Page 435
ਪਹਿਲਾ ਫਾਹਾ ਪਇਆ ਪਾਧੇ ਪਿਛੋ ਦੇ ਗਲਿ ਚਾਟੜਿਆ ॥੫॥
ફક્ત માયાનો લેખ વાંચનાર પંડિતે પહેલા પોતાના ગળામાં માયાની ફાંસી નાખેલ છે પછી તે જ ફાંસી પોતાના શિષ્યોના ગળામાં નાખી દે છે ॥૫॥
ਸਸੈ ਸੰਜਮੁ ਗਇਓ ਮੂੜੇ ਏਕੁ ਦਾਨੁ ਤੁਧੁ ਕੁਥਾਇ ਲਇਆ ॥
પોતાને પંડિત સમજનાર હે મૂર્ખ! નીરી માયા માટે વાંચવા-વંચાવવાને કારણે લાલચ-વશ થઈને તું જીવન-જુગતી પણ ગુમાવી બેઠો છે. પરોહિત હોવાને કારણે તું પોતાના જજમાનથી દર દિન-દહાડેના દાન લે છે પરંતુ એક દાન તું પોતાના જજમાનથી ખોટી જગ્યા પર લે છે.
ਸਾਈ ਪੁਤ੍ਰੀ ਜਜਮਾਨ ਕੀ ਸਾ ਤੇਰੀ ਏਤੁ ਧਾਨਿ ਖਾਧੈ ਤੇਰਾ ਜਨਮੁ ਗਇਆ ॥੬॥
જજમાનની પુત્રી તારી જ પુત્રી છે પુત્રીના લગ્ન પર જજમાનથી દાન લેવું પુત્રીનો પૈસો ખાવો છે, આ અન્ના ખાવાથી તું પોતાનું આધ્યાત્મિક જીવન ગુમાવી લે છે ॥૬॥
ਮੰਮੈ ਮਤਿ ਹਿਰਿ ਲਈ ਤੇਰੀ ਮੂੜੇ ਹਉਮੈ ਵਡਾ ਰੋਗੁ ਪਇਆ ॥
હે મૂર્ખ! એક તરફ તને આ મોટો આધ્યાત્મિક રોગ ચોટેલ છે કે હું વિદ્વાન છું. તું પોતાની અંદર વસતા પરમાત્માને ઓળખી શક્યો નહી આ માટે તારો સ્વે માયાની લાલચને હેઠળ છે
ਅੰਤਰ ਆਤਮੈ ਬ੍ਰਹਮੁ ਨ ਚੀਨ੍ਹ੍ਹਿਆ ਮਾਇਆ ਕਾ ਮੁਹਤਾਜੁ ਭਇਆ ॥੭॥
બીજી તરફ માયાના લાલચે તારી લાલચ મારેલી છે તને ' કુંથાય દાન' - ખોટી જગ્યાએથી દાન લેવામાં પણ સંકોચ નથી. ॥૭॥
ਕਕੈ ਕਾਮਿ ਕ੍ਰੋਧਿ ਭਰਮਿਓਹੁ ਮੂੜੇ ਮਮਤਾ ਲਾਗੇ ਤੁਧੁ ਹਰਿ ਵਿਸਰਿਆ ॥
હે મૂર્ખ! બીજા લોકોને સમજાવતો તું પોતે કામ વાસનામાં છે ક્રોધમાં ફસાઈને ખોટા રસ્તા પર પડેલ છે.
ਪੜਹਿ ਗੁਣਹਿ ਤੂੰ ਬਹੁਤੁ ਪੁਕਾਰਹਿ ਵਿਣੁ ਬੂਝੇ ਤੂੰ ਡੂਬਿ ਮੁਆ ॥੮॥
તું ધર્મ પુસ્તકો વાંચે છે અર્થ વિચારે છે બીજા-બીજા લોકોને સંભળાવે પણ છે પરંતુ સાચો જીવન-રસ્તો સમજ્યા વગર તું લાલચના પૂરમાં ડૂબીને આધ્યાત્મિક મૃત્યુ મરી ચુક્યો છે ॥૮॥
ਤਤੈ ਤਾਮਸਿ ਜਲਿਓਹੁ ਮੂੜੇ ਥਥੈ ਥਾਨ ਭਰਿਸਟੁ ਹੋਆ ॥
હે મૂર્ખ પંડિત! તું અંદરથી ક્રોધથી સળગેલ છે તારું હ્રદય-સ્થળ લાલચથી ગંદુ થયેલ પડ્યું છે.
