Page 1416
ਨਾਨਕ ਨਾਮ ਰਤੇ ਸੇ ਧਨਵੰਤ ਹੈਨਿ ਨਿਰਧਨੁ ਹੋਰੁ ਸੰਸਾਰੁ ॥੨੬॥
ગુરુ નાનક કહે છે કે જેઓ પરમાત્માના નામમાં લીન રહેવાવાળા જ શ્રીમંત છે અને બાકી સંસારના લોકો ગરીબ છે ||૨૬||
ਜਨ ਕੀ ਟੇਕ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਹਰਿ ਬਿਨੁ ਨਾਵੈ ਠਵਰ ਨ ਠਾਉ ॥
ઈશ્વરનું નામ સેવકનું આશ્રયસ્થાન છે, ઈશ્વર વિના તેને સ્થાન નથી.
ਗੁਰਮਤੀ ਨਾਉ ਮਨਿ ਵਸੈ ਸਹਜੇ ਸਹਜਿ ਸਮਾਉ ॥
ગુરુના ઉપદેશથી હરિનામ મનમાં રહે છે અને તે સ્વાભાવિક રીતે જ સત્ય સાથે ભળી જાય છે.
ਵਡਭਾਗੀ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇਆ ਅਹਿਨਿਸਿ ਲਾਗਾ ਭਾਉ ॥
મહાન ભાગ્ય સાથે પરમાત્માનું ચિંતન કર્યું છે, દિવસ રાત હું તેના પ્રેમમાં છું.
ਜਨ ਨਾਨਕੁ ਮੰਗੈ ਧੂੜਿ ਤਿਨ ਹਉ ਸਦ ਕੁਰਬਾਣੈ ਜਾਉ ॥੨੭॥
નાનક કહે છે કે મને પ્રભુના ભક્તોના ચરણોની ધૂળ જ જોઈએ છે અને હું હંમેશા તેમના પર કુરબાન છું || ૨૭ ||
ਲਖ ਚਉਰਾਸੀਹ ਮੇਦਨੀ ਤਿਸਨਾ ਜਲਤੀ ਕਰੇ ਪੁਕਾਰ ॥
ચોર્યાસી લાખ યોનિઓવાળી ધરતી તરસની અગ્નિમાં બળી રહી છે અને તે પોકારે છે કે
ਇਹੁ ਮੋਹੁ ਮਾਇਆ ਸਭੁ ਪਸਰਿਆ ਨਾਲਿ ਚਲੈ ਨ ਅੰਤੀ ਵਾਰ ॥
આ ભ્રાંતિ સર્વત્ર ફેલાયેલી છે અને અંતે કોઈ સાથ આપતું નથી.
ਬਿਨੁ ਹਰਿ ਸਾਂਤਿ ਨ ਆਵਈ ਕਿਸੁ ਆਗੈ ਕਰੀ ਪੁਕਾਰ ॥
ભગવાન વિના શાંતિ મળતી નથી, તો પછી કોને બોલાવવું?
ਵਡਭਾਗੀ ਸਤਿਗੁਰੁ ਪਾਇਆ ਬੂਝਿਆ ਬ੍ਰਹਮੁ ਬਿਚਾਰੁ ॥
જે ભાગ્યશાળીને સદ્દગુરુની પ્રાપ્તિ થઈ છે, તેને બ્રહ્મનું જ્ઞાન થયું છે.
ਤਿਸਨਾ ਅਗਨਿ ਸਭ ਬੁਝਿ ਗਈ ਜਨ ਨਾਨਕ ਹਰਿ ਉਰਿ ਧਾਰਿ ॥੨੮॥
ગુરુ નાનક કહે છે - જે ભક્તોએ ઈશ્વરને પોતાના હૃદયમાં સ્થાન આપ્યું છે તેમની ઝંખના શાંત થઈ ગઈ છે. ||૨૮||
ਅਸੀ ਖਤੇ ਬਹੁਤੁ ਕਮਾਵਦੇ ਅੰਤੁ ਨ ਪਾਰਾਵਾਰੁ ॥
આપણે ઘણી ભૂલો અને ખામીઓ કરીએ છીએ, જેનો કોઈ અંત નથી.
ਹਰਿ ਕਿਰਪਾ ਕਰਿ ਕੈ ਬਖਸਿ ਲੈਹੁ ਹਉ ਪਾਪੀ ਵਡ ਗੁਨਹਗਾਰੁ ॥
હે પરમેશ્વર! કૃપા કરીને અમને માફ કરો, અમે પાપી અને મોટા ગુનેગાર છીએ.
