Page 872
ਗੋਂਡ ॥
ଗୋଣ୍ଡ॥
ਗ੍ਰਿਹਿ ਸੋਭਾ ਜਾ ਕੈ ਰੇ ਨਾਹਿ ॥
ଯେଉଁ ମନୁଷ୍ୟର ଘରେ ଧନର ଗାରିମା ନଥାଏ,
ਆਵਤ ਪਹੀਆ ਖੂਧੇ ਜਾਹਿ ॥
ସେହି ଘରକୁ ଆସିଥିବା ଅତିଥି କ୍ଷୁଧାରେ ହିଁ ଚାଲିଯାଏ।
ਵਾ ਕੈ ਅੰਤਰਿ ਨਹੀ ਸੰਤੋਖੁ ॥
ଘରର ମୁରବି ମନରେ ସନ୍ତୋଷ ଆସେ ନାହିଁ ଏବଂ
ਬਿਨੁ ਸੋਹਾਗਨਿ ਲਾਗੈ ਦੋਖੁ ॥੧॥
ମାୟା ରୂପୀ ସୁହାଗିନୀ ପରିବର୍ତ୍ତେ ତାହା ଉପରେ ଦୋଷ ଦିଆଯାଏ॥1॥
ਧਨੁ ਸੋਹਾਗਨਿ ਮਹਾ ਪਵੀਤ ॥
ସେହି ସୁହାଗିନୀ ମହା ପବିତ୍ର ଏବଂ ଧନ୍ୟ ଅଟେ,
ਤਪੇ ਤਪੀਸਰ ਡੋਲੈ ਚੀਤ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ଯାହାର କାରଣରୁ ବଡ ବଡ ତପସ୍ଵୀର ମନ ମଧ୍ୟ ଆନ୍ଦୋଳିତ ହୋଇଯାଏ॥1॥ରୁହ॥
ਸੋਹਾਗਨਿ ਕਿਰਪਨ ਕੀ ਪੂਤੀ ॥
ଏହି ମାୟା ରୂପୀ ସୁହାଗିନୀ କୃପଣର ପୁତ୍ରୀ ଅଟେ।
ਸੇਵਕ ਤਜਿ ਜਗਤ ਸਿਉ ਸੂਤੀ ॥
ସେ ଭଗବାନଙ୍କ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଛାଡି ଜଗତ ସାଥିରେ ଲୀନ ରହିଥାଏ।
ਸਾਧੂ ਕੈ ਠਾਢੀ ਦਰਬਾਰਿ ॥
ସେ ସାଧୁଙ୍କ ଦରବାରରେ ଦଣ୍ଡାୟମାନ ହୋଇ ତାହାଙ୍କୁ ବିନତି କରିଥାଏ ଯେ
ਸਰਨਿ ਤੇਰੀ ਮੋ ਕਉ ਨਿਸਤਾਰਿ ॥੨॥
ମୁଁ ଆପଣଙ୍କ ଶରଣରେ ଆସିଛି ମୋର ଉଦ୍ଧାର କର॥2॥
ਸੋਹਾਗਨਿ ਹੈ ਅਤਿ ਸੁੰਦਰੀ ॥
ସେହି ସୁହାଗିନୀ ଅତି ସୁନ୍ଦର ଅଟେ ଏବଂ
ਪਗ ਨੇਵਰ ਛਨਕ ਛਨਹਰੀ ॥
ଏହାର ପାଦର ପାୟଲ ବାଜିଥାଏ।
ਜਉ ਲਗੁ ਪ੍ਰਾਨ ਤਊ ਲਗੁ ਸੰਗੇ ॥
ଯେ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମନୁଷ୍ୟ ଠାରେ ପ୍ରାଣ ଅଛି, ତାହାଙ୍କ ସାଥିରେ ହିଁ ରହିଥାଏ,
ਨਾਹਿ ਤ ਚਲੀ ਬੇਗਿ ਉਠਿ ਨੰਗੇ ॥੩॥
ତାହାର ମୃତ୍ୟୁ ପରେ ତୁରନ୍ତ ଛାଡି ଚାଲିଯାଇ ଥାଏ॥3॥
ਸੋਹਾਗਨਿ ਭਵਨ ਤ੍ਰੈ ਲੀਆ ॥
ଏହି ମାୟା ରୂପୀ ସୁହାଗିନୀ ତିନି ଲୋକକୁ ବଶୀଭୂତ କରି ନେଇଛି।
ਦਸ ਅਠ ਪੁਰਾਣ ਤੀਰਥ ਰਸ ਕੀਆ ॥
