Page 408
ਪ੍ਰਭ ਸੰਗਿ ਮਿਲੀਜੈ ਇਹੁ ਮਨੁ ਦੀਜੈ ॥
પરંતુ હે ભાઈ! આ પ્રેમનું મૂલ્ય પણ દેવું પડે છે પ્રભુના ચરણોમાં ત્યારે જ મળી શકાય છે જો પોતાનું આ મન તેના હવાલે કરી દે આ વાત પરમાત્માની કૃપાથી જ થઈ શકે છે
ਨਾਨਕ ਨਾਮੁ ਮਿਲੈ ਅਪਨੀ ਦਇਆ ਕਰਹੁ ॥੨॥੧॥੧੫੦॥
આ માટે હે નાનક! પ્રાર્થના કરે છે અને કહે છે, હે પ્રભુ! પોતાની કૃપા કર કેમ કે તારા દાસ નાનકને તારું નામ તારા નામનો પ્રેમ પ્રાપ્ત થઈ જાય ॥૨॥૧॥૧૫૦॥
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੫ ॥
આશા મહેલ ૫॥
ਮਿਲੁ ਰਾਮ ਪਿਆਰੇ ਤੁਮ ਬਿਨੁ ਧੀਰਜੁ ਕੋ ਨ ਕਰੈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
હે પ્રેમાળ રામ! મને મળ. તારા મેળાપ વગર બીજો કોઈ પણ પ્રયત્ન મારા મનમાં શાંતિ ઉત્પન્ન કરી શકતો નથી ॥૧॥વિરામ॥
ਸਿੰਮ੍ਰਿਤਿ ਸਾਸਤ੍ਰ ਬਹੁ ਕਰਮ ਕਮਾਏ ਪ੍ਰਭ ਤੁਮਰੇ ਦਰਸ ਬਿਨੁ ਸੁਖੁ ਨਾਹੀ ॥੧॥
હે પ્રેમાળ રામ! અનેક લોકોએ શાસ્ત્રો-સ્મૃતિઓના લખેલ અનુસાર નિહિત ધાર્મિક કર્મ કર્યા પરંતુ હે પ્રભુ! આ કર્મોથી તારા દર્શન નસીબ ન થયા અને તારા દર્શન વગર આધ્યાત્મિક આનંદ મળતો નથી ॥૧॥
ਵਰਤ ਨੇਮ ਸੰਜਮ ਕਰਿ ਥਾਕੇ ਨਾਨਕ ਸਾਧ ਸਰਨਿ ਪ੍ਰਭ ਸੰਗਿ ਵਸੈ ॥੨॥੨॥੧੫੧॥
હે પ્રભુ! શાસ્ત્રોના કહેલ પ્રમાણે અનેક લોકો વ્રત રાખતા રહ્યા કેટલાય સંકલ્પ નિભાવતા રહ્યા ઈન્દ્રિયોને વશ કરવાના પ્રયત્ન કરતા રહ્યા પરંતુ આ બધું કરીને થાકી ગયા તારા દર્શન પ્રાપ્ત થયા નહિ. હે નાનક! ગુરુની શરણ પડવાથી મનુષ્યનું મન પરમાત્માના ચરણોમાં લીન થઈ જાય છે અને મનને શાંતિ પ્રાપ્ત થઈ જાય છે ॥૨॥૨॥૧૫૧॥
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੫ ਘਰੁ ੧੫ ਪੜਤਾਲ
આશા મહેલ ૫ ઘર ૧૫ પડ઼તાલ
ੴ ਸਤਿਗੁਰ ਪ੍ਰਸਾਦਿ ॥
એક શાશ્વત પરમાત્મા છે જે સાચા ગુરુની કૃપાથી પ્રાપ્ત થાય છે॥
ਬਿਕਾਰ ਮਾਇਆ ਮਾਦਿ ਸੋਇਓ ਸੂਝ ਬੂਝ ਨ ਆਵੈ ॥
હે ભાઈ! વિકારોમાં માયાના નશામાં મનુષ્ય સુતેલ રહે છે આને સાચા જીવન-રસ્તાની સમજ આવતી નથી.
