Page 1398
ਸੇਜ ਸਧਾ ਸਹਜੁ ਛਾਵਾਣੁ ਸੰਤੋਖੁ ਸਰਾਇਚਉ ਸਦਾ ਸੀਲ ਸੰਨਾਹੁ ਸੋਹੈ ॥
હે ગુરુ રામદાસ! તમે આદરની પથારી બિછાવી છે, સરળ પ્રકૃતિની છત્ર સ્થાપિત કરી છે, કૃપાના રૂપમાં સંતોષની સ્થાપના કરી છે અને હંમેશા નમ્રતાનું બખ્તર પહેર્યું છે, જે ખૂબ સુંદર લાગે છે.
ਗੁਰ ਸਬਦਿ ਸਮਾਚਰਿਓ ਨਾਮੁ ਟੇਕ ਸੰਗਾਦਿ ਬੋਹੈ ॥
તમે ગુરુની સૂચના પ્રમાણે જીવન-વ્યવહાર અપનાવ્યો છે (હરિનામમાં મગ્ન રહો) અને હરિનામનો આશ્રય તમારા શિષ્યો અને સાથીઓને સુવાસ આપી રહ્યો છે, એટલે કે તેઓ પણ હરિની ભક્તિમાં લીન થઈ રહ્યા છે.
ਅਜੋਨੀਉ ਭਲੵੁ ਅਮਲੁ ਸਤਿਗੁਰ ਸੰਗਿ ਨਿਵਾਸੁ ॥
તમે જન્મ-મરણના બંધનથી મુક્ત, મહાન, સદાચારી છો અને સદ્દગુરુ અમરદાસના સાનિધ્યમાં સેવા-સ્મરણમાં તલ્લીન રહો છો.
ਗੁਰ ਰਾਮਦਾਸ ਕਲੵੁਚਰੈ ਤੁਅ ਸਹਜ ਸਰੋਵਰਿ ਬਾਸੁ ॥੧੦॥
કવિ કલસહારે કહ્યું છે કે હે ગુરુ રામદાસ ! તમે શાંતિના તળાવમાં રહો છો.|| ૧૦ ||
ਗੁਰੁ ਜਿਨ੍ਹ੍ ਕਉ ਸੁਪ੍ਰਸੰਨੁ ਨਾਮੁ ਹਰਿ ਰਿਦੈ ਨਿਵਾਸੈ ॥
જેના પર ગુરુ (રામદાસ) પ્રસન્ન થાય છે, તેમના મનમાં હરિનામ સ્થાપિત કરે છે.
ਜਿਨ੍ਹ੍ ਕਉ ਗੁਰੁ ਸੁਪ੍ਰਸੰਨੁ ਦੁਰਤੁ ਦੂਰੰਤਰਿ ਨਾਸੈ ॥
જેના પર ગુરુ (રામદાસ) પ્રસન્ન થાય છે, તેમના પાપ દૂરથી ભાગી જાય છે.
ਗੁਰੁ ਜਿਨ੍ਹ੍ ਕਉ ਸੁਪ੍ਰਸੰਨੁ ਮਾਨੁ ਅਭਿਮਾਨੁ ਨਿਵਾਰੈ ॥
જેના પર ગુરુ પ્રસન્ન થાય છે, તેમનું અભિમાન અને ઘમંડ દૂર થઈ જાય છે.
ਜਿਨ੍ਹ੍ ਕਉ ਗੁਰੁ ਸੁਪ੍ਰਸੰਨੁ ਸਬਦਿ ਲਗਿ ਭਵਜਲੁ ਤਾਰੈ ॥
જેના પર ગુરુને અપાર સુખ મળે છે, તેઓ પ્રભુના વચનમાં લીન થઈને સંસાર-સાગર પાર કરી લે છે.
ਪਰਚਉ ਪ੍ਰਮਾਣੁ ਗੁਰ ਪਾਇਅਉ ਤਿਨ ਸਕਯਥਉ ਜਨਮੁ ਜਗਿ ॥
જેમને ગુરુ (રામદાસ) પાસેથી સાચી ઉપદેશ મળી છે, તેમનો સંસારમાં જન્મ સફળ થયો છે.
ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਸਰਣਿ ਭਜੁ ਕਲ੍ ਕਬਿ ਭੁਗਤਿ ਮੁਕਤਿ ਸਭ ਗੁਰੂ ਲਗਿ ॥੧੧॥
કવિ કલસહાર કહે છે કે મહામહિમ શ્રી ગુરુ રામદાસનો આશ્રય લો, ગુરુના શરણમાં સૌને મોક્ષ મળે છે. || ૧૧ ||
ਸਤਿਗੁਰਿ ਖੇਮਾ ਤਾਣਿਆ ਜੁਗ ਜੂਥ ਸਮਾਣੇ ॥
સદ્દગુરુ રામદાસે ભક્તિ રૂપી તંબુ કર્યો છે, જગતના જીવો તેની તળે આવી ગયા છે.
