ଗୁରୁ ଗ୍ରନ୍ଥ ସାହିବ 1,430 ପୃଷ୍ଠା ଲମ୍ବା ଏବଂ ଭଗବାନଙ୍କ ପ୍ରକୃତି, ସଚ୍ଚୋଟ ଜୀବନର ଗୁରୁତ୍ୱ, ଭଗବାନଙ୍କ ନାମ ଉପରେ ଧ୍ଯ଼ାନର ମୂଲ୍ଯ଼, ଏବଂ ଅନ୍ଧବିଶ୍ୱାସ ଏବଂ ରୀତିନୀତି ପ୍ରତ୍ଯ଼ାଖ୍ଯ଼ାନ ସମେତ ବିସ୍ତୃତ ବିଷଯ଼ବସ୍ତୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରେ |
ଶିଖ ଧର୍ମର ସମସ୍ତ ବିଶ୍ୱାସ ଏବଂ ଶିକ୍ଷାକୁ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିବା ପାଇଁ ଗୁରୁ ଗ୍ରନ୍ଥ ସାହିବ ହେଉଛି ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ କୂଟନୈତିକ ଦସ୍ତାବିଜ ମଧ୍ଯ଼ରୁ ଅନ୍ଯ଼ତମ, ଯାହା ଭଗବାନଙ୍କ ଅସ୍ତିତ୍ୱ ଏବଂ ବିଶ୍ୱାସୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଧ୍ଯ଼ାନ କିପରି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ତାହା ଗଭୀର ଭାବରେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରେ | ଦେବତ୍ୱର ପ୍ରକୃତି ଏବଂ କେଉଁ ଆଧ୍ଯ଼ାତ୍ମିକ ଅଭ୍ଯ଼ାସ ପଦ ବ୍ଯ଼ବହାର କରି ଜଣେ ବ୍ଯ଼କ୍ତିଙ୍କୁ ଦିବ୍ଯ଼ତାର ନିକଟତର କରାଇପାରେ ସେ ବିଷଯ଼ରେ ମୌଳିକ ପ୍ରଶ୍ନଗୁଡ଼ିକ ଉପରେ ଶାସ୍ତ୍ର ମନ୍ତବ୍ଯ଼ ଦେଇଥାଏ। ଏହା ଶିଖ୍ମାନଙ୍କ ମାର୍ଗରେ ଭକ୍ତି ପ୍ରତି ଏକ ସାମଗ୍ରିକ ପ୍ରଫୁଲ୍ଲିତ ଆଭିମୁଖ୍ଯ଼ ପ୍ରଦାନ କରେ-ସହାନୁଭୂତି, ନମ୍ରତା ଏବଂ ଅନ୍ଯ଼ମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ସେବାର ଗୁଣ ଏକ ଆଧ୍ଯ଼ାତ୍ମିକ ଭାବରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଜୀବନ ପାଇଁ |
ਘਰਿ ਘਰਿ ਕੰਤੁ ਮਹੇਲੀਆ ਰੂੜੈ ਹੇਤਿ ਪਿਆਰੇ ॥
ପ୍ରତି ଘରେ ପତି-ପରମେଶ୍ଵରଙ୍କ ସ୍ତ୍ରୀ ଅଛନ୍ତି, ସଚ୍ଚା ସ୍ତ୍ରୀ ନିଜ ସୁନ୍ଦର ସ୍ଵାମୀଙ୍କ ସାଥିରେ ସ୍ନେହ ଓ ପ୍ରେମ କରିଥାଏ।
ਆਪੁ ਛੋਡਿ ਸੇਵਾ ਕਰੀ ਪਿਰੁ ਸਚੜਾ ਮਿਲੈ ਸਹਜਿ ਸੁਭਾਏ ॥
ନିଜ ଅହଂତ୍ଵ ଦୂର କରି ମୁଁ ତାହାଙ୍କ ସେବା ଶ୍ରଦ୍ଧା ପୂର୍ବକ କରିଥାଏ, ଏହିପରି ସ୍ଵାଭାବିକ ଭାବରେ ସଚ୍ଚା ପତି-ପରମେଶ୍ଵର ମୋତେ ମିଳିଯିବେ।
ਭ੍ਰਮੁ ਮਾਇਆ ਵਿਚਹੁ ