Page 23
ਜਿਨਾ ਰਾਸਿ ਨ ਸਚੁ ਹੈ ਕਿਉ ਤਿਨਾ ਸੁਖੁ ਹੋਇ ॥
ଯାହା ପାଖରେ ସତ୍ୟ ନାମର ପୁଞ୍ଜି ନାହିଁ, ତାହାକୁ ଆତ୍ମିକ ସୁଖ କିପରି ପ୍ରାପ୍ତି ହେବ?
ਖੋਟੈ ਵਣਜਿ ਵਣੰਜਿਐ ਮਨੁ ਤਨੁ ਖੋਟਾ ਹੋਇ ॥
ପାପ ରୂପୀ ଅନିଷ୍ଟକାରୀ ପଦାର୍ଥ କ୍ରୟ କରିଲେ ମନ ଓ ତନ ମଧ୍ୟ ଦୂଷିତ ହୋଇଯାଏ।
ਫਾਹੀ ਫਾਥੇ ਮਿਰਗ ਜਿਉ ਦੂਖੁ ਘਣੋ ਨਿਤ ਰੋਇ ॥੨॥
ଏପରି ଜୀବର ଦଶା ଜାଲରେ ଫସିଥିବା ମୃଗ ସମାନ ହୋଇଥାଏ, ସେ ପ୍ରତିଦିନ ଗହନ ଦୁଃଖକୁ ସହ୍ୟ କରି ରୋଦନ କରିଥାଏ॥2॥
ਖੋਟੇ ਪੋਤੈ ਨਾ ਪਵਹਿ ਤਿਨ ਹਰਿ ਗੁਰ ਦਰਸੁ ਨ ਹੋਇ ॥
ଜାଲ ଟଙ୍କା ଜେଭଳି ଖଜଣାରେ ରହିପାରେ ନାହିଁ, ସେପରି ହିଁ ମିଥ୍ୟା ଜୀବକୁ ପରମାତ୍ମାଙ୍କ ସାକ୍ଷାତକାର ମିଳେ ନାହିଁ।
ਖੋਟੇ ਜਾਤਿ ਨ ਪਤਿ ਹੈ ਖੋਟਿ ਨ ਸੀਝਸਿ ਕੋਇ ॥
ମିଥ୍ୟା ଜୀବର କୌଣସି ଜାତି କିମ୍ବା ପ୍ରତିଷ୍ଠା ନ ଥାଏ, ପାପ କର୍ମୀ ଜୀବକୁ ଆତ୍ମିକ ଜୀବନରେ କେବେ ସଫଳତା ମିଳେ ନାହିଁ।
ਖੋਟੇ ਖੋਟੁ ਕਮਾਵਣਾ ਆਇ ਗਇਆ ਪਤਿ ਖੋਇ ॥੩॥
ମିଥ୍ୟା ପୁରୁଷର କର୍ମ ମଧ୍ୟ ମିଥ୍ୟା ହୋଇଥାଏ, ଏଥିପାଇଁ ସେ ଜନ୍ମ-ମୃତ୍ୟୁରେ ନିଜ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ହରାଇଦିଏ॥3॥
ਨਾਨਕ ਮਨੁ ਸਮਝਾਈਐ ਗੁਰ ਕੈ ਸਬਦਿ ਸਾਲਾਹ ॥
ଗୁରୁ ନାନକ ଜୀ କହନ୍ତି ଯେ ଆମେ ଗୁରୁ ଉପଦେଶ ଦ୍ଵାରା ପ୍ରଭୁଙ୍କ ଯଶୋଗାନ କରିବା ପାଇଁ ମନକୁ ବୁଝାଇବା ଉଚିତ।
ਰਾਮ ਨਾਮ ਰੰਗਿ ਰਤਿਆ ਭਾਰੁ ਨ ਭਰਮੁ ਤਿਨਾਹ ॥
ଯିଏ ପ୍ରଭୁ-ପ୍ରେମରେ ରଙ୍ଗୀନ ହୋଇଥାଏ ତାହାକୁ କୌଣସି ପାପର ଭାର ତଥା ଭ୍ରମ ହୁଏ ନାହିଁ।
ਹਰਿ ਜਪਿ ਲਾਹਾ ਅਗਲਾ ਨਿਰਭਉ ਹਰਿ ਮਨ ਮਾਹ ॥੪॥੨੩॥