ଅଠର ପୁରାଣ ପଢିବା ବାଲା ଏବଂ ଅଠଷଠି ତୀର୍ଥରେ ସ୍ନାନ କରିବା ବାଲା ମଧ୍ୟ ତାହାର ସ୍ଵାଦ ନେଇଥାଏ।
ਬ੍ਰਹਮਾ ਬਿਸਨੁ ਮਹੇਸਰ ਬੇਧੇ ॥
ସେ ବ୍ରହ୍ମା, ବିଷ୍ଣୁ ଏବଂ ଶିବଶଙ୍କରଙ୍କ ମନକୁ ମଧ୍ୟ ଭେଦ କରି ନେଇଥାଏ।
ਬਡੇ ਭੂਪਤਿ ਰਾਜੇ ਹੈ ਛੇਧੇ ॥੪॥
ମହାରାଜଙ୍କ ଭେଦ ମଦ ମଧ୍ୟ ସେ ଜାଣିଥଏ॥4॥
ਸੋਹਾਗਨਿ ਉਰਵਾਰਿ ਨ ਪਾਰਿ ॥
ଏହି ମାୟା ରୂପୀ ସୁହାଗିନୀର କୌଣସି ସୀମା ନଥାଏ,
ਪਾਂਚ ਨਾਰਦ ਕੈ ਸੰਗਿ ਬਿਧਵਾਰਿ ॥
ସେ ପାଞ୍ଚ ଜ୍ଞାନେନ୍ଦ୍ରିୟ ସାଥିରେ ମଧ୍ୟ ମିଶି ରହିଥାଏ,
ਪਾਂਚ ਨਾਰਦ ਕੇ ਮਿਟਵੇ ਫੂਟੇ ॥
ଯେତେବେଳେ ପାଞ୍ଚ ଜ୍ଞାନେନ୍ଦ୍ରିୟର ଭେଦ ଖୋଲିଯାଏ,
ਕਹੁ ਕਬੀਰ ਗੁਰ ਕਿਰਪਾ ਛੂਟੇ ॥੫॥੫॥੮॥
ହେ କବୀର! ଗୁରୁଙ୍କ କୃପାରୁ ମନୁଷ୍ୟର ମୁକ୍ତି ମିଳିଯାଏ ||5||5||8||
ਗੋਂਡ ॥
ଗୋଣ୍ଡ॥
ਜੈਸੇ ਮੰਦਰ ਮਹਿ ਬਲਹਰ ਨਾ ਠਾਹਰੈ ॥
ଯେପରି ଦୁଲା ବିନା କୋଠା ତିଷ୍ଠି ପାରେ ନାହିଁ,
ਨਾਮ ਬਿਨਾ ਕੈਸੇ ਪਾਰਿ ਉਤਰੈ ॥
ସେପରି ହିଁ ପରମାତ୍ମାଙ୍କ ନାମ ବିନା ଜୀବ ସଂସାର-ସାଗରରୁ କିପରି ପାର ହୋଇ ପାରିବ?
ਕੁੰਭ ਬਿਨਾ ਜਲੁ ਨਾ ਟੀਕਾਵੈ ॥
ଯେପରି ପାତ୍ର ବିନା ଜଳ ରହିପାରେ ନାହିଁ,
ਸਾਧੂ ਬਿਨੁ ਐਸੇ ਅਬਗਤੁ ਜਾਵੈ ॥੧॥
ସେପରି ହିଁ ସାଧୁ ବିନା ଜୀବର ଗତି ହୁଏନାହିଁ॥1॥
ਜਾਰਉ ਤਿਸੈ ਜੁ ਰਾਮੁ ਨ ਚੇਤੈ ॥
ଯିଏ ରାମଙ୍କ ସ୍ମରଣ କରେ ନାହିଁ, ଏମାନଙ୍କୁ ଜଳାଇ ଦେବା ଉଚିତ,
ਤਨ ਮਨ ਰਮਤ ਰਹੈ ਮਹਿ ਖੇਤੈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
କାରଣ ସେମାନଙ୍କ ତନ-ମନ ନିଜ ଶରୀର ରୂପୀ ଖେତରେ ମଗ୍ନ ରହିଥାଏ॥1॥ରୁହ॥
ਜੈਸੇ ਹਲਹਰ ਬਿਨਾ ਜਿਮੀ ਨਹੀ ਬੋਈਐ ॥
ଯେପରି କୃଷକ ବିନା ଚାଷ ହୋଇପାରେ ନାହିଁ,
ਸੂਤ ਬਿਨਾ ਕੈਸੇ ਮਣੀ ਪਰੋਈਐ ॥
ସେପରି ହିଁ ସୂତା ବିନା ମାଳାରେ ମୋତି କିପରି ଗୁନ୍ଥା ଯାଇ ପାରିବ
ਘੁੰਡੀ ਬਿਨੁ ਕਿਆ ਗੰਠਿ ਚੜ੍ਹਾਈਐ ॥
