Page 913
ਕਿਨਹੀ ਕਹਿਆ ਬਾਹ ਬਹੁ ਭਾਈ ॥
કોઈએ કહ્યું છે કે પોતાના ભાઈઓની મદદને કારણે મારી ખુબ તાકાત છે,
ਕੋਈ ਕਹੈ ਮੈ ਧਨਹਿ ਪਸਾਰਾ ॥
કોઈ કહી રહ્યું છે કે અધિક ધન સંપંત્તિને કારણે હું જ ધનવાન છું,
ਮੋਹਿ ਦੀਨ ਹਰਿ ਹਰਿ ਆਧਾਰਾ ॥੪॥
પરંતુ મને ગરીબને હરિનો જ આધાર છે ॥૪॥
ਕਿਨਹੀ ਘੂਘਰ ਨਿਰਤਿ ਕਰਾਈ ॥
કોઈ પગમાં ઝાંઝર બાંધીને નાચી રહ્યું છે.
ਕਿਨਹੂ ਵਰਤ ਨੇਮ ਮਾਲਾ ਪਾਈ ॥
કોઈએ વ્રત-ઉપવાસ, નિયમો તેમજ માળા પહેરેલી છે,
ਕਿਨਹੀ ਤਿਲਕੁ ਗੋਪੀ ਚੰਦਨ ਲਾਇਆ ॥
કોઈએ પોતાના માથા પર ગોપીચંદનનું તિલક લગાવેલું છે,
ਮੋਹਿ ਦੀਨ ਹਰਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਧਿਆਇਆ ॥੫॥
પરંતુ મેં ગરીબે પ્રભુનું જ ધ્યાન કર્યું છે ॥૫॥
ਕਿਨਹੀ ਸਿਧ ਬਹੁ ਚੇਟਕ ਲਾਏ ॥
કોઈ મનુષ્ય સિધ્ધોની રિધ્ધિઓ સિદ્ધિઓવાળા પરાક્રમ દેખાડી રહ્યો છે,
ਕਿਨਹੀ ਭੇਖ ਬਹੁ ਥਾਟ ਬਨਾਏ ॥
કોઈએ પેશ બનાવીને પોતાના ઘણા આશ્રમ બનાવી લીધા છે,
ਕਿਨਹੀ ਤੰਤ ਮੰਤ ਬਹੁ ਖੇਵਾ ॥
કોઈ તંત્ર-મંત્રની વિદ્યામાં પ્રવૃત રહે છે.
ਮੋਹਿ ਦੀਨ ਹਰਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਸੇਵਾ ॥੬॥
પરંતુ હું ગરીબ તો પરમાત્માની પૂજામાં જ લીન રહું છું ॥૬॥
ਕੋਈ ਚਤੁਰੁ ਕਹਾਵੈ ਪੰਡਿਤ ॥
કોઈ પોતાને ચતુર પંડિત કહેવડાવે છે,
ਕੋ ਖਟੁ ਕਰਮ ਸਹਿਤ ਸਿਉ ਮੰਡਿਤ ॥
કોઈ છ કર્મોમાં પ્રવૃત રહે છે અને શિવની પૂજા કરે છે,
ਕੋਈ ਕਰੈ ਆਚਾਰ ਸੁਕਰਣੀ ॥
કોઈ શુભ કર્મ તેમજ ધર્મ-કર્મ કરે છે
ਮੋਹਿ ਦੀਨ ਹਰਿ ਹਰਿ ਹਰਿ ਸਰਣੀ ॥੭॥
પરંતુ મેં ગરીબે પરમાત્માની જ શરણ લીધી છે ॥૭॥
ਸਗਲੇ ਕਰਮ ਧਰਮ ਜੁਗ ਸੋਧੇ ॥
મેં બધા યુગોનાં ધર્મ-કર્મનું સારી રીતે વિશ્લેષણ કરી લીધું છે,
ਬਿਨੁ ਨਾਵੈ ਇਹੁ ਮਨੁ ਨ ਪ੍ਰਬੋਧੇ ॥
પરંતુ નામ વગર આ મન કોઈ બીજા ધર્મ-કર્મને યોગ્ય સમજતું નથી.