ਪਕਰਿ ਕੇਸ ਜਮਿ ਉਠਾਰਿਓ ਤਦ ਹੀ ਘਰਿ ਜਾਵੈ ॥੧॥
જયારે અંત સમયમાં યમરાજે આને વાળથી પકડીને ઉઠાડ્યો જયારે મૃત્યુ માથા પર આવી પહોંચ્યું ત્યારે જ આને હોશ આવે છે કે આખી ઉમર ખોટા માર્ગે જ પડ્યો રહ્યો ॥૧॥
ਲੋਭ ਬਿਖਿਆ ਬਿਖੈ ਲਾਗੇ ਹਿਰਿ ਵਿਤ ਚਿਤ ਦੁਖਾਹੀ ॥
હે ભાઈ! માયાનો લોભ અને ઝેરોમાં ખચિત પારકું ધન ચોરીને બીજાના દિલ દુ:ખાવે છે
ਖਿਨ ਭੰਗੁਨਾ ਕੈ ਮਾਨਿ ਮਾਤੇ ਅਸੁਰ ਜਾਣਹਿ ਨਾਹੀ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
પળમાં સાથ છોડી જનારી માયાના ગુમાનમાં મસ્ત નિર્દયી મનુષ્ય સમજતા નથી કે આ ખોટો જીવન-રસ્તો છે ॥૧॥વિરામ॥
ਬੇਦ ਸਾਸਤ੍ਰ ਜਨ ਪੁਕਾਰਹਿ ਸੁਨੈ ਨਾਹੀ ਡੋਰਾ ॥
હે ભાઈ! વેદ-શાસ્ત્ર વગેરે ધર્મ-પુસ્તકો ઉપદેશ કરે છે સંત-જન પણ પુકારી-પુકારીને કહે છે પરંતુ માયાના નશાને કારણે બેરો થઈ ચુકેલ મનુષ્ય તેના ઉપદેશને સાંભળતો નથી.
ਨਿਪਟਿ ਬਾਜੀ ਹਾਰਿ ਮੂਕਾ ਪਛੁਤਾਇਓ ਮਨਿ ਭੋਰਾ ॥੨॥
જયારે સંપૂર્ણપણે જીવન રમત હારીને અંત સમય પર આવી પહોંચે છે ત્યારે આ મૂર્ખ પોતાના મનમાં પસ્તાય છે ॥૨॥
ਡਾਨੁ ਸਗਲ ਗੈਰ ਵਜਹਿ ਭਰਿਆ ਦੀਵਾਨ ਲੇਖੈ ਨ ਪਰਿਆ ॥
હે ભાઈ! માયાના નશામાં મસ્ત મનુષ્ય વિકારોમાં લાગેલ વ્યર્થ જ સજા ભોગવે છે આધ્યાત્મિક સજા ભોગવતો રહે છે આવા કામ જ કરે છે જેના કારણે પરમાત્માની હાજરીમાં સ્વીકાર થતો નથી.
