Page 1423
ਬਿਨੁ ਨਾਵੈ ਸਭੁ ਦੁਖੁ ਹੈ ਦੁਖਦਾਈ ਮੋਹ ਮਾਇ ॥
હરિનામ વિના સર્વ દુ:ખ જ છે અને મોહ-માયા ખૂબ દુઃખદાયક છે.
ਨਾਨਕ ਗੁਰਮੁਖਿ ਨਦਰੀ ਆਇਆ ਮੋਹ ਮਾਇਆ ਵਿਛੁੜਿ ਸਭ ਜਾਇ ॥੧੭॥
હે નાનક! જ્યારે ગુરુની કૃપા થાય છે, ત્યારે બધી માયા અને મોહ દૂર થઈ જાય છે. ||૧૭||
ਗੁਰਮੁਖਿ ਹੁਕਮੁ ਮੰਨੇ ਸਹ ਕੇਰਾ ਹੁਕਮੇ ਹੀ ਸੁਖੁ ਪਾਏ ॥
ગુરુમુખ હંમેશા પોતાના પ્રભુની આજ્ઞાનું પાલન કરે છે અને તેમના આદેશથી જ સુખ મેળવે છે.
ਹੁਕਮੋ ਸੇਵੇ ਹੁਕਮੁ ਅਰਾਧੇ ਹੁਕਮੇ ਸਮੈ ਸਮਾਏ ॥
તે તેના આદેશનું પાલન કરીને સેવા કરે છે, આજ્ઞાને આધીન પૂજા કરે છે, તે પોતે આદેશનું પાલન કરે છે, તે તેના સાથીઓને પણ આદેશનું પાલન કરવા માટે લગાવી દે છે.
ਹੁਕਮੁ ਵਰਤੁ ਨੇਮੁ ਸੁਚ ਸੰਜਮੁ ਮਨ ਚਿੰਦਿਆ ਫਲੁ ਪਾਏ ॥
પરમેશ્વરની આજ્ઞાનું પાલન એ તેના માટે ઉપવાસ, નિયમ, પવિત્રતા અને સંયમ છે અને આજ્ઞાનું પાલન કરવાથી ઇચ્છિત ફળ મળે છે.
ਸਦਾ ਸੁਹਾਗਣਿ ਜਿ ਹੁਕਮੈ ਬੁਝੈ ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵੈ ਲਿਵ ਲਾਏ ॥
જે જીવ-સ્ત્રી પ્રભુની આજ્ઞાને સમજે છે, સમર્પણથી સદ્દગુરુની સેવા કરે છે, તે હંમેશા સુખી હોય છે.
ਨਾਨਕ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰੇ ਜਿਨ ਊਪਰਿ ਤਿਨਾ ਹੁਕਮੇ ਲਏ ਮਿਲਾਏ ॥੧੮॥
ગુરુ નાનક કહે છે કે ઈશ્વર જેમના પર કૃપા કરે છે, તેઓ તેમને તેમના ક્રમમાં ભળે છે.||૧૮||
ਮਨਮੁਖਿ ਹੁਕਮੁ ਨ ਬੁਝੇ ਬਪੁੜੀ ਨਿਤ ਹਉਮੈ ਕਰਮ ਕਮਾਇ ॥
મનમુખ પુરુષ ઈશ્વરની આજ્ઞાને સમજી શકતો નથી અને દરિદ્ર માણસ હંમેશા અહંકારમાં કામ કરે છે.
ਵਰਤ ਨੇਮੁ ਸੁਚ ਸੰਜਮੁ ਪੂਜਾ ਪਾਖੰਡਿ ਭਰਮੁ ਨ ਜਾਇ ॥
તેના ઉપવાસ, નિયમો, પવિત્રતા, ત્યાગ, ઉપાસના વગેરે દંભ સાબિત થાય છે, તેનો ભ્રમ જરા પણ દૂર થતો નથી.
ਅੰਤਰਹੁ ਕੁਸੁਧੁ ਮਾਇਆ ਮੋਹਿ ਬੇਧੇ ਜਿਉ ਹਸਤੀ ਛਾਰੁ ਉਡਾਏ ॥
અંતર્મનને તેણે માયા - મોહ થી એવું બાંધ્યું હોય છે, જેમ હાથી પોતાના પર ધૂળ અને માટી ઉડાડે છે.
ਜਿਨਿ ਉਪਾਏ ਤਿਸੈ ਨ ਚੇਤਹਿ ਬਿਨੁ ਚੇਤੇ ਕਿਉ ਸੁਖੁ ਪਾਏ ॥
તેને બનાવનાર પરમાત્માનું સ્મરણ થતું નથી, તો પછી તેને યાદ કર્યા વિના સુખ કેવી રીતે મળે.
