Page 1367
ਕਬੀਰ ਥੋਰੈ ਜਲਿ ਮਾਛੁਲੀ ਝੀਵਰਿ ਮੇਲਿਓ ਜਾਲੁ ॥
କବୀର ଜୀ କହନ୍ତି ଯେ ଜୀବ ରୂପୀ ମାଛ ଜଳରେ ରହିଥାଏ, କାଳ ରୂପୀ କୈବର୍ତ୍ତ ଜାଲ ବିଛାଇ ଧରି ନେଇଥାଏ।
ਇਹ ਟੋਘਨੈ ਨ ਛੂਟਸਹਿ ਫਿਰਿ ਕਰਿ ਸਮੁੰਦੁ ਸਮ੍ਹ੍ਹਾਲਿ ॥੪੯॥
ଜୀବ ଦେବୀ-ଦେବତାଙ୍କ ଅର୍ଚ୍ଚନା କରି ମୃତ୍ୟୁ ଠାରୁ ରକ୍ଷା ପାଇ ପାରେ ନାହିଁ, ଏଣୁ ସାଗର ରୂପୀ ପରମାତ୍ମାଙ୍କ ସ୍ମରଣ କରିବା ଉଚିତ||49||
ਕਬੀਰ ਸਮੁੰਦੁ ਨ ਛੋਡੀਐ ਜਉ ਅਤਿ ਖਾਰੋ ਹੋਇ ॥
କବୀର ଜୀ କହନ୍ତି ଯେ ପାଣି କେତେ କ୍ଷାରୀ ହେଲେ(ବିପଦ ଆସିଲେ) ମଧ୍ୟ ପରମାତ୍ମା ରୂପୀ ସାଗରକୁ ଛାଡିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ।
ਪੋਖਰਿ ਪੋਖਰਿ ਢੂਢਤੇ ਭਲੋ ਨ ਕਹਿਹੈ ਕੋਇ ॥੫੦॥
ବାସ୍ତବରେ, ଛୋଟ ଛୋଟ ପୋଖରୀ (ଦେବୀ-ଦେବତା)ର ଆଶ୍ରା ସନ୍ଧାନ କରିଲେ କେହି ଉତ୍ତମ ହୁଅନ୍ତି ନାହିଁ||50||
ਕਬੀਰ ਨਿਗੁਸਾਂਏਂ ਬਹਿ ਗਏ ਥਾਂਘੀ ਨਾਹੀ ਕੋਇ ॥
କବୀର ଜୀ କହନ୍ତି ଯେ ଗୁରୁହୀନ ଲୋକ ସଂସାର-ସାଗରରେ ଭାସି ଯାଇଛି, ବାସ୍ତବରେ ତାହାର ଗୁରୁ ରୂପୀ କୌଣସି ଆହୁଲା ନଥିଲା।
ਦੀਨ ਗਰੀਬੀ ਆਪੁਨੀ ਕਰਤੇ ਹੋਇ ਸੁ ਹੋਇ ॥੫੧॥
ଆମେ ନିଜ ଧର୍ମ ଏବଂ ବିନମ୍ରତା ରଖିବା ଉଚିତ, ଯାହା ପରମାତ୍ମା କରିଥାନ୍ତି, ତାହା ଖୁସିରେ ମାନିବା ଉଚିତ||51||
ਕਬੀਰ ਬੈਸਨਉ ਕੀ ਕੂਕਰਿ ਭਲੀ ਸਾਕਤ ਕੀ ਬੁਰੀ ਮਾਇ ॥
ହେ କବୀର! ବୈଷ୍ଣବଙ୍କ କୁକୁର ଭାଗ୍ୟଶାଳୀ ଅଟେ, ପରନ୍ତୁ ମାୟାବୀ ପୁରୁଷର ମା’ ଭାଗ୍ୟହୀନ ଅଟେ,
ਓਹ ਨਿਤ ਸੁਨੈ ਹਰਿ ਨਾਮ ਜਸੁ ਉਹ ਪਾਪ ਬਿਸਾਹਨ ਜਾਇ ॥੫੨॥
କାରଣ ନିତ୍ୟ ପରମାତ୍ମାଙ୍କ ଯଶୋଗାନ ଶୁଣିଥାଏ, କିନ୍ତୁ ମା’ ନିଜ ପୁତ୍ରର ଅର୍ଜନର ଭାଗୀଦାରୀ ବନିଯାଏ||52||
ਕਬੀਰ ਹਰਨਾ ਦੂਬਲਾ ਇਹੁ ਹਰੀਆਰਾ ਤਾਲੁ ॥
ହେ କବୀର! ଜୀବ ରୂପୀ ହରିଣ ବହୁତ ଦୁର୍ବଳ ଅଟେ, ସଂସାର ରୂପୀ ଖେତ ବିକାର ରୂପୀ ଜଳ ଦ୍ଵାରା ସବୁଜ ହୋଇଥାଏ।