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਜਉ ਸਾਧਸੰਗੁ ਪਾਇਆ ॥
હે નાનક! જ્યારે સાધુઓની સંગતિ પ્રાપ્ત થઈ તો
ਬੂਝੀ ਤ੍ਰਿਸਨਾ ਮਹਾ ਸੀਤਲਾਇਆ ॥੮॥੧॥
બધી તૃષ્ણા ઠરી ગઈ અને મન શાંત થઈ ગયું ॥૮॥૧॥
ਰਾਮਕਲੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥
રામકલી મહેલ ૫॥
ਇਸੁ ਪਾਨੀ ਤੇ ਜਿਨਿ ਤੂ ਘਰਿਆ ॥
હે જીવ! જેને વીર્ય રૂપી ટીપાથી તને ઉત્પન્ન કર્યો છે અને
ਮਾਟੀ ਕਾ ਲੇ ਦੇਹੁਰਾ ਕਰਿਆ ॥
માટીને લઈને તારું શરીર બનાવ્યું છે,
ਉਕਤਿ ਜੋਤਿ ਲੈ ਸੁਰਤਿ ਪਰੀਖਿਆ ॥
જેને બુદ્ધિનો પ્રકાશ તેમજ વિચારવા પરખવાનું જ્ઞાન આપીને
ਮਾਤ ਗਰਭ ਮਹਿ ਜਿਨਿ ਤੂ ਰਾਖਿਆ ॥੧॥
માતાના ગર્ભમાં તારી રક્ષા કરી છે ॥૧॥
ਰਾਖਨਹਾਰੁ ਸਮ੍ਹਾਰਿ ਜਨਾ ॥
હે જીવ! પોતાના રચયીતા તેમજ રખેવાળનું ચિંતન કર;
ਸਗਲੇ ਛੋਡਿ ਬੀਚਾਰ ਮਨਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
મનના બધા વિચાર છોડી દે ॥૧॥વિરામ॥
ਜਿਨਿ ਦੀਏ ਤੁਧੁ ਬਾਪ ਮਹਤਾਰੀ ॥
જેને તને માતા-પિતા આપેલ છે,
ਜਿਨਿ ਦੀਏ ਭ੍ਰਾਤ ਪੁਤ ਹਾਰੀ ॥
જેને તને ભાઈ, પુત્ર તેમજ મિત્ર આપ્યા છે,
ਜਿਨਿ ਦੀਏ ਤੁਧੁ ਬਨਿਤਾ ਅਰੁ ਮੀਤਾ ॥
જેને તને પત્ની અને માતા આપ્યા છે,
ਤਿਸੁ ਠਾਕੁਰ ਕਉ ਰਖਿ ਲੇਹੁ ਚੀਤਾ ॥੨॥
તે ઠાકોરને પોતાના હ્રદયમાં વસાવીને રાખ ॥૨॥
ਜਿਨਿ ਦੀਆ ਤੁਧੁ ਪਵਨੁ ਅਮੋਲਾ ॥
જેને તને કિંમતી પવન આપ્યા છે,
ਜਿਨਿ ਦੀਆ ਤੁਧੁ ਨੀਰੁ ਨਿਰਮੋਲਾ ॥
જેને તને નિર્મળ જળ આપ્યું છે,
ਜਿਨਿ ਦੀਆ ਤੁਧੁ ਪਾਵਕੁ ਬਲਨਾ ॥
જેને તને આગ તેમજ ઇંધણ આપ્યું છે,
ਤਿਸੁ ਠਾਕੁਰ ਕੀ ਰਹੁ ਮਨ ਸਰਨਾ ॥੩॥
હે મન! તે માલિકની શરણમાં પડી રહે ॥૩॥
ਛਤੀਹ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਜਿਨਿ ਭੋਜਨ ਦੀਏ ॥
જેને તને છત્રીસ પ્રકારનું અમૃત ભોજન આપ્યું છે,
ਅੰਤਰਿ ਥਾਨ ਠਹਰਾਵਨ ਕਉ ਕੀਏ ॥
જેને ભોજનને તારા પેટમાં રોકવા માટે સ્થાન બનાવ્યું છે,
ਬਸੁਧਾ ਦੀਓ ਬਰਤਨਿ ਬਲਨਾ ॥
જેને તને ધરતી તેમજ ઉપયોગ માટે વસ્તુ આપી છે,
ਤਿਸੁ ਠਾਕੁਰ ਕੇ ਚਿਤਿ ਰਖੁ ਚਰਨਾ ॥੪॥
તે ઠાકોરના ચરણોને મનમાં વસાવીને રાખ ॥૪॥
ਪੇਖਨ ਕਉ ਨੇਤ੍ਰ ਸੁਨਨ ਕਉ ਕਰਨਾ ॥
જેને જોવા માટે આંખો, સાંભળવા માટે કાન,
ਹਸਤ ਕਮਾਵਨ ਬਾਸਨ ਰਸਨਾ ॥
કામ કરવા માટે હાથ, સૂંઘવા માટે નાક અને સ્વાદ માટે જીભ આપી છે.
