Page 568
ਪਿਰੁ ਰਵਿ ਰਹਿਆ ਭਰਪੂਰੇ ਵੇਖੁ ਹਜੂਰੇ ਜੁਗਿ ਜੁਗਿ ਏਕੋ ਜਾਤਾ ॥
પતિ-પરમેશ્વર પ્રત્યેક હૃદયમાં હાજર છે; તું તેને પ્રત્યક્ષ જો અને યુગ-યુગાંતરોમાં તેને એક સમાન જ અનુભવ કર.
ਧਨ ਬਾਲੀ ਭੋਲੀ ਪਿਰੁ ਸਹਜਿ ਰਾਵੈ ਮਿਲਿਆ ਕਰਮ ਬਿਧਾਤਾ ॥
માસુમ જીવ-સ્ત્રી ભોળાપણામાં સહજ જ પોતાના પતિ-પ્રભુની સાથે આનંદ કરે છે તેમજ પોતાના કર્મ વિધાતા પ્રભુને મળી જાય છે.
ਜਿਨਿ ਹਰਿ ਰਸੁ ਚਾਖਿਆ ਸਬਦਿ ਸੁਭਾਖਿਆ ਹਰਿ ਸਰਿ ਰਹੀ ਭਰਪੂਰੇ ॥
જે જીવ-સ્ત્રી હરિ-રસને ચાખે છે, તે પ્રેમપૂર્વક નામનું ઉચ્ચારણ કરે છે અને તે પરમેશ્વરના અમૃત સરોવરમાં લીન રહે છે.
ਨਾਨਕ ਕਾਮਣਿ ਸਾ ਪਿਰ ਭਾਵੈ ਸਬਦੇ ਰਹੈ ਹਦੂਰੇ ॥੨॥
હે નાનક! પ્રિય-પ્રભુને તે જ જીવ-સ્ત્રી લોભાવે છે, જે ગુરુના શબ્દ દ્વારા પ્રત્યક્ષ રહે છે ॥૨॥
ਸੋਹਾਗਣੀ ਜਾਇ ਪੂਛਹੁ ਮੁਈਏ ਜਿਨੀ ਵਿਚਹੁ ਆਪੁ ਗਵਾਇਆ ॥
હે જીવાત્મા! તે સુહાગણોથી પણ જઈને પૂછી લે, જેને પોતાનો અહંકાર કાઢી નાખ્યો છે.
ਪਿਰ ਕਾ ਹੁਕਮੁ ਨ ਪਾਇਓ ਮੁਈਏ ਜਿਨੀ ਵਿਚਹੁ ਆਪੁ ਨ ਗਵਾਇਆ ॥
જેને પોતાનો અહંકાર કાઢી નાખ્યો નથી, તેને પોતાના પતિ-પ્રભુના હુકમને અનુભવ કર્યો નથી.
ਜਿਨੀ ਆਪੁ ਗਵਾਇਆ ਤਿਨੀ ਪਿਰੁ ਪਾਇਆ ਰੰਗ ਸਿਉ ਰਲੀਆ ਮਾਣੈ ॥
પરંતુ જેને પોતાનો અહંકાર કાઢી નાખ્યો છે, તેને પોતાનો પતિ-પ્રભુ મળી ગયો છે અને પ્રેમ-રંગમાં લીન થઈને આનંદ કરે છે.
ਸਦਾ ਰੰਗਿ ਰਾਤੀ ਸਹਜੇ ਮਾਤੀ ਅਨਦਿਨੁ ਨਾਮੁ ਵਖਾਣੈ ॥
પોતાના પ્રભુના પ્રેમમાં હંમેશા રંગાયેલી અને સહજ જ મતવાલી થયેલી તે રાત-દિવસ તેનું નામ જપતી રહે છે.
ਕਾਮਣਿ ਵਡਭਾਗੀ ਅੰਤਰਿ ਲਿਵ ਲਾਗੀ ਹਰਿ ਕਾ ਪ੍ਰੇਮੁ ਸੁਭਾਇਆ ॥
તે જીવ-સ્ત્રી ખુબ ભાગ્યશાળી છે, જેના હૃદયમાં પતિ-પ્રભુની જ સ્મૃતિમાં લાગેલી છે અને પરમેશ્વરનો પ્રેમ મીઠો લાગે છે.
ਨਾਨਕ ਕਾਮਣਿ ਸਹਜੇ ਰਾਤੀ ਜਿਨਿ ਸਚੁ ਸੀਗਾਰੁ ਬਣਾਇਆ ॥੩॥
હે નાનક! જે જીવ-સ્ત્રીએ સત્યની સાથે શણગાર કર્યો છે, તે સહજ જ પોતાના પતિ-પ્રભુના પ્રેમમાં લીન રહે છે ॥૩॥
ਹਉਮੈ ਮਾਰਿ ਮੁਈਏ ਤੂ ਚਲੁ ਗੁਰ ਕੈ ਭਾਏ ॥
હે નાશવંત જીવાત્મા! તું પોતાનો અહંકાર નષ્ટ કરી દે અને ગુરુની રજા પર અનુસરણ કર.