ਘਘੈ ਘਰਿ ਘਰਿ ਫਿਰਹਿ ਤੂੰ ਮੂੜੇ ਦਦੈ ਦਾਨੁ ਨ ਤੁਧੁ ਲਇਆ ॥੯॥
હે મૂર્ખ! તું દરેક જજમાનના ઘરમાં માયાવી દક્ષિણા માટે તો ચાલતો ફરે છે પરંતુ પ્રભુના નામની દક્ષિણા તે હજી સુધી કોઈ પાસેથી લીધી નથી ॥૯॥
ਪਪੈ ਪਾਰਿ ਨ ਪਵਹੀ ਮੂੜੇ ਪਰਪੰਚਿ ਤੂੰ ਪਲਚਿ ਰਹਿਆ ॥
હે મૂર્ખ! તું સંસારના મોહ જાળમાં એટલો ફસાઈ રહ્યો છે કે આમાંથી પેલે પાર પહોંચી શકતો નથી.
ਸਚੈ ਆਪਿ ਖੁਆਇਓਹੁ ਮੂੜੇ ਇਹੁ ਸਿਰਿ ਤੇਰੈ ਲੇਖੁ ਪਇਆ ॥੧੦॥
હે મૂર્ખ! તારા પોતાના કરેલા કર્મો પ્રમાણે કરતારે તને તેને ખોટા રસ્તા પર નાખી દીધો છે જ્યાં તારી રુચિ બનેલી છે અને તેના કરેલા કર્મોના સંસ્કારોના ખૂંટાનો લેખ તારા માથા પર એટલો સચોટ પડ્યો છે કે તને સાચા રસ્તાની સમજ રહેતી નથી પરંતુ તું બીજા લોકોને સલાહ દેતો ફરે છે ॥૧0॥
ਭਭੈ ਭਵਜਲਿ ਡੁਬੋਹੁ ਮੂੜੇ ਮਾਇਆ ਵਿਚਿ ਗਲਤਾਨੁ ਭਇਆ ॥
હે મૂર્ખ! તું માયાના મોહમાં એટલો મસ્ત છે કે તને કંઈ સૂઝતું જ નથી તું સંસાર સમુદ્રની મોહની લહેરોમાં ગોથા ખાઈ રહ્યો છે પોતાના બચાવ માટે તું કોઈ પ્રયત્ન કરતો નથી.
ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਏਕੋ ਜਾਣੈ ਏਕ ਘੜੀ ਮਹਿ ਪਾਰਿ ਪਇਆ ॥੧੧॥
ગુરુના શરણ પડીને ગુરુની કૃપાથી જે મનુષ્ય પરમાત્માથી સંધિ નાખે છે તે આ સંસાર સમુદ્રથી એક પળમાં પાર થઈ જાય છે ॥૧૧॥
ਵਵੈ ਵਾਰੀ ਆਈਆ ਮੂੜੇ ਵਾਸੁਦੇਉ ਤੁਧੁ ਵੀਸਰਿਆ ॥
હે મૂર્ખ! સૌભાગ્યથી મનુષ્ય જન્મ મળવાનો વારો આવેલો હતો પરંતુ આ અમૂલ્ય જન્મમાં પણ તે પરમાત્મા ભુલાઈ જ રહ્યો.