ਲਾਖ ਅਹੇਰੀ ਏਕੁ ਜੀਉ ਕੇਤਾ ਬੰਚਉ ਕਾਲੁ ॥੫੩॥
ଜୀବ ଏକାକୀ ଥାଏ, ପରନ୍ତୁ ତାହାକୁ ଅନେକ ଶିକାରୀ ଫସାଇ ଥାଆନ୍ତି, ସେ କିପରି ରକ୍ଷା ପାଇବ||53||
ਕਬੀਰ ਗੰਗਾ ਤੀਰ ਜੁ ਘਰੁ ਕਰਹਿ ਪੀਵਹਿ ਨਿਰਮਲ ਨੀਰੁ ॥
କବୀର ଜୀ କହନ୍ତି ଯେ ଯଦି ଗଙ୍ଗା କୂଳରେ ନିଜ ଘର ବନାଯାଏ, ତାହାହେଲେ ପ୍ରତିଦିନ ପବିତ୍ର ଜଳ ପାନ କରି ପାରିବ।
ਬਿਨੁ ਹਰਿ ਭਗਤਿ ਨ ਮੁਕਤਿ ਹੋਇ ਇਉ ਕਹਿ ਰਮੇ ਕਬੀਰ ॥੫੪॥
କିନ୍ତୁ ହରି-ଭକ୍ତି ବିନା ମୁକ୍ତି ହୁଏନାହିଁ, ଏହା କହି କବୀର ଜୀ ରାମ-ରାମ କହି ଚାଲିଗଲେ||54||
ਕਬੀਰ ਮਨੁ ਨਿਰਮਲੁ ਭਇਆ ਜੈਸਾ ਗੰਗਾ ਨੀਰੁ ॥
କବୀର ଜୀ କହନ୍ତି ଯେ ତାହାଙ୍କ ମନ ଗଙ୍ଗା ଜଳ ଭଳି ପବିତ୍ର ହୋଇ ଯାଇଛି ଏବଂ
ਪਾਛੈ ਲਾਗੋ ਹਰਿ ਫਿਰੈ ਕਹਤ ਕਬੀਰ ਕਬੀਰ ॥੫੫॥
କବୀର-କବୀର କହି ପ୍ରଭୁ ମୋର ପଛରେ ଲାଗି ଯାଇଛନ୍ତି||55||
ਕਬੀਰ ਹਰਦੀ ਪੀਅਰੀ ਚੂੰਨਾਂ ਊਜਲ ਭਾਇ ॥
କବୀର ଜୀ କହନ୍ତି ଯେ ହଳଦୀ ହଳଦିଆ ଏବଂ ଚୂନା ଧବଳ ରଙ୍ଗର ହୋଇଥାଏ।
ਰਾਮ ਸਨੇਹੀ ਤਉ ਮਿਲੈ ਦੋਨਉ ਬਰਨ ਗਵਾਇ ॥੫੬॥
ଯେତେବେଳେ ରଙ୍ଗ-ଭେଦ ଏବଂ ଉଚ୍ଚ-ନୀଚ ଜାତି ଭେଦଭାବ ଦୂର କରି ଦିଆଯାଏ, ଭକ୍ତ ପରମାତ୍ମାଙ୍କ ସହିତ ମିଳନ କରି ଏକରୂପ ହୋଇଯାଏ||56||
ਕਬੀਰ ਹਰਦੀ ਪੀਰਤਨੁ ਹਰੈ ਚੂਨ ਚਿਹਨੁ ਨ ਰਹਾਇ ॥
କବୀର ଜୀ କହନ୍ତି ଯେ ହଳଦୀ ନିଜ ହଳଦିଆ ଗୁଣ ତ୍ୟାଗ କରିଥାଏ ଏବଂ ଚୂନାରେ ଧବଳ ଗୁଣ ରହେ ନାହିଁ।
ਬਲਿਹਾਰੀ ਇਹ ਪ੍ਰੀਤਿ ਕਉ ਜਿਹ ਜਾਤਿ ਬਰਨੁ ਕੁਲੁ ਜਾਇ ॥੫੭॥
ଏପରି ପ୍ରେମ କରିବା ବାଲା ପ୍ରତି ମୁଁ ସମର୍ପଣ ଯାଇଥାଏ, ଯାହାଦ୍ବ୍ରା ଉଚ୍ଚ ଏବଂ ନିମ୍ନ ଜାତି, କୁଳ ଏବଂ ବର୍ଣ୍ଣର ଭେଦ ଦୂର ହୋଇଯାଏ||57||
ਕਬੀਰ ਮੁਕਤਿ ਦੁਆਰਾ ਸੰਕੁਰਾ ਰਾਈ ਦਸਏਂ ਭਾਇ ॥
