Page 892
ਜਬ ਉਸ ਕਉ ਕੋਈ ਦੇਵੈ ਮਾਨੁ ॥
જ્યારે કોઈ મનુષ્ય માયાને આદર આપે છે તો
ਤਬ ਆਪਸ ਊਪਰਿ ਰਖੈ ਗੁਮਾਨੁ ॥
તે પોતાના પર ખુબ ઘમંડ કરે છે
ਜਬ ਉਸ ਕਉ ਕੋਈ ਮਨਿ ਪਰਹਰੈ ॥
જ્યારે કોઈ તેને પોતાના મનથી કાઢી નાખે છે
ਤਬ ਓਹ ਸੇਵਕਿ ਸੇਵਾ ਕਰੈ ॥੨॥
ત્યારે તે દાસી બનીને તેની સેવા કરે છે ॥૨॥
ਮੁਖਿ ਬੇਰਾਵੈ ਅੰਤਿ ਠਗਾਵੈ ॥
તે મીઠા વચન બોલીને મનુષ્યને મોહિત કરે છે પરંતુ અંતે દગો જ આપે છે
ਇਕਤੁ ਠਉਰ ਓਹ ਕਹੀ ਨ ਸਮਾਵੈ ॥
તે એક સ્થાન પર ક્યારેય ટકતી નથી
ਉਨਿ ਮੋਹੇ ਬਹੁਤੇ ਬ੍ਰਹਮੰਡ ॥
તેણે બ્રહ્માંડના અનેક જીવને મોહિત કરેલા છે
ਰਾਮ ਜਨੀ ਕੀਨੀ ਖੰਡ ਖੰਡ ॥੩॥
પરંતુ રામના ભક્તોએ તેને ટુકડે-ટુકડા કરી દીધા છે ॥૩॥
ਜੋ ਮਾਗੈ ਸੋ ਭੂਖਾ ਰਹੈ ॥
જે માયા માંગે છે તે ભૂખ્યો જ રહે છે
ਇਸੁ ਸੰਗਿ ਰਾਚੈ ਸੁ ਕਛੂ ਨ ਲਹੈ ॥
જે તેની સાથે લીન રહે છે તેને કાંઈ પણ પ્રાપ્ત થતું નથી
ਇਸਹਿ ਤਿਆਗਿ ਸਤਸੰਗਤਿ ਕਰੈ ॥
પરંતુ જે તેને ત્યાગીને સત્સંગતિ કરે છે
ਵਡਭਾਗੀ ਨਾਨਕ ਓਹੁ ਤਰੈ ॥੪॥੧੮॥੨੯॥
હે નાનક! તે ખુશનસીબ મુક્ત થઈ જાય છે ॥૪॥૧૮॥૨૯॥
ਰਾਮਕਲੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥
રામકલી મહેલ ૫॥
ਆਤਮ ਰਾਮੁ ਸਰਬ ਮਹਿ ਪੇਖੁ ॥
હે ભાઈ! જીવોમાં રામનું રૂપ જોવો
ਪੂਰਨ ਪੂਰਿ ਰਹਿਆ ਪ੍ਰਭ ਏਕੁ ॥
એક પ્રભુ જ બધામાં વ્યાપક છે
ਰਤਨੁ ਅਮੋਲੁ ਰਿਦੇ ਮਹਿ ਜਾਨੁ ॥
તે અમૂલ્ય રત્નને પોતાના હૃદયમાં જ સમજો
ਅਪਨੀ ਵਸਤੁ ਤੂ ਆਪਿ ਪਛਾਨੁ ॥੧॥
પોતાની વસ્તુને પોતાના હૃદયમાં જ ઓળખો ॥૧॥
ਪੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਸੰਤਨ ਪਰਸਾਦਿ ॥
હે ભાઈ! સંતોની કૃપાથી નામ અમૃતનું સેવન કરો
ਵਡੇ ਭਾਗ ਹੋਵਹਿ ਤਉ ਪਾਈਐ ਬਿਨੁ ਜਿਹਵਾ ਕਿਆ ਜਾਣੈ ਸੁਆਦੁ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ઉત્તમ ભાગ્ય હોય તો જ તેને મેળવી શકાય છે અને જીભથી ચાખ્યા વગર તેના સ્વાદને કેવી રીતે જાણી શકાય છે?