ਹਰਿ ਵਰੁ ਰਾਵਹਿ ਸਦਾ ਮੁਈਏ ਨਿਜ ਘਰਿ ਵਾਸਾ ਪਾਏ ॥
આ રીતે તુ પરમેશ્વરની સાથે હંમેશા આનંદ ઉપભોગ કરીશ અને પોતાના મૂળ ઘર આત્મ સ્વરૂપમાં નિવાસ પ્રાપ્ત કરી લઈશ.
ਨਿਜ ਘਰਿ ਵਾਸਾ ਪਾਏ ਸਬਦੁ ਵਜਾਏ ਸਦਾ ਸੁਹਾਗਣਿ ਨਾਰੀ ॥
પોતાના મૂળ નિવાસ પ્રભુની પાસે રહીને તે નામનું ઉચ્ચારણ કરે છે અને હંમેશા સુહાગન નારી થઈ જાય છે.
ਪਿਰੁ ਰਲੀਆਲਾ ਜੋਬਨੁ ਬਾਲਾ ਅਨਦਿਨੁ ਕੰਤਿ ਸਵਾਰੀ ॥
પ્રિય-પ્રભુ ખુબ રંગીલો તેમજ યૌવન સંપન્ન છે, તે રાત-દિવસ પોતાની પત્નીને સંવારે છે.
ਹਰਿ ਵਰੁ ਸੋਹਾਗੋ ਮਸਤਕਿ ਭਾਗੋ ਸਚੈ ਸਬਦਿ ਸੁਹਾਏ ॥
પોતાના સુહાગ હરિ-પરમેશ્વર દ્વારા તેના માથાના ભાગ્ય ઉદય થઈ જાય છે અને તે સાચા શબ્દથી શોભાવાન થઈ જાય છે.
ਨਾਨਕ ਕਾਮਣਿ ਹਰਿ ਰੰਗਿ ਰਾਤੀ ਜਾ ਚਲੈ ਸਤਿਗੁਰ ਭਾਏ ॥੪॥੧॥
હે નાનક! જ્યારે જીવ-સ્ત્રી સદ્દગુરૂની શિક્ષા પર અનુસરણ કરે છે તો તે પરમેશ્વરના પ્રેમ-રંગમાં લીન થઈ જાય છે ॥૪॥૧॥
ਵਡਹੰਸੁ ਮਹਲਾ ੩ ॥
વડહંસ મહેલ ૩॥
ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਭੁ ਵਾਪਾਰੁ ਭਲਾ ਜੇ ਸਹਜੇ ਕੀਜੈ ਰਾਮ ॥
ગુરુમુખ બનીને બધા વ્યાપાર સારા છે, જો આ સહજ સ્થિતિ દ્વારા કરવામાં આવે.
ਅਨਦਿਨੁ ਨਾਮੁ ਵਖਾਣੀਐ ਲਾਹਾ ਹਰਿ ਰਸੁ ਪੀਜੈ ਰਾਮ ॥
દરેક સમય પરમાત્માના નામનું જાપ કરવું જોઈએ અને હરિ રસને પીવાનો લાભ પ્રાપ્ત કરવો જોઈએ.
ਲਾਹਾ ਹਰਿ ਰਸੁ ਲੀਜੈ ਹਰਿ ਰਾਵੀਜੈ ਅਨਦਿਨੁ ਨਾਮੁ ਵਖਾਣੈ ॥
હરિ-રસનો લાભ પ્રાપ્ત કરવો જોઈએ, હરિનું સ્મરણ કરવું જોઈએ અને રાત-દિવસ નામનું ચિંતન કરતું રહેવું જોઈએ.
ਗੁਣ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਅਵਗਣ ਵਿਕਣਹਿ ਆਪੈ ਆਪੁ ਪਛਾਣੈ ॥
જે મનુષ્ય ગુણોનો સંગ્રહ કરે છે અને અવગુણોને મિટાવી દે છે; આ રીતે તે પોતાના આત્મ સ્વરુપને ઓળખી લે છે.
ਗੁਰਮਤਿ ਪਾਈ ਵਡੀ ਵਡਿਆਈ ਸਚੈ ਸਬਦਿ ਰਸੁ ਪੀਜੈ ॥
તે ગુરુની બુદ્ધિ દ્વારા નામરૂપી ખુબ શોભા મેળવી લે છે અને સાચા શબ્દ દ્વારા હરિ-રસને પીતો રહે છે.