କବୀର ଜୀ କହନ୍ତି ଯେ ମୁକ୍ତିର ଦ୍ଵାର ସୋରିଷର ଏକ-ଦଶମାଂଶ ଭଳି ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ।
ਮਨੁ ਤਉ ਮੈਗਲੁ ਹੋਇ ਰਹਿਓ ਨਿਕਸੋ ਕਿਉ ਕੈ ਜਾਇ ॥੫੮॥
ମନ ଅହଂକାର କରି ହାତୀ ଭଳି ବଡ ହେଲେ ସେହି ରାସ୍ତାରେ କିପରି ଯାଇ ପାରିବ?||58||
ਕਬੀਰ ਐਸਾ ਸਤਿਗੁਰੁ ਜੇ ਮਿਲੈ ਤੁਠਾ ਕਰੇ ਪਸਾਉ ॥
କବୀର ଜୀ କହନ୍ତି ଯେ ଯଦି କେହି ଏପରି ସଦଗୁରୁ ମିଳିଯାନ୍ତି, ଯିଏ ପ୍ରସନ୍ନ ହୋଇ କୃପା କରିଥାନ୍ତି, ତାହାହେଲେ
ਮੁਕਤਿ ਦੁਆਰਾ ਮੋਕਲਾ ਸਹਜੇ ਆਵਉ ਜਾਉ ॥੫੯॥
ମୁକ୍ତିର ଦ୍ଵାର ଖୋଲିଯାଏ ଏବଂ ସେଥିରେ ସୁବିଧାରେ ଯାଇ ହୁଏ||59||
ਕਬੀਰ ਨਾ ਮੋੁਹਿ ਛਾਨਿ ਨ ਛਾਪਰੀ ਨਾ ਮੋੁਹਿ ਘਰੁ ਨਹੀ ਗਾਉ ॥
କବୀର ଜୀ କହନ୍ତି ଯେ ନା ତାହାଙ୍କ କୌଣସି କୁଟୀର ଅଛି ଆଉ ନା ରହିବା ପାଇଁ ଘର, ଗାଁ ଅଛି।
ਮਤ ਹਰਿ ਪੂਛੈ ਕਉਨੁ ਹੈ ਮੇਰੇ ਜਾਤਿ ਨ ਨਾਉ ॥੬੦॥
ଯଦି ଈଶ୍ଵର ପଚାରନ୍ତି, ତୁ କିଏ? ମୋର କୌଣସି ଜାତି ଏବଂ ନାମ ମଧ୍ୟ ନାହିଁ, ମୁଁ କଣ କହିବି?||60||
ਕਬੀਰ ਮੁਹਿ ਮਰਨੇ ਕਾ ਚਾਉ ਹੈ ਮਰਉ ਤ ਹਰਿ ਕੈ ਦੁਆਰ ॥
କବୀର ଜୀ କହନ୍ତି ଯେ ମୋତେ ମରିବାର ବହୁତ ଇଚ୍ଛା ହେଉଛି, ପରନ୍ତୁ ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ଦ୍ଵାରରେ ମରିବାର ଆକାଂକ୍ଷା ଅଛି।
ਮਤ ਹਰਿ ਪੂਛੈ ਕਉਨੁ ਹੈ ਪਰਾ ਹਮਾਰੈ ਬਾਰ ॥੬੧॥
ବୋଧହୁଏ ଏଥିପାଇଁ ପଚାରି ପାରନ୍ତି ଯେ ଦ୍ଵାରରେ କିଏ ପଡିଛି||61||
ਕਬੀਰ ਨਾ ਹਮ ਕੀਆ ਨ ਕਰਹਿਗੇ ਨਾ ਕਰਿ ਸਕੈ ਸਰੀਰੁ ॥
କବୀର ଜୀ କହନ୍ତି ଯେ ନା ସେ ଅତୀତରେ କିଛି କରିଛନ୍ତି, ନା ଭବିଷ୍ୟତରେ କିଛି କରି ପାରିବେ, ଆଉ ନା ତାହାଙ୍କ ଶରୀର କିଛି କରି ପାରିବ।
ਕਿਆ ਜਾਨਉ ਕਿਛੁ ਹਰਿ ਕੀਆ ਭਇਓ ਕਬੀਰੁ ਕਬੀਰੁ ॥੬੨॥
ମୁଁ ଏହା ମଧ୍ୟ ଜାଣେ ନାହିଁ, ସବୁ ପରମାତ୍ମା କରିଛନ୍ତି, ଯାହାଦ୍ୱାରା ଦୁନିଆରେ କବୀରଙ୍କ ନାମ ବିଖ୍ୟାତ ହୋଇ ଯାଇଛି||62||