ਹਰਿ ਜੀਉ ਲੇਖੈ ਵਾਰ ਨ ਆਵਈ ਤੂੰ ਬਖਸਿ ਮਿਲਾਵਣਹਾਰੁ ॥
જો પાપ ગણવા માંડીએ તો તેનો અંત ના આવે, તમે કૃપા કરીને મારા ચરણોમાં લેશો
ਗੁਰ ਤੁਠੈ ਹਰਿ ਪ੍ਰਭੁ ਮੇਲਿਆ ਸਭ ਕਿਲਵਿਖ ਕਟਿ ਵਿਕਾਰ ॥
વાસ્તવમાં ગુરુ પ્રસન્ન થઈને પ્રભુને મળાવાનો છે અને તે બધા પાપો અને દુર્ગુણોને દૂર કરે છે.
ਜਿਨਾ ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇਆ ਜਨ ਨਾਨਕ ਤਿਨ੍ਹ੍ਹ ਜੈਕਾਰੁ ॥੨੯॥
ગુરુ નાનક કહે છે - જેમણે પરમાત્માની ઉપાસના કરી છે, તેઓને વિશ્વમાં ખ્યાતિ મળી છે. || ૨૯ ||
ਵਿਛੁੜਿ ਵਿਛੁੜਿ ਜੋ ਮਿਲੇ ਸਤਿਗੁਰ ਕੇ ਭੈ ਭਾਇ ॥
જેઓ અનેક જન્મોથી વિખુટા પડે છે તેઓ સદ્દગુરુના પ્રેમમાં એકરૂપ રહે છે.
ਜਨਮ ਮਰਣ ਨਿਹਚਲੁ ਭਏ ਗੁਰਮੁਖਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇ ॥
જેઓ ગુરુના શરણમાં પરમાત્માનું ધ્યાન કરે છે, તેમના જન્મ-મરણની નિવૃત્તિ થાય છે.
ਗੁਰ ਸਾਧੂ ਸੰਗਤਿ ਮਿਲੈ ਹੀਰੇ ਰਤਨ ਲਭੰਨ੍ਹ੍ਹਿ ॥
જેઓ ગુરુ સાધુના સંગતમાં આવે છે, તેમને નામના રૂપમાં અમૂલ્ય હીરા અને રત્નો જ મળે છે.
ਨਾਨਕ ਲਾਲੁ ਅਮੋਲਕਾ ਗੁਰਮੁਖਿ ਖੋਜਿ ਲਹੰਨ੍ਹ੍ਹਿ ॥੩੦॥
ગુરુ નાનક કહે છે - જિજ્ઞાસુ ગુરુમુખ જ હરિનામના અમૂલ્ય મોતી શોધે છે || ૩૦ ||
ਮਨਮੁਖ ਨਾਮੁ ਨ ਚੇਤਿਓ ਧਿਗੁ ਜੀਵਣੁ ਧਿਗੁ ਵਾਸੁ ॥
જેઓ મનની ઈચ્છા કરે છે તેઓ પ્રભુના નામનું ચિંતન કરતા નથી, તેમનું જીવન જીવવું એ અભિશાપ છે.
ਜਿਸ ਦਾ ਦਿਤਾ ਖਾਣਾ ਪੈਨਣਾ ਸੋ ਮਨਿ ਨ ਵਸਿਓ ਗੁਣਤਾਸੁ ॥
જે દાતા એ આપેલું ખાવાનું - પીવાનું મળે છે, તેઓ તેમના હૃદયમાં એવા દાતાને બેસાડતા નથી
ਇਹੁ ਮਨੁ ਸਬਦਿ ਨ ਭੇਦਿਓ ਕਿਉ ਹੋਵੈ ਘਰ ਵਾਸੁ ॥
જ્યાં સુધી આ મન શબ્દોમાં ન ભળે ત્યાં સુધી સાચા ઘરમાં કેવી રીતે રહી શકાય?
ਮਨਮੁਖੀਆ ਦੋਹਾਗਣੀ ਆਵਣ ਜਾਣਿ ਮੁਈਆਸੁ ॥
સ્વઇચ્છાવાળી જીવ સ્ત્રીઓ દુઃખી છે, તેઓ આવાગમનમાં પડેલા છે.