ଏପରି ଜୀବକୁ ହଋ ନାମର ସ୍ମରଣର ବହୁତ ଲାଭ ମିଳିଥାଏ, ତଥା ତାହାରି ମନରେ ନିର୍ଭୟ ପରମାତ୍ମାଙ୍କ ବାସ ହୋଇଥାଏ॥4॥23॥
ਸਿਰੀਰਾਗੁ ਮਹਲਾ ੧ ਘਰੁ ੨ ॥
ସିରିରାଗ ମହଲା 1 ଘରୁ 2 ॥
ਧਨੁ ਜੋਬਨੁ ਅਰੁ ਫੁਲੜਾ ਨਾਠੀਅੜੇ ਦਿਨ ਚਾਰਿ ॥
ମାନବ ଜୀବନରେ ଧାନ ଓ ଯୌବନ ଫୁଲ ଭଳି ଚାରିଦିନର ଅତିଥି ଅଟେ, ଯାହା ଚାଲିଯିବ।
ਪਬਣਿ ਕੇਰੇ ਪਤ ਜਿਉ ਢਲਿ ਢੁਲਿ ਜੁੰਮਣਹਾਰ ॥੧॥
ଏହା କଇଁ ଫୁଲର ପତ୍ର ଭଳି ସଢି ନଷ୍ଟ ହୋଇଯାଏ॥1॥
ਰੰਗੁ ਮਾਣਿ ਲੈ ਪਿਆਰਿਆ ਜਾ ਜੋਬਨੁ ਨਉ ਹੁਲਾ ॥
ଏଣୁ ହେ ଜୀବ! ଯେ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯୌବନରେ ନବ ଉଲ୍ଲାସ ଅଛି, ସେ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ନାମ ସ୍ମରଣର ଆନନ୍ଦ ପ୍ରାପ୍ତ କର।
ਦਿਨ ਥੋੜੜੇ ਥਕੇ ਭਇਆ ਪੁਰਾਣਾ ਚੋਲਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ତୁମର ଯୌବନ ଅବସ୍ଥାର କମ ଦିନ ଅଛି, କାରଣ ତୁମର ଶରୀର ରୂପୀ ଖୋଳ ଏବେ ବୃଦ୍ଧ ହୋଇଯାଇଛି॥1॥ରୁହ॥
ਸਜਣ ਮੇਰੇ ਰੰਗੁਲੇ ਜਾਇ ਸੁਤੇ ਜੀਰਾਣਿ ॥
ମୋର ପ୍ରିୟ ମିତ୍ର ମଧ୍ୟ (ବୃଦ୍ଧାବସ୍ଥା ପରେ) ଶ୍ମଶାନ ଯାଇ ଗଭୀର ନିଦ୍ରାରେ ଶୋଇଯାଇଛନ୍ତି ଅର୍ଥାତ ମୃତ୍ୟୁ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଯାଇଛନ୍ତି।
ਹੰ ਭੀ ਵੰਞਾ ਡੁਮਣੀ ਰੋਵਾ ਝੀਣੀ ਬਾਣਿ ॥੨॥
ମୁଁ ମଧ୍ୟ ଦ୍ଵିଧାରେ ସେଟାକୁ ଯାଇ ଧିମା ସ୍ଵରରେ ରୋଦନ କରେ॥2॥
ਕੀ ਨ ਸੁਣੇਹੀ ਗੋਰੀਏ ਆਪਣ ਕੰਨੀ ਸੋਇ ॥