ਕਬੀਰ ਸੁਪਨੈ ਹੂ ਬਰੜਾਇ ਕੈ ਜਿਹ ਮੁਖਿ ਨਿਕਸੈ ਰਾਮੁ ॥
କବୀର ଜୀ କହନ୍ତି ଯେ ସ୍ଵପ୍ନରେ ମଧ୍ୟ ବାଉଳି ହୋଇ ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତିର ମୁଖରୁ ରାମ ନାମ ବାହାରି ଯାଏ,
ਤਾ ਕੇ ਪਗ ਕੀ ਪਾਨਹੀ ਮੇਰੇ ਤਨ ਕੋ ਚਾਮੁ ॥੬੩॥
ଆମର ଇଚ୍ଛା ଯେ ଆମର ଶରୀରର ଚମଡା ତାହାର ପାଦର ଚପଲ ବନିଯାଉ||63||
ਕਬੀਰ ਮਾਟੀ ਕੇ ਹਮ ਪੂਤਰੇ ਮਾਨਸੁ ਰਾਖਿਓੁ ਨਾਉ ॥
କବୀର ଜୀ କହନ୍ତି ଯେ ଆମେ ମାଟିର ପୁତୁଳା ଅଟୁ ଏବଂ ଆମର ନାମ ମନୁଷ୍ୟ ରକ୍ଷା ଯାଇଛି,
ਚਾਰਿ ਦਿਵਸ ਕੇ ਪਾਹੁਨੇ ਬਡ ਬਡ ਰੂੰਧਹਿ ਠਾਉ ॥੬੪॥
ଚାରି ଦିନ ପାଇଁ ଏହି ସଂସାରରେ ଅତିଥି ପରି ଆସିଛି, କିନ୍ତୁ ଅଧିକାଧିକ ସ୍ଥାନ ଅକ୍ତିଆର କରିବା କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥାଏ||64||
ਕਬੀਰ ਮਹਿਦੀ ਕਰਿ ਘਾਲਿਆ ਆਪੁ ਪੀਸਾਇ ਪੀਸਾਇ ॥
କବୀର ଜୀ କହନ୍ତି ଯେ ମେହେନଦୀ ଭଳି ନିଜ ଶରୀରକୁ ପେଷି(ଜପ-ତପ କରି) ପରିଶ୍ରମ କରିଛି।
ਤੈ ਸਹ ਬਾਤ ਨ ਪੂਛੀਐ ਕਬਹੁ ਨ ਲਾਈ ਪਾਇ ॥੬੫॥
ତଥାପି ହେ ପ୍ରଭୁ! ତୁ ଆମର କଥା ପଚାରି ନାହୁଁ ଏବଂ ନା ପରିଶ୍ରମ କରି ପେଷିଥିବା ମେହେନଦୀ କେବେ ପାଦରେ ଲାଗିଛି||65||
ਕਬੀਰ ਜਿਹ ਦਰਿ ਆਵਤ ਜਾਤਿਅਹੁ ਹਟਕੈ ਨਾਹੀ ਕੋਇ ॥
ହେ କବୀର! ଯେଉଁ ଦ୍ଵାରକୁ ଆସିବା-ଯିବାରେ କେହି ବାଧା ଦିଏ ନାହିଁ,
ਸੋ ਦਰੁ ਕੈਸੇ ਛੋਡੀਐ ਜੋ ਦਰੁ ਐਸਾ ਹੋਇ ॥੬੬॥
ଯେଉଁ ପ୍ରଭୁଙ୍କ ଦ୍ଵାର ଏପରି ହୋଇଥାଏ, ସେହି ଦ୍ଵାରକୁ କିପରି ତ୍ୟାଗ କରାଯାଇ ପାରିବ?||66||
ਕਬੀਰ ਡੂਬਾ ਥਾ ਪੈ ਉਬਰਿਓ ਗੁਨ ਕੀ ਲਹਰਿ ਝਬਕਿ ॥
କବୀର ଜୀ କହନ୍ତି ଯେ ସେ ସଂସାର-ସାଗରରେ ବୁଡିବା ବାଲା ଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ହରି-ଗୁଣଗାନର ଲହରୀ ଧକ୍କା ଦ୍ଵାରା ରକ୍ଷା ପାଇ ଯାଇଛନ୍ତି।