ਅਠ ਦਸ ਬੇਦ ਸੁਨੇ ਕਹ ਡੋਰਾ ॥
હે ભાઈ! અઢાર પુરાણ તેમજ ચાર વેદોને સાંભળીને પણ મનુષ્ય બહેરો જ બનેલો છે
ਕੋਟਿ ਪ੍ਰਗਾਸ ਨ ਦਿਸੈ ਅੰਧੇਰਾ ॥
કરોડો સૂર્યોનો પ્રકાશ હોય તો પણ આંધળાને અંધારું જ નજર આવે છે
ਪਸੂ ਪਰੀਤਿ ਘਾਸ ਸੰਗਿ ਰਚੈ ॥
પશુનો પ્રેમ ઘાસ સાથે હોય છે અને તે તેમાં જ લીન રહે છે
ਜਿਸੁ ਨਹੀ ਬੁਝਾਵੈ ਸੋ ਕਿਤੁ ਬਿਧਿ ਬੁਝੈ ॥੨॥
જે વ્યક્તિને જ્ઞાન નથી હોતું તે કઈ વિધિ દ્વારા સમજી શકે છે ॥૨॥
ਜਾਨਣਹਾਰੁ ਰਹਿਆ ਪ੍ਰਭੁ ਜਾਨਿ ॥
જાણનાર પ્રભુ બધું જ જાણે છે
ਓਤਿ ਪੋਤਿ ਭਗਤਨ ਸੰਗਾਨਿ ॥
વણવા-ગૂંથવાની જેમ સંપૂર્ણ રીતે ભક્તોની સાથે રહે છે
ਬਿਗਸਿ ਬਿਗਸਿ ਅਪੁਨਾ ਪ੍ਰਭੁ ਗਾਵਹਿ ॥
જે ખુશી-ખુશી પોતાના પ્રભુનું સ્તુતિગાન કરે
ਨਾਨਕ ਤਿਨ ਜਮ ਨੇੜਿ ਨ ਆਵਹਿ ॥੩॥੧੯॥੩੦॥
હે નાનક! યમદૂત પણ તેની નજીક આવતા નથી ॥ ૩॥૧૯॥૩૦॥
ਰਾਮਕਲੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥
રામકલી મહેલ ૫॥
ਦੀਨੋ ਨਾਮੁ ਕੀਓ ਪਵਿਤੁ ॥
હે મિત્ર! સદ્દગુરુએ મને નામ દઈને પવિત્ર કરી દીધો છે
ਹਰਿ ਧਨੁ ਰਾਸਿ ਨਿਰਾਸ ਇਹ ਬਿਤੁ ॥
હરિ-નામ રૂપી ધન જ મારી રાશિ છે અને માયાની તરફથી નિરાશ રહે છે
ਕਾਟੀ ਬੰਧਿ ਹਰਿ ਸੇਵਾ ਲਾਏ ॥
તેણે મારા બંધન કાપીને હરિની સેવામાં લગાવી દીધા છે
ਹਰਿ ਹਰਿ ਭਗਤਿ ਰਾਮ ਗੁਣ ਗਾਏ ॥੧॥
હવે હું હરિની ભક્તિ તેમજ તેના જ ગુણ ગાતો રહું છું ॥૧॥
ਬਾਜੇ ਅਨਹਦ ਬਾਜਾ ॥
મનમાં અનહદ ધ્વનિના વાદ્ય વાગી રહ્યા છે
ਰਸਕਿ ਰਸਕਿ ਗੁਣ ਗਾਵਹਿ ਹਰਿ ਜਨ ਅਪਨੈ ਗੁਰਦੇਵਿ ਨਿਵਾਜਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હરિના ભક્ત ખૂબ આનંદથી તેનું સ્તુતિગાન કરી રહ્યા છે અને ગુરુદેવે તેને મહાનતા આપી છે ॥૧॥વિરામ॥
ਆਇ ਬਨਿਓ ਪੂਰਬਲਾ ਭਾਗੁ ॥
સંપૂર્ણ ભાગ્યનો ઉદય થઈ ગયો છે
ਜਨਮ ਜਨਮ ਕਾ ਸੋਇਆ ਜਾਗੁ ॥
જન્મ-જન્માંતરનું સુતેલું મન જાગી ગયું છે
ਗਈ ਗਿਲਾਨਿ ਸਾਧ ਕੈ ਸੰਗਿ ॥
સાધુઓની સંગતિમાં બીજાની ઘૃણા દૂર થઈ ગઈ છે
ਮਨੁ ਤਨੁ ਰਾਤੋ ਹਰਿ ਕੈ ਰੰਗਿ ॥੨॥
હવે મન-તન હરિના રંગમાં લીન રહે છે ॥૨॥