ਏਹ ਵੇਲਾ ਨ ਲਹਸਹਿ ਮੂੜੇ ਫਿਰਿ ਤੂੰ ਜਮ ਕੈ ਵਸਿ ਪਇਆ ॥੧੨॥
હે મૂર્ખ! જો ભટકતો જ રહ્યો તો આ સમય બીજી વાર મળશે નહિ અને માયાના મોહમાં ફસાઈ રહીને તું યમના વશમાં પડી જઈશ જન્મ-મરણના ચક્કરમાં પડી જઈશ ॥૧૨॥
ਝਝੈ ਕਦੇ ਨ ਝੂਰਹਿ ਮੂੜੇ ਸਤਿਗੁਰ ਕਾ ਉਪਦੇਸੁ ਸੁਣਿ ਤੂੰ ਵਿਖਾ ॥
હે મૂર્ખ! તું સંપૂર્ણ ગુરુનો ઉપદેશ ધારણ કરીને જોઈ લે માયા વગેરે માટે તું ક્યારેય ચિંતામાં પડીશ નહીં કારણ કે મોહ-માયાની જાળ તૂટી જશે પરંતુ જો સંપૂર્ણ ગુરુના શરણ પડીશ નહીં તો કોઈ રસ્મિ ગુરુ આ ચિંતાઓથી સિસકિયોથી બચાવી શકશે નહીં.
ਸਤਿਗੁਰ ਬਾਝਹੁ ਗੁਰੁ ਨਹੀ ਕੋਈ ਨਿਗੁਰੇ ਕਾ ਹੈ ਨਾਉ ਬੁਰਾ ॥੧੩॥
જે મનુષ્ય સંપૂર્ણ ગુરુના બતાવેલ રસ્તા પર ચાલતો નથી ખોટા રસ્તા પર પડવાને કારણે તે નિંદા જ કમાય છે ॥૧૩॥
ਧਧੈ ਧਾਵਤ ਵਰਜਿ ਰਖੁ ਮੂੜੇ ਅੰਤਰਿ ਤੇਰੈ ਨਿਧਾਨੁ ਪਇਆ ॥
હે મૂર્ખ! આધ્યાત્મિક સુખનો ખજાનો પરમાત્મા તારી અંદર વસી રહ્યો છે પરંતુ તું સુખની શોધમાં બહાર ભટક્તો ફરે છે બહાર ભટકતા મનને રોકીને રાખ.
ਗੁਰਮੁਖਿ ਹੋਵਹਿ ਤਾ ਹਰਿ ਰਸੁ ਪੀਵਹਿ ਜੁਗਾ ਜੁਗੰਤਰਿ ਖਾਹਿ ਪਇਆ ॥੧੪॥
જો તું ગુરુના બતાવેલ રસ્તા પર ચાલ તો અંદર વસતા પરમાત્માના નામનો રસ પી હંમેશા માટે આ નામ રસ વરસતો રહેશે ક્યારેય સમાપ્ત થશે નહીં ॥૧૪॥
ਗਗੈ ਗੋਬਿਦੁ ਚਿਤਿ ਕਰਿ ਮੂੜੇ ਗਲੀ ਕਿਨੈ ਨ ਪਾਇਆ ॥
હે મૂર્ખ! પરમાત્માના નામને પોતાના મનમાં વસાવી લે ત્યારે તેનાથી મેળાપ થશે ફક્ત વાતોથી કોઈએ પ્રભુને મેળવ્યો નથી.
ਗੁਰ ਕੇ ਚਰਨ ਹਿਰਦੈ ਵਸਾਇ ਮੂੜੇ ਪਿਛਲੇ ਗੁਨਹ ਸਭ ਬਖਸਿ ਲਇਆ ॥੧੫॥
હે મૂર્ખ! ગુરુના ચરણ હૃદયમાં ટકાવી રાખ પાછલા કરેલ બધા પાપ બક્ષવામાં આવશે ॥૧૫॥
ਹਾਹੈ ਹਰਿ ਕਥਾ ਬੂਝੁ ਤੂੰ ਮੂੜੇ ਤਾ ਸਦਾ ਸੁਖੁ ਹੋਈ ॥
હે મૂર્ખ! જો તું પરમાત્માની મહિમા કરતાં શીખી લે તો તને હંમેશા આધ્યાત્મિક આનંદ મળી રહે.