ਨਾਨਕ ਪਰਪੰਚੁ ਕੀਆ ਧੁਰਿ ਕਰਤੈ ਪੂਰਬਿ ਲਿਖਿਆ ਕਮਾਏ ॥੧੯॥
ગુરુ નાનક કહે છે કે ઈશ્વરે જ ખરેખર આ કાર્ય કર્યું છે અને અગાઉના કાર્યો અનુસાર ઇચ્છિત પરિણામ મળે છે || ૧૯ ||
ਗੁਰਮੁਖਿ ਪਰਤੀਤਿ ਭਈ ਮਨੁ ਮਾਨਿਆ ਅਨਦਿਨੁ ਸੇਵਾ ਕਰਤ ਸਮਾਇ ॥
જ્યારે ગુરુ પર ભરોસો હોય ત્યારે મન પ્રસન્ન થાય છે અને રાત-દિવસ સેવામાં વિતાય છે.
ਅੰਤਰਿ ਸਤਿਗੁਰੁ ਗੁਰੂ ਸਭ ਪੂਜੇ ਸਤਿਗੁਰ ਕਾ ਦਰਸੁ ਦੇਖੈ ਸਭ ਆਇ ॥
દરેક વ્યક્તિ મનમાં ગુરુની પૂજા કરે છે અને દરેક વ્યક્તિ ગુરુના દર્શન કરવા આવે છે.
ਮੰਨੀਐ ਸਤਿਗੁਰ ਪਰਮ ਬੀਚਾਰੀ ਜਿਤੁ ਮਿਲਿਐ ਤਿਸਨਾ ਭੁਖ ਸਭ ਜਾਇ ॥
હું ફક્ત પરમ ચિંતનશીલ સદ્દગુરુમાં જ માનું છું, જેમના દ્વારા બધી તૃષ્ણાઓ અને ભૂખ દૂર થઈ જાય છે.
ਹਉ ਸਦਾ ਸਦਾ ਬਲਿਹਾਰੀ ਗੁਰ ਅਪੁਨੇ ਜੋ ਪ੍ਰਭੁ ਸਚਾ ਦੇਇ ਮਿਲਾਇ ॥
હું હંમેશા મારા ગુરુ પર બલીહાર જાવ છું, જે મને સાચા પ્રભુ સાથે જોડે છે.
ਨਾਨਕ ਕਰਮੁ ਪਾਇਆ ਤਿਨ ਸਚਾ ਜੋ ਗੁਰ ਚਰਣੀ ਲਗੇ ਆਇ ॥੨੦॥
નાનક કહે છે કે મોટા ભાગ્યથી જેઓ ગુરુના ચરણોમાં મગ્ન છે તેઓ પ્રભુને પામ્યા છે. ||૨૦||
ਜਿਨ ਪਿਰੀਆ ਸਉ ਨੇਹੁ ਸੇ ਸਜਣ ਮੈ ਨਾਲਿ ॥
જે સજ્જન પ્રભુને પ્રેમ કરે છે તે સદા મારી સાથે છે.
ਅੰਤਰਿ ਬਾਹਰਿ ਹਉ ਫਿਰਾਂ ਭੀ ਹਿਰਦੈ ਰਖਾ ਸਮਾਲਿ ॥੨੧॥
ભલે હું અંદર-બહાર જાઉં, પણ હું મારા હૃદયમાં પ્રભુને જ યાદ કરું છું || ૨૧ ||
ਜਿਨਾ ਇਕ ਮਨਿ ਇਕ ਚਿਤਿ ਧਿਆਇਆ ਸਤਿਗੁਰ ਸਉ ਚਿਤੁ ਲਾਇ ॥
જેમણે એકાગ્ર થઈને પરમાત્માનું ધ્યાન કર્યું છે, તેઓએ સદ્દગુરુ સાથે પોતાનું હૃદય જોડી દીધું છે.
ਤਿਨ ਕੀ ਦੁਖ ਭੁਖ ਹਉਮੈ ਵਡਾ ਰੋਗੁ ਗਇਆ ਨਿਰਦੋਖ ਭਏ ਲਿਵ ਲਾਇ ॥
તેઓના દુ:ખ, ભૂખ, અહંકાર વગેરે મહા રોગ દૂર થઈ ગયા અને તેઓ ઈશ્વરના સ્મરણથી સર્વ દોષોથી મુક્ત થઈ ગયા.
ਗੁਣ ਗਾਵਹਿ ਗੁਣ ਉਚਰਹਿ ਗੁਣ ਮਹਿ ਸਵੈ ਸਮਾਇ ॥
તેઓ ઈશ્વરનો મહિમા કરે છે, તેમનો મહિમા ઉચ્ચારે છે અને મહિમામાં લીન રહે છે.