ਰਾਖੇ ਰਾਖਨਹਾਰ ਦਇਆਲ ॥
હે મિત્ર! રક્ષક પરમાત્માએ દયા કરીને રક્ષા કરી છે
ਨਾ ਕਿਛੁ ਸੇਵਾ ਨਾ ਕਿਛੁ ਘਾਲ ॥
ન કોઈ સેવા કરી અને ન તો કોઈ સાધના કરી છે
ਕਰਿ ਕਿਰਪਾ ਪ੍ਰਭਿ ਕੀਨੀ ਦਇਆ ॥
પોતાની કૃપા કરીને પ્રભુએ મારા પર દયા કરી છે
ਬੂਡਤ ਦੁਖ ਮਹਿ ਕਾਢਿ ਲਇਆ ॥੩॥
દુઃખોના સમુદ્રમાં મને ડૂબી રહેલાને કાઢી લીધો છે ॥૩॥
ਸੁਣਿ ਸੁਣਿ ਉਪਜਿਓ ਮਨ ਮਹਿ ਚਾਉ ॥
પરમાત્માની મહિમા સાંભળી સાંભળીને મારા મનમાં લાગણી ઉત્પન્ન થઈ ગઈ છે
ਆਠ ਪਹਰ ਹਰਿ ਕੇ ਗੁਣ ਗਾਉ ॥
તેથી આઠ પ્રહર હરિના ગુણ ગાતો રહું છું
ਗਾਵਤ ਗਾਵਤ ਪਰਮ ਗਤਿ ਪਾਈ ॥
તેની સ્તુતિ ગાતા ગાતા અમે પરમ ગતિ મેળવી લીધી છે
ਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ਨਾਨਕ ਲਿਵ ਲਾਈ ॥੪॥੨੦॥੩੧॥
હે નાનક! ગુરુની કૃપાથી પરમાત્મામાં જ લગન લગાવી છે ॥૪॥૨૦॥૩૧॥
ਰਾਮਕਲੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥
રામકલી મહેલ ૫॥
ਕਉਡੀ ਬਦਲੈ ਤਿਆਗੈ ਰਤਨੁ ॥
નાસમજ જીવ કોડીઓના બદલે અમૂલ્ય નામ-રત્ન ત્યાગી દે છે
ਛੋਡਿ ਜਾਇ ਤਾਹੂ ਕਾ ਜਤਨੁ ॥
જે માયા તેનો સાથ છોડી જાય છે તે તેને જ પ્રાપ્ત કરવાનો પ્રયત્ન કરે છે
ਸੋ ਸੰਚੈ ਜੋ ਹੋਛੀ ਬਾਤ ॥
તે તેને એકત્ર કરે છે જે એક તુચ્છ વસ્તુ છે
ਮਾਇਆ ਮੋਹਿਆ ਟੇਢਉ ਜਾਤ ॥੧॥
માયાના મોહમાં જીવ કુટિલ માર્ગ પર જ ચાલે છે ॥૧॥
ਅਭਾਗੇ ਤੈ ਲਾਜ ਨਾਹੀ ॥
હે બદનસીબ! શા માટે તને શરમ આવતી નથી?
ਸੁਖ ਸਾਗਰ ਪੂਰਨ ਪਰਮੇਸਰੁ ਹਰਿ ਨ ਚੇਤਿਓ ਮਨ ਮਾਹੀ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
જે સંપૂર્ણ પરમાત્મા સુખોનો સમુદ્ર છે તે તેને નમા ક્યારેય યાદ કર્યા જ નથી ॥૧॥વિરામ॥
ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਕਉਰਾ ਬਿਖਿਆ ਮੀਠੀ ॥
તેને નામ અમૃત કડવું લાગે છે અને માયા રૂપી ઝેર મીઠું લાગે છે
ਸਾਕਤ ਕੀ ਬਿਧਿ ਨੈਨਹੁ ਡੀਠੀ ॥
અવિશ્વાસુની આ સ્થિતિમાં પોતાની આંખોથી જોઈ છે
ਕੂੜਿ ਕਪਟਿ ਅਹੰਕਾਰਿ ਰੀਝਾਨਾ ॥
તે અસત્ય, છળ તેમજ અહંકારમાં જ મસ્ત રહે છે