ਨਾਨਕ ਹਰਿ ਕੀ ਭਗਤਿ ਨਿਰਾਲੀ ਗੁਰਮੁਖਿ ਵਿਰਲੈ ਕੀਜੈ ॥੧॥
હે નાનક! હરિની ભક્તિ ખુબ વિલક્ષણ છે અને કોઈ દુર્લભ ગુરુમુખ જ ભક્તિ કરે છે ॥૧॥
ਗੁਰਮੁਖਿ ਖੇਤੀ ਹਰਿ ਅੰਤਰਿ ਬੀਜੀਐ ਹਰਿ ਲੀਜੈ ਸਰੀਰਿ ਜਮਾਏ ਰਾਮ ॥
ગુરુમુખ બનીને પોતાના અંતરમનમાં પરમેશ્વર રૂપી ખેતી વાવી જોઈએ અને પોતાના શરીરમાં નામ રૂપી બીજ વાવવુ જોઈએ.
ਆਪਣੇ ਘਰ ਅੰਦਰਿ ਰਸੁ ਭੁੰਚੁ ਤੂ ਲਾਹਾ ਲੈ ਪਰਥਾਏ ਰਾਮ ॥
આ રીતે તુ પોતાના હૃદય-ઘરમાં જ હરિના નામ રસને ચાખ; લોક અને પરલોકમાં પણ આનો લાભ પ્રાપ્ત કરીશ.
ਲਾਹਾ ਪਰਥਾਏ ਹਰਿ ਮੰਨਿ ਵਸਾਏ ਧਨੁ ਖੇਤੀ ਵਾਪਾਰਾ ॥
હરિ-પરમેશ્વરને પોતાના અંતરમનમાં વસાવવાની ખેતી તેમજ વ્યાપાર ધન્ય છે, જેના દ્વારા પરલોકમાં લાભ થાય છે.
ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਏ ਮੰਨਿ ਵਸਾਏ ਬੂਝੈ ਗੁਰ ਬੀਚਾਰਾ ॥
જે મનુષ્ય હરિ-નામનું ધ્યાન કરે છે અને આને પોતાના મનમાં વસાવે છે, તે ગુરુના ઉપદેશને સમજી લે છે.
ਮਨਮੁਖ ਖੇਤੀ ਵਣਜੁ ਕਰਿ ਥਾਕੇ ਤ੍ਰਿਸਨਾ ਭੁਖ ਨ ਜਾਏ ॥
મનમુખ પ્રાણી સાંસારિક મોહ-માયાની ખેતી તેમજ વ્યાપાર કરીને થાકી ગયો છે અને તેની તૃષ્ણા તેમજ ભૂખ દૂર થતી નથી.
ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਬੀਜਿ ਮਨ ਅੰਦਰਿ ਸਚੈ ਸਬਦਿ ਸੁਭਾਏ ॥੨॥
હે નાનક! પોતાના મનની અંદર પરમાત્માના નામનું બીજ વાવ્યાં કર અને સાચા શબ્દ દ્વારા શોભાયમાન થઈ જા ॥૨॥
ਹਰਿ ਵਾਪਾਰਿ ਸੇ ਜਨ ਲਾਗੇ ਜਿਨਾ ਮਸਤਕਿ ਮਣੀ ਵਡਭਾਗੋ ਰਾਮ ॥
તે જ લોકો હરિ-પરમેશ્વરના નામ-વ્યાપારમાં સક્રિય છે, જેના માથા પર સૌભાગ્યની મણિ ઉદય થાય છે.
ਗੁਰਮਤੀ ਮਨੁ ਨਿਜ ਘਰਿ ਵਸਿਆ ਸਚੈ ਸਬਦਿ ਬੈਰਾਗੋ ਰਾਮ ॥
ગુરુ-ઉપદેશ દ્વારા મન પોતાના મૂળ ઘર પ્રભુ-ચરણોમાં વસે છે અને સાચા શબ્દોના માધ્યમથી મોહમાયાથી નિર્લિપ્ત થઈ જાય છે.
ਮੁਖਿ ਮਸਤਕਿ ਭਾਗੋ ਸਚਿ ਬੈਰਾਗੋ ਸਾਚਿ ਰਤੇ ਵੀਚਾਰੀ ॥
જેના મુખ-મસ્તક પર ભાગ્ય ઉદય થઈ જાય છે, તે જ સાચા વેરાગને પ્રાપ્ત થાય છે અને તે જ વિચારવાન સાચા નામમાં લીન થઈ જાય છે.
ਨਾਮ ਬਿਨਾ ਸਭੁ ਜਗੁ ਬਉਰਾਨਾ ਸਬਦੇ ਹਉਮੈ ਮਾਰੀ ॥
હરિ-નામ વગર આખી દુનિયા મોહ-માયામાં ફસાઈને પાગલ થઈ રહી છે અને શબ્દ દ્વારા જ અહંકારનો નાશ થાય છે.
ਸਾਚੈ ਸਬਦਿ ਲਾਗਿ ਮਤਿ ਉਪਜੈ ਗੁਰਮੁਖਿ ਨਾਮੁ ਸੋਹਾਗੋ ॥
સત્યનામમાં લીન થવાથી સુમતિ ઉત્પન્ન થાય છે અને ગુરુના માધ્યમથી હરિ-નામરૂપી સુહાગ મળી જાય છે.