ਜੇਂਹ ਕਾਰਜਿ ਰਹੈ ਓਲ੍ਹ੍ਹਾ ਸੋਇ ਕਾਮੁ ਨ ਕਰਿਆ ॥੩॥
જે કામના કરવાથી પરમાત્માના ઓટલા પર ઈજ્જત બને તે કામ આ ક્યારેય પણ કરતો નથી ॥૩॥
ਐਸੋ ਜਗੁ ਮੋਹਿ ਗੁਰਿ ਦਿਖਾਇਓ ਤਉ ਏਕ ਕੀਰਤਿ ਗਾਇਆ ॥
હે ભાઈ! જયારે ગુરુએ મને આવું માયાથી ગ્રસિત જગત દેખાડી દીધુ ત્યારે મેં એક પરમાત્માની મહિમા કરવાની શરૂઆત કરી દીધી
ਮਾਨੁ ਤਾਨੁ ਤਜਿ ਸਿਆਨਪ ਸਰਣਿ ਨਾਨਕੁ ਆਇਆ ॥੪॥੧॥੧੫੨॥
ત્યારે ગુમાન ત્યાગીને બીજા આશારા છોડીને ચતુરાઈઓ છોડીને હું દાસ નાનક પરમાત્માની શરણ આવી પડ્યો ॥૪॥૧॥૧૫૨॥
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੫ ॥
આશા મહેલ ૫॥
ਬਾਪਾਰਿ ਗੋਵਿੰਦ ਨਾਏ ॥
હે ભાઈ! જે મનુષ્ય પરમાત્માના નામના વ્યાપારમાં લાગી જાય છે
ਸਾਧ ਸੰਤ ਮਨਾਏ ਪ੍ਰਿਅ ਪਾਏ ਗੁਨ ਗਾਏ ਪੰਚ ਨਾਦ ਤੂਰ ਬਜਾਏ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
પરમાત્માના ગુણ ગાય છે સંત-જનોની ખુશી પ્રાપ્ત કરી લે છે તેને પ્રેમાળ પ્રભુનો મેળાપ પ્રાપ્ત થઈ જાય છે. તેની અંદર જાણે પાંચેય પ્રકારના સાજ વાગવા લાગી જાય છે ॥૧॥વિરામ॥
ਕਿਰਪਾ ਪਾਏ ਸਹਜਾਏ ਦਰਸਾਏ ਅਬ ਰਾਤਿਆ ਗੋਵਿੰਦ ਸਿਉ ॥
હે ભાઈ! પરમાત્માની કૃપાથી જે મનુષ્યને આધ્યાત્મિક સ્થિરતા પ્રાપ્ત થઈ જાય છે પરમાત્માનાં દર્શન થઈ જાય છે તે હંમેશા માટે પરમાત્માના પ્રેમ રંગમાં રંગાઈ જાય છે.
ਸੰਤ ਸੇਵਿ ਪ੍ਰੀਤਿ ਨਾਥ ਰੰਗੁ ਲਾਲਨ ਲਾਏ ॥੧॥
ગુરુની બતાવેલી સેવાની કૃપાથી તેને પતિ-પ્રભુની પ્રીતિ પ્રાપ્ત થઈ જાય છે લાલ પ્રેમાળનો પ્રેમ રંગ ચઢી જાય છે ॥૧॥
ਗੁਰ ਗਿਆਨੁ ਮਨਿ ਦ੍ਰਿੜਾਏ ਰਹਸਾਏ ਨਹੀ ਆਏ ਸਹਜਾਏ ਮਨਿ ਨਿਧਾਨੁ ਪਾਏ ॥
હે ભાઈ! જે મનુષ્ય પોતાના મનમાં ગુરુના દીધેલ જ્ઞાનને પાક્કું કરી લે છે તેની અંદર આનંદ ઉત્પન્ન થઈ જાય છે તે જન્મ-મરણના ચક્કરમાં પણ પડતો નથી. તેની અંદર આધ્યાત્મિક સ્થિરતા ઉત્પન્ન થઈ જાય છે તે પોતાના મનમાં નામ-ખજાનો મેળવી લે છે.
ਸਭ ਤਜੀ ਮਨੈ ਕੀ ਕਾਮ ਕਰਾ ॥
તે પોતાના મનની બધી વાસનાઓ ત્યાગી દે છે.
ਚਿਰੁ ਚਿਰੁ ਚਿਰੁ ਚਿਰੁ ਭਇਆ ਮਨਿ ਬਹੁਤੁ ਪਿਆਸ ਲਾਗੀ ॥
તારું દર્શન કરીને મને ખુબ સદાકાળ થઈ ચુક્યું છે મારા મનમાં તારા દર્શનોની તડપ ઉત્પન્ન થઈ રહી છે.