ਅਨਭਉ ਨੇਜਾ ਨਾਮੁ ਟੇਕ ਜਿਤੁ ਭਗਤ ਅਘਾਣੇ ॥
ગુરુના હાથમાં જ્ઞાનનું બીજ છે, હરિનામનો આધાર છે, જેનાથી ભક્તો તૃપ્ત થાય છે.
ਗੁਰੁ ਨਾਨਕੁ ਅੰਗਦੁ ਅਮਰੁ ਭਗਤ ਹਰਿ ਸੰਗਿ ਸਮਾਣੇ ॥
"(હરિનામનો જાપ કરીને) ગુરુ નાનક દેવ જી, ગુરુ અંગદ દેવ, ગુરુ અમરદાસ અને અન્ય ભક્તો ઈશ્વરમાં ભળી ગયા છે.
ਇਹੁ ਰਾਜ ਜੋਗ ਗੁਰ ਰਾਮਦਾਸ ਤੁਮ੍ਹ੍ ਹੂ ਰਸੁ ਜਾਣੇ ॥੧੨॥
હે ગુરુ રામદાસ! આ રાજયોગનો આનંદ ફક્ત તમે જ જાણો છો. || ૧૨ ||
ਜਨਕੁ ਸੋਇ ਜਿਨਿ ਜਾਣਿਆ ਉਨਮਨਿ ਰਥੁ ਧਰਿਆ ॥
જનક એ છે, જેણે પરમ સત્યને જાણી લીધું છે અને વૃત્તિને તુરિય પદમાં સ્થાપના કરી છે.
ਸਤੁ ਸੰਤੋਖੁ ਸਮਾਚਰੇ ਅਭਰਾ ਸਰੁ ਭਰਿਆ ॥
સત્ય-સંતોષ અપનાવ્યો અને ખાલી મનને નામથી ભરી દીધું.
ਅਕਥ ਕਥਾ ਅਮਰਾ ਪੁਰੀ ਜਿਸੁ ਦੇਇ ਸੁ ਪਾਵੈ ॥
અકથ્ય કથા તેને આપે છે, જેને ઈશ્વર આપે છે તેને પ્રાપ્ત થાય છે.
ਇਹੁ ਜਨਕ ਰਾਜੁ ਗੁਰ ਰਾਮਦਾਸ ਤੁਝ ਹੀ ਬਣਿ ਆਵੈ ॥੧੩॥
આ જનક જેવો રાજા હે ગુરુ રામદાસ! તને જ અનુકૂળ આવે છે || ૧૩ || (ભાટ કાલસહારની 13 સેવા પૂર્ણ)
ਸਤਿਗੁਰ ਨਾਮੁ ਏਕ ਲਿਵ ਮਨਿ ਜਪੈ ਦ੍ਰਿੜ੍ਹ੍ਹੁ ਤਿਨ੍ਹ੍ ਜਨ ਦੁਖ ਪਾਪੁ ਕਹੁ ਕਤ ਹੋਵੈ ਜੀਉ ॥
જે વ્યક્તિ સદ્દગુરુનું નામ સંપૂર્ણ ભક્તિ અને એકાગ્રતાથી મનમાં જપ કરે છે તેને દુઃખ અને પાપ કેવી રીતે ઘેરી શકે?
ਤਾਰਣ ਤਰਣ ਖਿਨ ਮਾਤ੍ਰ ਜਾ ਕਉ ਦ੍ਰਿਸ੍ਟਿ ਧਾਰੈ ਸਬਦੁ ਰਿਦ ਬੀਚਾਰੈ ਕਾਮੁ ਕ੍ਰੋਧੁ ਖੋਵੈ ਜੀਉ ॥
ગુરુ સંસાર - સાગરથી પાર ઉતારવા વાળું એક એવું જહાજ છે, જેના પર માત્ર એક જ ક્ષણ તેઓ કૃપા-દૃષ્ટિ ધારણ કરે છે, તેઓ તેમના હૃદયમાં જિજ્ઞાસુ શબ્દનું ચિંતન કરે છે અને તેમની વાસના અને ક્રોધ નાશ પામે છે.
ਜੀਅਨ ਸਭਨ ਦਾਤਾ ਅਗਮ ਗੵਾਨ ਬਿਖੵਾਤਾ ਅਹਿਨਿਸਿ ਧੵਾਨ ਧਾਵੈ ਪਲਕ ਨ ਸੋਵੈ ਜੀਉ ॥
ગુરુ રામદાસ સર્વ જીવોના દાતા છે, તેઓ હરીનામ જ્ઞાનના પ્રવચનકર્તા છે, તેઓ દિવસ-રાત ઈશ્વરના ધ્યાનમાં મગ્ન રહે છે અને થોડી વાર માટે પણ બેભાન થતા નથી.
ਜਾ ਕਉ ਦੇਖਤ ਦਰਿਦ੍ਰੁ ਜਾਵੈ ਨਾਮੁ ਸੋ ਨਿਧਾਨੁ ਪਾਵੈ ਗੁਰਮੁਖਿ ਗੵਾਨਿ ਦੁਰਮਤਿ ਮੈਲੁ ਧੋਵੈ ਜੀਉ ॥
તેમના દર્શનથી દરિદ્રતા દૂર થાય છે, સાધકોને હરીનામ સ્વરૂપે સુખની સંપત્તિ મળે છે. ગુરુ પોતાના મુખ દ્વારા જ્ઞાન આપે છે અને અશુદ્ધિઓની ગંદકી સાફ કરે છે.