ਚਰਨ ਚਲਨ ਕਉ ਸਿਰੁ ਕੀਨੋ ਮੇਰਾ ॥
ચાલવા માટે પગ અને માથાના બધા અંગોમાં શીર્ષ બનાવ્યું છે,
ਮਨ ਤਿਸੁ ਠਾਕੁਰ ਕੇ ਪੂਜਹੁ ਪੈਰਾ ॥੫॥
હે મન! તે માલિકના ચરણોની પૂજા અર્ચના કર ॥૫॥
ਅਪਵਿਤ੍ਰ ਪਵਿਤ੍ਰੁ ਜਿਨਿ ਤੂ ਕਰਿਆ ॥
જેને તને અપવિત્રથી પવિત્ર કરી દીધો છે,
ਸਗਲ ਜੋਨਿ ਮਹਿ ਤੂ ਸਿਰਿ ਧਰਿਆ ॥
બધા યોનિઓમાં તારો મનુષ્ય-જન્મ ઉત્તમ બનાવી દીધો છે,
ਅਬ ਤੂ ਸੀਝੁ ਭਾਵੈ ਨਹੀ ਸੀਝੈ ॥
હવે આ તારા જ વશમાં છે કે તું તેનું સ્મરણ કરીને પોતાનું જીવન સફળ કરી લે.
ਕਾਰਜੁ ਸਵਰੈ ਮਨ ਪ੍ਰਭੁ ਧਿਆਈਜੈ ॥੬॥
હે મન! પ્રભુનું ધ્યાન કરવાથી બધા કાર્ય સિદ્ધ થઈ જાય છે ॥૬॥
ਈਹਾ ਊਹਾ ਏਕੈ ਓਹੀ ॥
લોક-પરલોકમાં એક તે જ હાજર છે.
ਜਤ ਕਤ ਦੇਖੀਐ ਤਤ ਤਤ ਤੋਹੀ ॥
જ્યાં ક્યાંય પણ જોવ છું, ત્યાં જ પરમાત્મા નજર આવે છે.
ਤਿਸੁ ਸੇਵਤ ਮਨਿ ਆਲਸੁ ਕਰੈ ॥
તેની ભક્તિ કરવા માટે મનમાં શા માટે આળસ ઉત્પન્ન થાય છે
ਜਿਸੁ ਵਿਸਰਿਐ ਇਕ ਨਿਮਖ ਨ ਸਰੈ ॥੭॥
જેને ભુલવાથી એક પળ પણ જીવન નિર્વાહ થતું નથી ॥૭॥
ਹਮ ਅਪਰਾਧੀ ਨਿਰਗੁਨੀਆਰੇ ॥
અમે જીવ ગુનેગાર તેમજ ગુણવિહીન છીએ,
ਨਾ ਕਿਛੁ ਸੇਵਾ ਨਾ ਕਰਮਾਰੇ ॥
ન કોઈ સેવા-ભક્તિ કરી છે અને ન તો કોઈ શુભ કર્મ કર્યું છે,
ਗੁਰੁ ਬੋਹਿਥੁ ਵਡਭਾਗੀ ਮਿਲਿਆ ॥
પરંતુ અતિ ભાગ્યથી ગુરુરૂપી જહાજ મળી ગયું છે.
ਨਾਨਕ ਦਾਸ ਸੰਗਿ ਪਾਥਰ ਤਰਿਆ ॥੮॥੨॥
હે નાનક! તે ગુરુની સાથે લાગીને અમે પથ્થર જીવ પણ સંસાર-સમુદ્રથી પાર થઈ ગયા છીએ ॥૮॥૨॥
ਰਾਮਕਲੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥
રામકલી મહેલ ૫॥
ਕਾਹੂ ਬਿਹਾਵੈ ਰੰਗ ਰਸ ਰੂਪ ॥
કોઈ પોતાનું જીવન દુનિયાની રંગરેલિયા, રસો તેમજ સૌંદર્યમાં જ વિતાવે છે,