ଯେପରି ଫାଶ ବିନା ଗଣ୍ଠି ପକାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ,
ਸਾਧੂ ਬਿਨੁ ਤੈਸੇ ਅਬਗਤੁ ਜਾਈਐ ॥੨॥
ସେପରି ହିଁ ସାଧୁ-ମହାତ୍ମାଙ୍କ ବିନା ଜୀବର ଗତି ହୁଏନାହିଁ॥2॥
ਜੈਸੇ ਮਾਤ ਪਿਤਾ ਬਿਨੁ ਬਾਲੁ ਨ ਹੋਈ ॥
ଯେପରି ମାତା-ପିତା ବିନା ସନ୍ତାନ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏନାହିଁ,
ਬਿੰਬ ਬਿਨਾ ਕੈਸੇ ਕਪਰੇ ਧੋਈ ॥
ସେପରି ହିଁ ପାଣି ବିନା କପଡା କିପରି ଧୁଆଯାଇ ପାରିବ?
ਘੋਰ ਬਿਨਾ ਕੈਸੇ ਅਸਵਾਰ ॥
ଯେପରି ଘୋଡା ବିନା ଜଣେ କିପରି ଘୋଡା ସବାର କରି ପାରିବ।
ਸਾਧੂ ਬਿਨੁ ਨਾਹੀ ਦਰਵਾਰ ॥੩॥
ସେପରି ହିଁ ସାଧୁଙ୍କ ବିନା ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ଦ୍ଵାର ମିଳେନାହିଁ॥3॥
ਜੈਸੇ ਬਾਜੇ ਬਿਨੁ ਨਹੀ ਲੀਜੈ ਫੇਰੀ ॥
ଯେପରି ସଙ୍ଗୀତ ବିନା ନୃତ୍ୟର ଆନନ୍ଦ ମିଳି ପାରେନାହିଁ,
ਖਸਮਿ ਦੁਹਾਗਨਿ ਤਜਿ ਅਉਹੇਰੀ ॥
ସେପରି ହିଁ ଦୁହାଗିନୀ ନିଜ ପତିକୁ ତ୍ୟାଗ କରି ବରବାଦ ହୋଇଥାଏ।
ਕਹੈ ਕਬੀਰੁ ਏਕੈ ਕਰਿ ਕਰਨਾ ॥
କବୀର ଜୀ କହନ୍ତି ଯେ ଯାହା କରିବା ଯୋଗ୍ୟ ଅଟେ, ତାହା ହିଁ କର,
ਗੁਰਮੁਖਿ ਹੋਇ ਬਹੁਰਿ ਨਹੀ ਮਰਨਾ ॥੪॥੬॥੯॥
ଯିଏ ଗୁରୁମୁଖୀ ବନିଯାଏ, ତାହାକୁ ପୁନର୍ବାର ମରିବାକୁ ପଡେ ନାହିଁ||4||6||9||
ਗੋਂਡ ॥
ଗୋଣ୍ଡ॥
ਕੂਟਨੁ ਸੋਇ ਜੁ ਮਨ ਕਉ ਕੂਟੈ ॥
ବାସ୍ତବରେ ସେ ହିଁ ଦଲାଲ ଅଟେ, ଯିଏ ମନକୁ ଯୋଡିଥାଏ।
ਮਨ ਕੂਟੈ ਤਉ ਜਮ ਤੇ ਛੂਟੈ ॥
ଯଦି ମନକୁ ଯୋଡାଯାଏ, ଯମ ଠାରୁ ମୁକ୍ତି ମିଳିଯାଏ।
ਕੁਟਿ ਕੁਟਿ ਮਨੁ ਕਸਵਟੀ ਲਾਵੈ ॥
ଯିଏ ମନକୁ ବାରମ୍ବାର ଯୋଡି କଷଟିରେ ଲଗାଇ ଥାଏ,
ਸੋ ਕੂਟਨੁ ਮੁਕਤਿ ਬਹੁ ਪਾਵੈ ॥੧॥
ଏପରି ବ୍ୟକ୍ତି ମୁକ୍ତି ପ୍ରାପ୍ତ କରିନିଏ॥1॥
ਕੂਟਨੁ ਕਿਸੈ ਕਹਹੁ ਸੰਸਾਰ ॥
ସେ ଜନ! ଦଲାଲ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ?