ਨਾਨਕ ਗੁਰ ਪੂਰੇ ਤੇ ਪਾਇਆ ਸਹਜਿ ਮਿਲਿਆ ਪ੍ਰਭੁ ਆਇ ॥੨੨॥
નાનકનો અભિપ્રાય છે કે જેણે સંપૂર્ણ ગુરુ શોધી કાઢ્યો છે, તેને સ્વાભાવિક પ્રભુ મળ્યો છે. ||૨૨||
ਮਨਮੁਖਿ ਮਾਇਆ ਮੋਹੁ ਹੈ ਨਾਮਿ ਨ ਲਗੈ ਪਿਆਰੁ ॥
મન લક્ષી જીવ માયાના ભ્રમમાં રહે છે, તેથી ઈશ્વરના નામમાં પ્રેમ રાખતો નથી.
ਕੂੜੁ ਕਮਾਵੈ ਕੂੜੁ ਸੰਘਰੈ ਕੂੜਿ ਕਰੈ ਆਹਾਰੁ ॥
તે માત્ર જૂઠું જ કમાય છે, જૂઠાણું ઉમેરે છે અને માત્ર ખોટું વર્તન કરે છે.
ਬਿਖੁ ਮਾਇਆ ਧਨੁ ਸੰਚਿ ਮਰਹਿ ਅੰਤਿ ਹੋਇ ਸਭੁ ਛਾਰੁ ॥
તે વસ્તુઓ અને દુર્ગુણોની સંપત્તિ ભેગી કરે છે અને મૃત્યુ પામે છે, છેવટે બધું ધૂળ બની જાય છે.
ਕਰਮ ਧਰਮ ਸੁਚਿ ਸੰਜਮੁ ਕਰਹਿ ਅੰਤਰਿ ਲੋਭੁ ਵਿਕਾਰ ॥
તે કર્મ-ધર્મ, પવિત્રતા અને સંયમ વગેરે કરે છે, પરંતુ તેના મનમાં તે લોભના દુર્ગુણોનો ભોગ બને છે.
ਨਾਨਕ ਮਨਮੁਖਿ ਜਿ ਕਮਾਵੈ ਸੁ ਥਾਇ ਨ ਪਵੈ ਦਰਗਹ ਹੋਇ ਖੁਆਰੁ ॥੨੩॥
ગુરુ નાનક કહે છે કે મનનું કોઈપણ કાર્ય સફળ થતું નથી અને પ્રભુના દરબારમાં તેનું સન્માન થાય છે || ૨૩ ||
ਸਭਨਾ ਰਾਗਾਂ ਵਿਚਿ ਸੋ ਭਲਾ ਭਾਈ ਜਿਤੁ ਵਸਿਆ ਮਨਿ ਆਇ ॥
બધા રાગોમાંથી એ રાગ સારો છે, જેના દ્વારા મનમાં ઈશ્વરનો વાસ થાય છે.
ਰਾਗੁ ਨਾਦੁ ਸਭੁ ਸਚੁ ਹੈ ਕੀਮਤਿ ਕਹੀ ਨ ਜਾਇ ॥
રાગ અને સંગીત બધા સાચા છે, તેમનું મહત્વ અવ્યક્ત છે.
ਰਾਗੈ ਨਾਦੈ ਬਾਹਰਾ ਇਨੀ ਹੁਕਮੁ ਨ ਬੂਝਿਆ ਜਾਇ ॥
ઈશ્વર તો રાગ અને સંગીત કરતાં મહાન છે, તેમની આજ્ઞા આનાથી સમજી શકાતી નથી.
ਨਾਨਕ ਹੁਕਮੈ ਬੂਝੈ ਤਿਨਾ ਰਾਸਿ ਹੋਇ ਸਤਿਗੁਰ ਤੇ ਸੋਝੀ ਪਾਇ ॥
ગુરુ નાનક ફરમાવે છે કે જેઓ સદ્દગુરુ પાસેથી જ્ઞાન મેળવે છે, તે જ તેમની આજ્ઞાને સમજે છે અને તેમનો રાગ સફળતા મળે છે.
ਸਭੁ ਕਿਛੁ ਤਿਸ ਤੇ ਹੋਇਆ ਜਿਉ ਤਿਸੈ ਦੀ ਰਜਾਇ ॥੨੪॥
દરેક વસ્તુ તેમાંથી જન્મે છે, કારણ કે તે તે મલિકની ઇચ્છા છે, તેથી તે થાય છે || ૨૪ ||