ହେ ସୁନ୍ଦର ଜୀବ ରୂପୀ ନାରୀ! ତୁମେ ନିଜ କାନରେ ଧ୍ୟାନପୂର୍ବକ ଏହି କଥା କାହିଁକି ଶୁଣୁ ନାହଁ ଯେ ତୁମକୁ ମଧ୍ୟ ପରଲୋକ ରୂପୀ ଶଶୁର ଘରକୁ ଆସିବାକୁ ହେବ।
ਲਗੀ ਆਵਹਿ ਸਾਹੁਰੈ ਨਿਤ ਨ ਪੇਈਆ ਹੋਇ ॥੩॥
ମା’ ଘର ପରି ଏହି ଲୋକରେ ତୁମର ବାସ ସବୁବେଳେ ନାହିଁ॥3॥
ਨਾਨਕ ਸੁਤੀ ਪੇਈਐ ਜਾਣੁ ਵਿਰਤੀ ਸੰਨਿ ॥
ନାନକ ଜୀ କହନ୍ତି ଯେ ଯେଉଁ ଜୀବାତ୍ମା ନିଶ୍ଚିତ ହୋଇ ଏହି ଲୋକରେ ଅଜ୍ଞାନ ନିଦ୍ରାରେ ଲିପ୍ତ ଅଛି, ସେ ଦିନର ପ୍ରକାଶରେ ହିଁ ଲୁଟି ହୋଇଯାଏ।
ਗੁਣਾ ਗਵਾਈ ਗੰਠੜੀ ਅਵਗਣ ਚਲੀ ਬੰਨਿ ॥੪॥੨੪॥
ଏହି ଜୀବ ରୂପୀ ସ୍ତ୍ରୀ ସଦଗୁଣ ହରାଇ ଅବଗୁଣ ଏକାଠି କରି ଚାଲିଯାଏ॥4॥24॥
ਸਿਰੀਰਾਗੁ ਮਹਲਾ ੧ ਘਰੁ ਦੂਜਾ ੨ ॥
ସିରିରାଗ ମହଲା 1 ଘରୁ ଦୁଜା 2 ॥
ਆਪੇ ਰਸੀਆ ਆਪਿ ਰਸੁ ਆਪੇ ਰਾਵਣਹਾਰੁ ॥
ସେହି ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ପରମାତ୍ମା ସ୍ଵୟଂ ହିଁ ରାଶିକ ଅଟେ, ସ୍ଵୟଂ ହିଁ ରସ ରୂପ ଅଟେ, ତଥା ସ୍ଵୟଂ ହିଁ ସ୍ମରଣ କରିବାବାଲା ଅଟେ।
ਆਪੇ ਹੋਵੈ ਚੋਲੜਾ ਆਪੇ ਸੇਜ ਭਤਾਰੁ ॥੧॥
ସ୍ଵୟଂ ସ୍ତ୍ରୀ ରୂପ ହେଉଛି, ସ୍ଵୟଂ ହିଁ ଶେଯ ଆଉ ସ୍ଵୟଂ ହିଁ ପତି ରୂପରେ ବ୍ୟାପ୍ତ ଅଟେ॥1॥
ਰੰਗਿ ਰਤਾ ਮੇਰਾ ਸਾਹਿਬੁ ਰਵਿ ਰਹਿਆ ਭਰਪੂਰਿ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ସମସ୍ତ ରୂପରେ ମୋର ସ୍ଵାମୀ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ହୋଇ ରମଣ କରୁଛନ୍ତି॥1॥ରୁହ॥
ਆਪੇ ਮਾਛੀ ਮਛੁਲੀ ਆਪੇ ਪਾਣੀ ਜਾਲੁ ॥
ସେ ସ୍ଵୟଂ କେଉଟ,ସ୍ଵୟଂ ମାଛ ରୂପରେ ଅଛନ୍ତି, ସ୍ଵୟଂ ଜଳ ଆଉ ସ୍ଵୟଂ ହିଁ ଜାଲ ରୂପରେ ଅଛନ୍ତି।