ਸਗਲ ਬੋਲਨ ਕੇ ਮਾਹਿ ਬੀਚਾਰ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
କୁହାଯାଇଥିବା ସବୁ କଥାରେ ହିଁ ଅନ୍ତର ହୋଇଥାଏ॥1॥ରୁହ॥
ਨਾਚਨੁ ਸੋਇ ਜੁ ਮਨ ਸਿਉ ਨਾਚੈ ॥
ନାଚିବା ବାଲା ସେ ହିଁ ଅଟେ, ଯିଏ ମନକୁ ନଚାଇ ଥାଏ।
ਝੂਠਿ ਨ ਪਤੀਐ ਪਰਚੈ ਸਾਚੈ ॥
ସେ ମିଥ୍ୟା ଦ୍ଵାରା ଖୁସି ହୁଏନାହିଁ, ଏଣୁ ସତ୍ୟରେ ହିଁ ଲୀନ ରହିଥାଏ।
ਇਸੁ ਮਨ ਆਗੇ ਪੂਰੈ ਤਾਲ ॥
ସେ ନିଜର ଏହି ମନ ସମ୍ମୁଖରେ ନୃତ୍ୟ କରିଥାଏ ଏବଂ
ਇਸੁ ਨਾਚਨ ਕੇ ਮਨ ਰਖਵਾਲ ॥੨॥
ଏହି ନାଚିବାବାଲାର ମନର ରଖୁଆଳ ସ୍ଵୟଂ ଭଗବାନ ହିଁ ଅଟନ୍ତି॥2॥
ਬਜਾਰੀ ਸੋ ਜੁ ਬਜਾਰਹਿ ਸੋਧੈ ॥
ବାସ୍ତବ ବଜାରୀ ସେ ହିଁ ଅଟେ, ଯିଏ ନିଜ ଶରୀର ରୂପୀ ବଜାରର ସୁଧାର କରିଥାଏ।
ਪਾਂਚ ਪਲੀਤਹ ਕਉ ਪਰਬੋਧੈ ॥
ସେ ବିକାର ଦ୍ଵାରା ମଳିନ ହୋଇ ପାଞ୍ଚ ଜ୍ଞାନେନ୍ଦ୍ରିୟକୁ ଜ୍ଞାନର ଉପଦେଶ ଦେଇଥାଏ ଏବଂ
ਨਉ ਨਾਇਕ ਕੀ ਭਗਤਿ ਪਛਾਨੈ ॥
ନବଖଣ୍ଡର ମାଲିକ ପରମେଶବକରଙ୍କ ଭକ୍ତିକୁ ଜାଣିନିଏ।
ਸੋ ਬਾਜਾਰੀ ਹਮ ਗੁਰ ਮਾਨੇ ॥੩॥
ଆମେ ଏପରି ବଜାରୀକୁ ହିଁ ନିଜ ଗୁରୁ ମାନି ଥାଉ।
ਤਸਕਰੁ ਸੋਇ ਜਿ ਤਾਤਿ ਨ ਕਰੈ ॥
ଅସଲ ଚୋର ସେ ହିଁ ଅଟେ, ଯିଏ କାହା ଠାରେ ଈର୍ଷା ଦ୍ଵେଷ କରେ ନାହିଁ ଏବଂ
ਇੰਦ੍ਰੀ ਕੈ ਜਤਨਿ ਨਾਮੁ ਉਚਰੈ ॥
ନିଜ ଜ୍ଞାନେନ୍ଦ୍ରିୟର ସହାୟତାରେ ଭଗବାନଙ୍କ ନାମ ଉଚ୍ଚରିତ କରିଥାଏ।
ਕਹੁ ਕਬੀਰ ਹਮ ਐਸੇ ਲਖਨ ॥
କବୀର ଜୀ କହନ୍ତି ଯେ ଯାହାଙ୍କ କୃପାରୁ ଆମକୁ ଏପରି ଗୁଣ ହାସଲ ହୋଇଛି,
ਧੰਨੁ ਗੁਰਦੇਵ ਅਤਿ ਰੂਪ ਬਿਚਖਨ ॥੪॥੭॥੧੦॥
ମୋର ସେହି ଗୁରୁ ଦେବ ଧନ୍ୟ ଅଟନ୍ତି, ଯାହାଙ୍କ ରୂପ ବଡ ସୁନ୍ଦର ଏବଂ ବିଲକ୍ଷଣ ଅଟେ||4||7||10||