Page 496
ਹਰਿ ਧਨ ਮੇਰੀ ਚਿੰਤ ਵਿਸਾਰੀ ਹਰਿ ਧਨਿ ਲਾਹਿਆ ਧੋਖਾ ॥
હરિના નામ-ધન દ્વારા મારી ચિંતા મટી ગઈ છે તથા હરિના નામ-ધન દ્વારા મારો ભય દૂર થઈ ગયો છે
ਹਰਿ ਧਨ ਤੇ ਮੈ ਨਵ ਨਿਧਿ ਪਾਈ ਹਾਥਿ ਚਰਿਓ ਹਰਿ ਥੋਕਾ ॥੩॥
હરિના નામ-ધનથી મને નવ નિધિ પ્રાપ્ત થઈ છે અને હરિ નામ-ધન દુર્લભ વસ્તુ મારા હાથમાં આવી ગઈ છે ॥૩॥
ਖਾਵਹੁ ਖਰਚਹੁ ਤੋਟਿ ਨ ਆਵੈ ਹਲਤ ਪਲਤ ਕੈ ਸੰਗੇ ॥
આ નામ રૂપી ધન ને ખાવાથી તેમજ ખર્ચ કરવાથી પણ ઓછું થતું નથી તથા આગળ લોક-પરલોકમાં પણ હંમેશા સાથે રહે છે
ਲਾਦਿ ਖਜਾਨਾ ਗੁਰਿ ਨਾਨਕ ਕਉ ਦੀਆ ਇਹੁ ਮਨੁ ਹਰਿ ਰੰਗਿ ਰੰਗੇ ॥੪॥੨॥੩॥
આ ખજાનાને ઉપાડીને ગુરુદેવે નાનકને આપ્યું છે અને તેનું મન હરિના રંગમાં રંગાઈ ગયું છે ॥૪॥૨॥૩॥
ਗੂਜਰੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥
ગુજરી મહેલ ૫॥
ਜਿਸੁ ਸਿਮਰਤ ਸਭਿ ਕਿਲਵਿਖ ਨਾਸਹਿ ਪਿਤਰੀ ਹੋਇ ਉਧਾਰੋ ॥
જેનું સ્મરણ કરવાથી બધા પાપ-વિકાર નાશ પામે છે અને પૂર્વજો-પિતૃઓનો પણ ઉદ્ધાર થાય છે
ਸੋ ਹਰਿ ਹਰਿ ਤੁਮ੍ਹ੍ਹ ਸਦ ਹੀ ਜਾਪਹੁ ਜਾ ਕਾ ਅੰਤੁ ਨ ਪਾਰੋ ॥੧॥
તે હરિ-પરમેશ્વરનું તું હંમેશા જાપ કર જેનો કોઈ અંત તેમજ સીમા નથી ॥૧॥
ਪੂਤਾ ਮਾਤਾ ਕੀ ਆਸੀਸ ॥
હે પુત્ર! માતાના તને આ જ આશીર્વાદ છે કે
ਨਿਮਖ ਨ ਬਿਸਰਉ ਤੁਮ੍ਹ੍ਹ ਕਉ ਹਰਿ ਹਰਿ ਸਦਾ ਭਜਹੁ ਜਗਦੀਸ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
એક ક્ષણ માટે પણ તું ઈશ્વરને ના ભૂલ તથા તું હંમેશા જ જગદીશનું ભજન કરતો રહે ॥૧॥વિરામ॥
ਸਤਿਗੁਰੁ ਤੁਮ੍ਹ੍ਹ ਕਉ ਹੋਇ ਦਇਆਲਾ ਸੰਤਸੰਗਿ ਤੇਰੀ ਪ੍ਰੀਤਿ ॥
સદગુરુ તારા પર દયાળુ રહે તથા સંતોની સંગતિમાં તારી પ્રીતિ બની રહે
ਕਾਪੜੁ ਪਤਿ ਪਰਮੇਸਰੁ ਰਾਖੀ ਭੋਜਨੁ ਕੀਰਤਨੁ ਨੀਤਿ ॥੨॥
પરમેશ્વરનું તારી મન-પ્રતિષ્ઠાને બચાવવા તારું વસ્ત્ર થવું તથા તેમનું ભજન કીર્તન કરવું તારું દરરોજ નું ભોજન હોય ॥૨॥
ਅੰਮ੍ਰਿਤੁ ਪੀਵਹੁ ਸਦਾ ਚਿਰੁ ਜੀਵਹੁ ਹਰਿ ਸਿਮਰਤ ਅਨਦ ਅਨੰਤਾ ॥