ਮਨਮੁਖਿ ਪੜਹਿ ਤੇਤਾ ਦੁਖੁ ਲਾਗੈ ਵਿਣੁ ਸਤਿਗੁਰ ਮੁਕਤਿ ਨ ਹੋਈ ॥੧੬॥
પોતાના મનની પાછળ ચાલનારા લોકો જેટલા પ્રભુની મહિમાથી તુટીને માયા સંબંધી બીજા જ લેખ વાંચતા રહે છે તેટલી જ વધારે અશાંતિ કમાય છે અને ગુરુની શરણ વગર આ અશાંતિથી છુટકારો મળતો નથી ॥૧૬॥
ਰਾਰੈ ਰਾਮੁ ਚਿਤਿ ਕਰਿ ਮੂੜੇ ਹਿਰਦੈ ਜਿਨ੍ਹ੍ ਕੈ ਰਵਿ ਰਹਿਆ ॥
હે મૂર્ખ! પરમાત્માને પોતાના હૃદયમાં વસાવી રાખ. જે લોકોના મનમાં પરમાત્મા હંમેશા વસતો રહે છે જેને પ્રભુ હંમેશા યાદ છે
ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਜਿਨ੍ਹ੍ਹੀ ਰਾਮੁ ਪਛਾਤਾ ਨਿਰਗੁਣ ਰਾਮੁ ਤਿਨ੍ਹ੍ਹੀ ਬੂਝਿ ਲਹਿਆ ॥੧੭॥
તેની સંગતિમાં રહીને ગુરુની કૃપાથી જે બીજા લોકોએ પરમાત્માની સાથે સંધિ નાખી તેને માયાથી નિર્લિપ પ્રભુની વાસ્તવિકતા સમજીને તેનાથી મેળાપ પ્રાપ્ત કરી લીધો ॥૧૭॥
ਤੇਰਾ ਅੰਤੁ ਨ ਜਾਈ ਲਖਿਆ ਅਕਥੁ ਨ ਜਾਈ ਹਰਿ ਕਥਿਆ ॥
હે પ્રભુ! તારા ગુણોનો અંત મેળવી શકાતો નથી. પરમાત્માનું સ્વરૂપ વ્યક્તથી ઉપર છે વ્યક્ત કરી શકાતું નથી.
ਨਾਨਕ ਜਿਨ੍ਹ੍ਹ ਕਉ ਸਤਿਗੁਰੁ ਮਿਲਿਆ ਤਿਨ੍ਹ੍ਹ ਕਾ ਲੇਖਾ ਨਿਬੜਿਆ ॥੧੮॥੧॥੨॥
હે નાનક! જેને સદ્દગુરુ મળી જાય તે નીરી માયાના લેખ લખવા-વાંચવાની જગ્યાએ પરમાત્માની મહિમા કરવા લાગી પડે છે આ રીતે તેની અંદરથી માયાના મોહના સંસ્કારોનો હિસાબ સમાપ્ત થઈ જાય છે ॥૧૮॥૧॥૨॥
ਰਾਗੁ ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੧ ਛੰਤ ਘਰੁ ੧
રાગ આશા મહેલ ૧ છંદઘર ૧
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે॥
ਮੁੰਧ ਜੋਬਨਿ ਬਾਲੜੀਏ ਮੇਰਾ ਪਿਰੁ ਰਲੀਆਲਾ ਰਾਮ ॥
હે યુવાનીમાં મુગ્ધ અજાણ યુવતી! પોતાના પતિ પ્રભુને હૃદયમાં વસાવી લે પ્રેમાળ પ્રભુ જ આનંદનો સ્ત્રોત છે.
ਧਨ ਪਿਰ ਨੇਹੁ ਘਣਾ ਰਸਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਦਇਆਲਾ ਰਾਮ ॥
જે જીવ-સ્ત્રીથી પ્રભુ-પતિને વધારે પ્રેમ હોય છે તે ખુબ રસથી દયાળુ પ્રભુને પ્રેમ કરે છે.