ਹਰਿ ਦਰਸਨੋ ਦਿਖਾਵਹੁ ਮੋਹਿ ਤੁਮ ਬਤਾਵਹੁ ॥
હે હરિ! મને પોતાનું દર્શન દે તું પોતે જ મને કહે કે હું કેવી રીતે દર્શન કરું.
ਨਾਨਕ ਦੀਨ ਸਰਣਿ ਆਏ ਗਲਿ ਲਾਏ ॥੨॥੨॥੧੫੩॥
નાનક પણ અરજી કરે છે અને કહે છે, હે પ્રભુ! હું ગરીબ તારા શરણે આવ્યો છું મને પોતાના ગળાથી લગાવી લે ॥૨॥૨॥૧૫૩॥
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੫ ॥
આશા મહેલ ૫॥
ਕੋਊ ਬਿਖਮ ਗਾਰ ਤੋਰੈ ॥
હે ભાઈ! જગતમાં કોઈ દુર્લભ મનુષ્ય જ છે જે સખત કિલ્લાને તોડે છે
ਆਸ ਪਿਆਸ ਧੋਹ ਮੋਹ ਭਰਮ ਹੀ ਤੇ ਹੋਰੈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
જેમાં જીવ કેદ કરેલી છે કોઈ દુર્લભ છે જે પોતાના મનને દુનિયાની આશાઓ માયાની તૃષ્ણા, ઠગાઈ-ફરેબ, મોહ અને ભટકણથી રોકે છે ॥૧॥વિરામ॥
ਕਾਮ ਕ੍ਰੋਧ ਲੋਭ ਮਾਨ ਇਹ ਬਿਆਧਿ ਛੋਰੈ ॥੧॥
હે ભાઈ! જગતમાં કોઈ દુર્લભ મનુષ્ય છે જે કામ-ક્રોધ-લોભ-અહંકાર વગેરે રોગોને પોતાની અંદરથી દૂર કરે છે ॥૧॥
ਸੰਤਸੰਗਿ ਨਾਮ ਰੰਗਿ ਗੁਨ ਗੋਵਿੰਦ ਗਾਵਉ ॥
હે ભાઈ! આ રોગોથી બચવા માટે હું તો સંત-જનોની સંગતિમાં રહીને પરમાત્માના નામ-રંગમાં લીન થઈને પરમાત્માના ગુણ ગાતો રહું છું
ਅਨਦਿਨੋ ਪ੍ਰਭ ਧਿਆਵਉ ॥
હું તો દરેક સમયે પરમાત્માનું ધ્યાન ધરું છું
ਭ੍ਰਮ ਭੀਤਿ ਜੀਤਿ ਮਿਟਾਵਉ ॥
અને આ રીતે ભટકણની દીવાલને જીતીને પરમાત્માથી બનેલ અંતરને મિટાવું છું.
ਨਿਧਿ ਨਾਮੁ ਨਾਨਕ ਮੋਰੈ ॥੨॥੩॥੧੫੪॥
નાનક કહે છે, હે ભાઈ! મારી પાસે પરમાત્માનો નામ-ખજાનો જ છે જે મને વિકારોથી બચાવી રાખે છે ॥૨॥૩॥૧૫૪॥
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੫ ॥
આશા મહેલ ૫॥
ਕਾਮੁ ਕ੍ਰੋਧੁ ਲੋਭੁ ਤਿਆਗੁ ॥
હે ભાઈ! નામની કૃપાથી પોતાની અંદરથી કામ-ક્રોધ અને લોભ દૂર કરી લે.
ਮਨਿ ਸਿਮਰਿ ਗੋਬਿੰਦ ਨਾਮ ॥
અને પોતાના મનમાં પરમાત્માનું નામ સ્મરણ કરતો રહે
ਹਰਿ ਭਜਨ ਸਫਲ ਕਾਮ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
પરમાત્માના સ્મરણથી બધા કામ સફળ થઈ જાય છે ॥૧॥વિરામ॥