હંમેશા જ પ્રભુ નામનું સેવન કરતો રહે પ્રભુ કરે તું ચિરંજીવી રહે તથા હરિનું સ્મરણ તને અનંત આનંદ પ્રદાન કરે
ਰੰਗ ਤਮਾਸਾ ਪੂਰਨ ਆਸਾ ਕਬਹਿ ਨ ਬਿਆਪੈ ਚਿੰਤਾ ॥੩॥
જીવનમાં હંમેશા હર્ષ-ઉલ્લાસ બની રહે બધી આશા પૂર્ણ થાય તથા કોઈ ચિંતા ક્યારેય હેરાન ન કરે ॥૩॥
ਭਵਰੁ ਤੁਮ੍ਹ੍ਹਾਰਾ ਇਹੁ ਮਨੁ ਹੋਵਉ ਹਰਿ ਚਰਣਾ ਹੋਹੁ ਕਉਲਾ ॥
તારું આ મન ભમરો હોય તથા હરિના સુંદર ચરણ કમળના ફૂલ હોય
ਨਾਨਕ ਦਾਸੁ ਉਨ ਸੰਗਿ ਲਪਟਾਇਓ ਜਿਉ ਬੂੰਦਹਿ ਚਾਤ੍ਰਿਕੁ ਮਉਲਾ ॥੪॥੩॥੪॥
હે નાનક! તું હરિ-ચરણોથી આમ જ લપેટાયેલો રહે જેવી રીતે બપૈયો વરસાદના ટીપાંનું સેવન કરીને ખીલી જાય છે ॥૪॥૩॥૪॥
ਗੂਜਰੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥
ગુજરી મહેલ ૫ ॥
ਮਤਾ ਕਰੈ ਪਛਮ ਕੈ ਤਾਈ ਪੂਰਬ ਹੀ ਲੈ ਜਾਤ ॥
મનુષ્ય પશ્ચિમ તરફ જવાની સલાહ બનાવે છે પરંતુ પ્રભુ તેને પૂર્વ તરફ લઈ જાય છે
ਖਿਨ ਮਹਿ ਥਾਪਿ ਉਥਾਪਨਹਾਰਾ ਆਪਨ ਹਾਥਿ ਮਤਾਤ ॥੧॥
એક ક્ષણમાં જ પ્રભુ રચના કરવા તેમજ વિનાશ કરવા માટે સમર્થ છે બધા નિર્ણય પરમાત્માના વશ માં છે ॥૧॥
ਸਿਆਨਪ ਕਾਹੂ ਕਾਮਿ ਨ ਆਤ ॥
મનુષ્યની બુદ્ધિમતા કોઈ કામ આવતી નથી
ਜੋ ਅਨਰੂਪਿਓ ਠਾਕੁਰਿ ਮੇਰੈ ਹੋਇ ਰਹੀ ਉਹ ਬਾਤ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
જે કઈ મારા ઠાકુર અનુકૂળ સમજે છે માત્ર તે જ વાત થઈ રહી છે ॥૧॥વિરામ॥
ਦੇਸੁ ਕਮਾਵਨ ਧਨ ਜੋਰਨ ਕੀ ਮਨਸਾ ਬੀਚੇ ਨਿਕਸੇ ਸਾਸ ॥
દેશ પર વિજય પ્રાપ્ત કરવા તેમજ ધન જોડવાની આ ઈચ્છામાં જ મનુષ્ય મરી જાય છે
ਲਸਕਰ ਨੇਬ ਖਵਾਸ ਸਭ ਤਿਆਗੇ ਜਮ ਪੁਰਿ ਊਠਿ ਸਿਧਾਸ ॥੨॥
તે સેનાઓ, નાયબ, નોકર વગેરે બધાને છોડી દે છે અને ઉઠીને યમપુરીમાં ચાલ્યા જાય છે ॥૨॥
ਹੋਇ ਅਨੰਨਿ ਮਨਹਠ ਕੀ ਦ੍ਰਿੜਤਾ ਆਪਸ ਕਉ ਜਾਨਾਤ ॥
મનુષ્ય અનન્ય ભાવ હોવાથી મનની જીદને કારણે પોતાના આત્મ અભિમાનને જાહેર કરે છે
ਜੋ ਅਨਿੰਦੁ ਨਿੰਦੁ ਕਰਿ ਛੋਡਿਓ ਸੋਈ ਫਿਰਿ ਫਿਰਿ ਖਾਤ ॥੩॥
જે અનિર્ણાયક વસ્તુ છે તેની નિંદા કરીને ત્યાગી દે છે અને વિવશ થઈને વારંવાર તેને જ ખાય છે ॥૩॥