ਸਤਿਗੁਰ ਨਾਮੁ ਏਕ ਲਿਵ ਮਨਿ ਜਪੈ ਦ੍ਰਿੜੁ ਤਿਨ ਜਨ ਦੁਖ ਪਾਪ ਕਹੁ ਕਤ ਹੋਵੈ ਜੀਉ ॥੧॥
જે એકાગ્ર થઈને મનમાં સદ્દગુરુના નામનો જાપ કરે છે, તેને દુઃખ અને પાપ કેવી રીતે સ્પર્શી શકે? || ૧ ||
ਧਰਮ ਕਰਮ ਪੂਰੈ ਸਤਿਗੁਰੁ ਪਾਈ ਹੈ ॥
પૂર્ણ ગુરુ રામદાસ પાસેથી ધર્મ-કર્મનું ફળ મળે છે.
ਜਾ ਕੀ ਸੇਵਾ ਸਿਧ ਸਾਧ ਮੁਨਿ ਜਨ ਸੁਰਿ ਨਰ ਜਾਚਹਿ ਸਬਦ ਸਾਰੁ ਏਕ ਲਿਵ ਲਾਈ ਹੈ ॥
તેમની સેવા સિદ્ધો, સાધકો, ઋષિઓ, દેવતાઓ અને મનુષ્યો પણ ઈચ્છે છે અને સદ્દગુરુ રામદાસ જેમણે પોતાને એક બ્રહ્મમાં સમર્પિત કર્યા છે
ਫੁਨਿ ਜਾਨੈ ਕੋ ਤੇਰਾ ਅਪਾਰੁ ਨਿਰਭਉ ਨਿਰੰਕਾਰੁ ਅਕਥ ਕਥਨਹਾਰੁ ਤੁਝਹਿ ਬੁਝਾਈ ਹੈ ॥
હે ગુરુ રામદાસ! તમારું રહસ્ય કોણ જાણી શકે છે, તમે અનંત, નિર્ભય, નિરાકારનું સ્વરૂપ છો અને તમે અકલ્પ્ય પ્રભુનો સાક્ષાત્કાર કર્યો છે.
ਭਰਮ ਭੂਲੇ ਸੰਸਾਰ ਛੁਟਹੁ ਜੂਨੀ ਸੰਘਾਰ ਜਮ ਕੋ ਨ ਡੰਡ ਕਾਲ ਗੁਰਮਤਿ ਧੵਾਈ ਹੈ ॥
હે જગતના ભૂલેલા લોકો! ગુરુની સૂચનાઓનું પાલન કરો, તમે યોનિના ચક્રમાંથી મુક્ત થશો અને કાળની શિક્ષા પ્રાપ્ત કરશો નહીં.
ਮਨ ਪ੍ਰਾਣੀ ਮੁਗਧ ਬੀਚਾਰੁ ਅਹਿਨਿਸਿ ਜਪੁ ਧਰਮ ਕਰਮ ਪੂਰੈ ਸਤਿਗੁਰੁ ਪਾਈ ਹੈ ॥੨॥
હે મૂર્ખ પ્રાણી! માત્ર ચિંતન કરવાથી, રાત-દિવસ હરિનામનો જાપ કરવાથી સદ્દગુરુ પાસેથી ધર્મ-કર્મનું ફળ મેળવી શકાય છે.|| ૨ ||
ਹਉ ਬਲਿ ਬਲਿ ਜਾਉ ਸਤਿਗੁਰ ਸਾਚੇ ਨਾਮ ਪਰ ॥
હું હંમેશા સદ્દગુરુ રામદાસના સાચા નામે કુરબાન થઈ જાઉં છું
ਕਵਨ ਉਪਮਾ ਦੇਉ ਕਵਨ ਸੇਵਾ ਸਰੇਉ ਏਕ ਮੁਖ ਰਸਨਾ ਰਸਹੁ ਜੁਗ ਜੋਰਿ ਕਰ ॥
મારે કોની સાથે સરખાવવું, કઈ સેવા કરવી જોઈએ, હું હાથ જોડીને જ વખાણ કરી શકું.
ਫੁਨਿ ਮਨ ਬਚ ਕ੍ਰਮ ਜਾਨੁ ਅਨਤ ਦੂਜਾ ਨ ਮਾਨੁ ਨਾਮੁ ਸੋ ਅਪਾਰੁ ਸਾਰੁ ਦੀਨੋ ਗੁਰਿ ਰਿਦ ਧਰ ॥
હું મન, વચન અને કાર્યથી ગુરુ રામદાસને માનું છું, હું બીજા કોઈને માનતો નથી. ગુરુએ એ અપાર હરિનામ આપ્યું છે, જે મનમાં ઝીલાયું છે.