ਆਪੇ ਜਾਲ ਮਣਕੜਾ ਆਪੇ ਅੰਦਰਿ ਲਾਲੁ ॥੨॥
ସେ ନିଜେ ଜାଲରେ ବନ୍ଧା ହୋଇଥିବା ଲୁହାର ପେଣ୍ଡୁ, ନିଜେ ଥୋପ, ଅର୍ଥାତ ସବୁ ସ୍ଵୟଂ ପରମେଶ୍ଵର ହିଁ ଅଟନ୍ତି॥2॥
ਆਪੇ ਬਹੁ ਬਿਧਿ ਰੰਗੁਲਾ ਸਖੀਏ ਮੇਰਾ ਲਾਲੁ ॥
ସଦଗୁରୁ ଜୀ କହନ୍ତି ଯେ ହେ ସଖୀ! ମୋର ପ୍ରିୟତମ ପ୍ରଭୁ ସ୍ଵୟଂ ହିଁ ଅନେକ ପ୍ରକାରର ଆନନ୍ଦ ବାଲା ହେଉଛନ୍ତି।
ਨਿਤ ਰਵੈ ਸੋਹਾਗਣੀ ਦੇਖੁ ਹਮਾਰਾ ਹਾਲੁ ॥੩॥
ସେ ନିତ୍ୟ ସୁହାଗିନୀକୁ ପ୍ରୀତି କରନ୍ତି, ଆମେ ଦୈତ୍ୟ-ଭାବି ଜୀବର ଅବସ୍ଥା ବହୁତ ଖରାପ ଅଟେ॥3॥
ਪ੍ਰਣਵੈ ਨਾਨਕੁ ਬੇਨਤੀ ਤੂ ਸਰਵਰੁ ਤੂ ਹੰਸੁ ॥
ଗୁରୁ ନାନକ କହନ୍ତି ଯେ ହେ ଜୀବ! ତୁମେ ଏହି ବିନତି କର ଯେ ହେ ପରମ ପିତା! ତୁମେ ହିଁ ସ୍ଵୟଂ ସରୋବର ଅଟ, ସେଥିରେ ଥିବା ହଂସ ମଧ୍ୟ ମଧ୍ୟ ତୁମେ ହିଁ ଅଟ।
ਕਉਲੁ ਤੂ ਹੈ ਕਵੀਆ ਤੂ ਹੈ ਆਪੇ ਵੇਖਿ ਵਿਗਸੁ ॥੪॥੨੫॥
ତୁମେ ସ୍ଵୟଂ ହିଁ କମଳ, ସ୍ଵୟଂ ହିଁ କୁମୁଦିନୀ, ଏହି ସବୁକୁ ଦେଖି ତୁମେ ସ୍ଵୟଂ ହିଁ ପ୍ରସନ୍ନ ହୁଅ॥4॥25॥
ਸਿਰੀਰਾਗੁ ਮਹਲਾ ੧ ਘਰੁ ੩ ॥
ସିରିରାଗ ମହଲା 1 ଘରୁ 3 ॥
ਇਹੁ ਤਨੁ ਧਰਤੀ ਬੀਜੁ ਕਰਮਾ ਕਰੋ ਸਲਿਲ ਆਪਾਉ ਸਾਰਿੰਗਪਾਣੀ ॥
ଏହି ତନ ରୂପୀ ଭୂମିରେ ସଦକର୍ମର ବୀଜ ବୁଣି ପ୍ରଭୁ-ଚିନ୍ତନ ରୂପୀ ଜଳରେ ଏହାର ସିଂଚନ କର।
ਮਨੁ ਕਿਰਸਾਣੁ ਹਰਿ ਰਿਦੈ ਜੰਮਾਇ ਲੈ ਇਉ ਪਾਵਸਿ ਪਦੁ ਨਿਰਬਾਣੀ ॥੧॥
ମନକୁ କୃଷକ ବନାଇ ହୃଦୟରେ ହଋ-ପ୍ରଭୁଙ୍କୁ ଜାଗ୍ରତ କରାଅ, ଅର୍ଥାତ ହୃଦୟରେ ପ୍ରଭୁଙ୍କୁ ଧାରଣ କର ତଥା ଏହିପରି ନିର୍ବାଣ-ପଦ ରୂପୀ ଫସଲ ପ୍ରାପ୍ତ କର॥1॥
ਕਾਹੇ ਗਰਬਸਿ ਮੂੜੇ ਮਾਇਆ ॥
ହେ ବିମୁଢ ଜୀବ! ମାୟାର ଅଭିମାନ କାହିଁକି କରୁଛ?