ਸਹਜ ਸੁਭਾਇ ਭਏ ਕਿਰਪਾਲਾ ਤਿਸੁ ਜਨ ਕੀ ਕਾਟੀ ਫਾਸ ॥
જેના પર પ્રભુ સહજ સ્વભાવ થી કૃપાળુ થઈ જાય છે તે મનુષ્યના બધા ફંદા કપાઈ જાય છે
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਗੁਰੁ ਪੂਰਾ ਭੇਟਿਆ ਪਰਵਾਣੁ ਗਿਰਸਤ ਉਦਾਸ ॥੪॥੪॥੫॥
હે નાનક! ભલે ગૃહસ્થી હોય અથવા વૈરાગી જે મનુષ્ય સંપૂર્ણ ગુરુથી મળે છે તે પરમાત્માના દરબાર માં સ્વીકાર થઈ જાય છે ॥૪॥૪॥૫॥
ਗੂਜਰੀ ਮਹਲਾ ੫ ॥
ગુજરી મહેલ ૫॥
ਨਾਮੁ ਨਿਧਾਨੁ ਜਿਨਿ ਜਨਿ ਜਪਿਓ ਤਿਨ ਕੇ ਬੰਧਨ ਕਾਟੇ ॥
પરમાત્માનું નામ સુખોનો ભંડાર છે જેમણે પણ નામનો જાપ કર્યો છે પ્રભુએ તેના મોહ માયા ના બંધન કાપી દીધા છે
ਕਾਮ ਕ੍ਰੋਧ ਮਾਇਆ ਬਿਖੁ ਮਮਤਾ ਇਹ ਬਿਆਧਿ ਤੇ ਹਾਟੇ ॥੧॥
કામ,ક્રોધ, ઝેરી માયા તથા મમતા વગેરે રોગોથી તે મુક્તિ પ્રાપ્ત કરી ગયા છે ॥૧॥
ਹਰਿ ਜਸੁ ਸਾਧਸੰਗਿ ਮਿਲਿ ਗਾਇਓ ॥
જેણે પણ સુસંગતિમાં મળીને હરિનો યશ કર્યો છે
ਗੁਰ ਪਰਸਾਦਿ ਭਇਓ ਮਨੁ ਨਿਰਮਲੁ ਸਰਬ ਸੁਖਾ ਸੁਖ ਪਾਇਅਉ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ગુરુની કૃપાથી તેનું મન નિર્મળ થઈ ગયું છે અને તેણે બધા સુખ મેળવી લીધા છે ॥૧॥વિરામ॥
ਜੋ ਕਿਛੁ ਕੀਓ ਸੋਈ ਭਲ ਮਾਨੈ ਐਸੀ ਭਗਤਿ ਕਮਾਨੀ ॥
પ્રભુ જે કંઈ પણ કરે છે તે તેને સારું લાગે છે એવી ભક્તિ તેણે કરી છે
ਮਿਤ੍ਰ ਸਤ੍ਰੁ ਸਭ ਏਕ ਸਮਾਨੇ ਜੋਗ ਜੁਗਤਿ ਨੀਸਾਨੀ ॥੨॥
મિત્ર તેમજ શત્રુ બધા તેના માટે એક સમાન છે અને આ જ પ્રભુના મિલન હેતુ યોગ યુક્તિની નિશાની છે॥૨॥
ਪੂਰਨ ਪੂਰਿ ਰਹਿਓ ਸ੍ਰਬ ਥਾਈ ਆਨ ਨ ਕਤਹੂੰ ਜਾਤਾ ॥
તે જાણે છે કે પ્રભુ બધે જ હાજર છે તેથી તે બીજે ક્યાંય જતો નથી
ਘਟ ਘਟ ਅੰਤਰਿ ਸਰਬ ਨਿਰੰਤਰਿ ਰੰਗਿ ਰਵਿਓ ਰੰਗਿ ਰਾਤਾ ॥੩॥
પ્રભુ દરેક હૃદયમાં બધા સ્થાનોમાં સમાઈ રહ્યો છે તે તેની પ્રીતિમાં રમાયેલો તેના પ્રેમમાં જ રંગાઈ ગયો છે ॥૩॥
ਭਏ ਕ੍ਰਿਪਾਲ ਦਇਆਲ ਗੁਪਾਲਾ ਤਾ ਨਿਰਭੈ ਕੈ ਘਰਿ ਆਇਆ ॥
જ્યારે પરમાત્મા કૃપાળુ તેમજ દયાળુ થઈ ગયા તો તે નિર્ભય પ્રભુના મંદિરમાં આવી ગયા