ਗੁਰਮੁਖਿ ਨਾਮੁ ਸੁਹਾਗੁ ਹੈ ਮਸਤਕਿ ਮਣੀ ਲਿਖਿਆਸੁ ॥
ગુરુમુખનું હરિનામ સુહાગ છે અને આ નિશાની માથા પર લખેલી છે.
ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਉਰਿ ਧਾਰਿਆ ਹਰਿ ਹਿਰਦੈ ਕਮਲ ਪ੍ਰਗਾਸੁ ॥
જે પરમાત્માને પોતાના હૃદયમાં રાખે છે, તેનું હૃદય-કમળ ખીલે છે.
ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵਨਿ ਆਪਣਾ ਹਉ ਸਦ ਬਲਿਹਾਰੀ ਤਾਸੁ ॥
જેઓ તેમના સદ્દગુરુની સેવામાં લીન છે તેમના માટે હું હંમેશા બલિદાન તરીકે જાઉં છું.
ਨਾਨਕ ਤਿਨ ਮੁਖ ਉਜਲੇ ਜਿਨ ਅੰਤਰਿ ਨਾਮੁ ਪ੍ਰਗਾਸੁ ॥੩੧॥
હે નાનક! એમના જ મુખ પ્રકાશિત રહે છે. જેમના મનમાં નામ નો આલોક હોય છે ||૩૧||
ਸਬਦਿ ਮਰੈ ਸੋਈ ਜਨੁ ਸਿਝੈ ਬਿਨੁ ਸਬਦੈ ਮੁਕਤਿ ਨ ਹੋਈ ॥
જે વ્યક્તિ શબ્દોથી (ભ્રામક પ્રકૃતિથી) મૃત્યુ પામે છે, તે વ્યક્તિ બંધનમાંથી મુક્ત કહેવાય છે અને શબ્દો વિના મુક્તિ નથી.
ਭੇਖ ਕਰਹਿ ਬਹੁ ਕਰਮ ਵਿਗੁਤੇ ਭਾਇ ਦੂਜੈ ਪਰਜ ਵਿਗੋਈ ॥
મનુષ્ય અનેક વેશ આડંબર કરે છે, અનેક કર્મકાંડોમાં લીન છે અને દ્વૈતભાવએ આખા જગતને દુઃખમાં મૂક્યું છે.
ਨਾਨਕ ਬਿਨੁ ਸਤਿਗੁਰ ਨਾਉ ਨ ਪਾਈਐ ਜੇ ਸਉ ਲੋਚੈ ਕੋਈ ॥੩੨॥
હે નાનક! ગમે તેટલી ઈચ્છા હોય, પણ ગુરુ વિના નામ પ્રાપ્ત થતું નથી || ૩૨ ||
ਹਰਿ ਕਾ ਨਾਉ ਅਤਿ ਵਡ ਊਚਾ ਊਚੀ ਹੂ ਊਚਾ ਹੋਈ ॥
પરમાત્માનું નામ સૌથી મહાન, સર્વોચ્ચ, ઊંચા માં ઊંચું, કીર્તિમાન છે
ਅਪੜਿ ਕੋਇ ਨ ਸਕਈ ਜੇ ਸਉ ਲੋਚੈ ਕੋਈ ॥
કોઈ પણ વ્યક્તિ તેના સુધી પહોંચી શકતું નથી, પછી ભલે તે વ્યક્તિ કેટલી ઈચ્છા કરે.
ਮੁਖਿ ਸੰਜਮ ਹਛਾ ਨ ਹੋਵਈ ਕਰਿ ਭੇਖ ਭਵੈ ਸਭ ਕੋਈ ॥
મોઢે બોલવામાં સંયમ નથી, બધા વેશમાં ફરે છે.
ਗੁਰ ਕੀ ਪਉੜੀ ਜਾਇ ਚੜੈ ਕਰਮਿ ਪਰਾਪਤਿ ਹੋਈ ॥
માત્ર નસીબદાર જ ગુરુની સીડી પર ચઢે છે, જે ક્રિયાના ફળથી પ્રાપ્ત થાય છે.
ਅੰਤਰਿ ਆਇ ਵਸੈ ਗੁਰ ਸਬਦੁ ਵੀਚਾਰੈ ਕੋਇ ॥
જે કોઈ શબ્દ-ગુરુનું ચિંતન કરે છે, તેના હૃદયમાં પ્રભુનો વાસ થાય છે.