुरुद्वारा निरंकरको ध्यान गरेर अर्थात् गुरुको शिक्षाबाट ईश्वरको नामजप गरेर मुक्ति प्राप्त हुन्छ ।।२।।
ਗੁਰੁ ਪਉੜੀ ਬੇੜੀ ਗੁਰੂ ਗੁਰੁ ਤੁਲਹਾ ਹਰਿ ਨਾਉ ॥
हे मानव! (यस किल्लामाथि चढ्नका लागि) गुरु रूपको सिँडी, गुरुरुप नाम तथा गुरुरूप तुल्हा (तृष्णारूपी नदी पार तर्नका लागि) र (ट्राफिकबाट मुक्ति पाउन) गुरुद्वारा हरिनामको जहाजको सहारा लिन वा निरंकरको नाम–स्मरण प्राप्त गर्न गुरु–उपदेशरूपी सिँढी तथा नाव र तुलालाई आफ्नो आश्रयस्थल बनाऊ।
ਗੁਰੁ ਸਰੁ ਸਾਗਰੁ ਬੋਹਿਥੋ ਗੁਰੁ ਤੀਰਥੁ ਦਰੀਆਉ ॥
गुरुकोमा भवसार पार गर्नका लागि ज्ञानरूपी जहाज छ, अनि गुरु नै पाप कर्महरूको निवृत्तिका लागि तिर्थस्थान तथा शुद्धिका लागि पवित्र नदी हुन्।
ਜੇ ਤਿਸੁ ਭਾਵੈ ਊਜਲੀ ਸਤ ਸਰਿ ਨਾਵਣ ਜਾਉ ॥੩॥
यदि निरंकारलाई त्यस जीव-सत्रीको आचरण राम्रो लाग्यो भने उनको बुद्धि चोखो हुन्छ अनि ऊ सत्सङ्गतिरूपी सरोवरमा स्नान गर्न जाँदछ। ।।३।।
ਪੂਰੋ ਪੂਰੋ ਆਖੀਐ ਪੂਰੈ ਤਖਤਿ ਨਿਵਾਸ ॥
ती परिपूर्ण निरंकारको पबूर्ण श्रद्धाले उपासना गरियो भने ती अधिष्ठान स्वरूप अकाल पुरुषमा लिन हुन सकिन्छ।
ਪੂਰੈ ਥਾਨਿ ਸੁਹਾਵਣੈ ਪੂਰੈ ਆਸ ਨਿਰਾਸ ॥
परिपूर्ण परमेश्वरलाई प्राप्त गरेको मानव जीवले निराश मानिसहरूको आशालाई पूरा गर्न सक्दछ।
ਨਾਨਕ ਪੂਰਾ ਜੇ ਮਿਲੈ ਕਿਉ ਘਾਟੈ ਗੁਣ ਤਾਸ ॥੪॥੯॥
सतगुरूजी भन्नुहुन्छ कि ती परिपूर्ण अकाल पुरुष जसलाई प्राप्त हुँदछ उसको राम्रो गुणहरूमा कसरी कमी हुँदछ।।४।।९।।
ਸਿਰੀਰਾਗੁ ਮਹਲਾ ੧ ॥
सिरीरागु महला १ ॥
ਆਵਹੁ ਭੈਣੇ ਗਲਿ ਮਿਲਹ ਅੰਕਿ ਸਹੇਲੜੀਆਹ ॥
हे सत्सङ्गी बहिनीहरू! आऊ, मलाई अँगालो हाल, किनकि हामी एउटै पति अर्थात् परमेश्वरका मित्रहरू हौं।
ਮਿਲਿ ਕੈ ਕਰਹ ਕਹਾਣੀਆ ਸੰਮ੍ਰਥ ਕੰਤ ਕੀਆਹ ॥
हामी दुवै मिलेर ती सर्वशक्तिमान निरंकार पतिको कार्यको बारेमा कुरा गरौं,
ਸਾਚੇ ਸਾਹਿਬ ਸਭਿ ਗੁਣ ਅਉਗਣ ਸਭਿ ਅਸਾਹ ॥੧॥
ती सत्य रूप वाहेगुरुमा सर्वज्ञतामा सबै गुणहरू हुन्छन् अनि हामीसँग सबै अवगुणहरू छन्।।१।।
ਕਰਤਾ ਸਭੁ ਕੋ ਤੇਰੈ ਜੋਰਿ ॥
हे कर्ता पुरुष! तिम्रो शक्तिको कारणले सृष्टि भएको हो।
ਏਕੁ ਸਬਦੁ ਬੀਚਾਰੀਐ ਜਾ ਤੂ ਤਾ ਕਿਆ ਹੋਰਿ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
एक मात्र अद्वितीय ब्रह्मको बारेमा सोच्दा, तिमी सबैभन्दा फराकिलो छौ, तब अरूको के आवश्यकता रहयो ॥ १॥ रहाउ ॥
ਜਾਇ ਪੁਛਹੁ ਸੋਹਾਗਣੀ ਤੁਸੀ ਰਾਵਿਆ ਕਿਨੀ ਗੁਣੀ ॥
हे साथीहरू! जसले पति-परमेश्वरलाई प्राप्त गरेका छन्, ती भाग्यवान् स्त्रीहरूलाई, तिमीले के-कस्ता गुणहरूका कारण पति-परमेश्वरमा प्राप्त गरेका हौ, अर्थात् ब्रह्मानन्दका उपभोग गरेका छौ भनी सोध्नुहोस्।
ਸਹਜਿ ਸੰਤੋਖਿ ਸੀਗਾਰੀਆ ਮਿਠਾ ਬੋਲਣੀ ॥
(प्रत्युत्तरमा भनिएको छ) सन्तोकी तथा मिठो बोलीका कारण यिनीहरू स्वाभाविक रूपले सुशोभित भएका हुन्।
ਪਿਰੁ ਰੀਸਾਲੂ ਤਾ ਮਿਲੈ ਜਾ ਗੁਰ ਕਾ ਸਬਦੁ ਸੁਣੀ ॥੨॥
जुज्ञासुरूपी सेत्रीले गुरुको उपदेश सुन्यो भने उसलाई सुन्द्र स्वरूप अकाल पुरुषरूपी पति प्राप्त हुँदछ।।२।।