ਪਿਤ ਸੁਤੋ ਸਗਲ ਕਾਲਤ੍ਰ ਮਾਤਾ ਤੇਰੇ ਹੋਹਿ ਨ ਅੰਤਿ ਸਖਾਇਆ ॥ ਰਹਾਉ ॥
ମାତା, ପିତା, ପୁତ୍ର ଓ ସ୍ତ୍ରୀ ଆଦି ସମସ୍ତ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଶେଷ ସମୟରେ ତୋର ସହାୟକ ହୁଅନ୍ତି ନାହିଁ॥ରୁହ॥
ਬਿਖੈ ਬਿਕਾਰ ਦੁਸਟ ਕਿਰਖਾ ਕਰੇ ਇਨ ਤਜਿ ਆਤਮੈ ਹੋਇ ਧਿਆਈ ॥
ଖେତରୁ ବାଳୁଙ୍ଗା ଉପାଡିବା ଭଳି ହୃଦୟର ଖେତରୁ ( ମନରୁ) ବିକାର ରୂପୀ ବାଳୁଙ୍ଗାକୁ ଉପାଡି ଫିଙ୍ଗି ଦିଅ ଆଉ ଏହି ବିକାରକୁ ତ୍ୟାଗ କରି ମନର ଏକାଗ୍ରତା ସହିତ ପ୍ରଭୁଙ୍କୁ ସ୍ମରଣ କର।
ਜਪੁ ਤਪੁ ਸੰਜਮੁ ਹੋਹਿ ਜਬ ਰਾਖੇ ਕਮਲੁ ਬਿਗਸੈ ਮਧੁ ਆਸ੍ਰਮਾਈ ॥੨॥
ଜପ, ତପ, ସଂଯମତା ଯେତେବେଳେ ଶରୀର ରୂପୀ ଭୂମିର ରକ୍ଷକ ହୋଇଯାନ୍ତି ସେତେବେଳେ ହୃଦୟରେ କମଳ ଖେଳିଯାଏ ଆଉ ସେଥିରେ ବ୍ରାହମାନନ୍ଦ ରୂପୀ ମହୁ ଝରିଥାଏ॥2॥
ਬੀਸ ਸਪਤਾਹਰੋ ਬਾਸਰੋ ਸੰਗ੍ਰਹੈ ਤੀਨਿ ਖੋੜਾ ਨਿਤ ਕਾਲੁ ਸਾਰੈ ॥
ଯେତେବେଳ ମନୁଷ୍ୟ ପାଞ୍ଚ ସ୍ଥୂଳ ତତ୍ତ୍ଵ, ପାଞ୍ଚ ସୂକ୍ଷ୍ମ ତତ୍ଵ, ପାଞ୍ଚ ଜ୍ଞାନେନ୍ଦ୍ରିୟ, ପାଞ୍ଚ କର୍ମେନ୍ଦ୍ରିୟ, ପାଞ୍ଚ ପ୍ରାଣ ତଥା ମନ ଓ ବୁଦ୍ଧିର ନିବାସ ସ୍ଥାନ ବଶ କର, ତିନି ଅବସ୍ଥା ବାଲ୍ୟାବସ୍ଥା, ଯୁବାବସ୍ଥା ଓ ଜରାବସ୍ଥାରେ କାଳକୁ ସ୍ମରଣ ରଖ।
ਦਸ ਅਠਾਰਮੈ ਅਪਰੰਪਰੋ ਚੀਨੈ ਕਹੈ ਨਾਨਕੁ ਇਵ ਏਕੁ ਤਾਰੈ ॥੩॥੨੬॥
ଦଶ ଦିଗ ଓ ସମସ୍ତ ବନସ୍ପତି ପରମେଶ୍ଵରଙ୍କୁ ଜାଣନ୍ତି ତାହାହେଲେ ହେ ନାନକ! ଏପରି ଏକ ଅଦ୍ଵିତୀୟ ପ୍ରଭୁ ତାହାକୁ ଭବ ସାଗର ପାର କରନ୍ତି॥3॥26॥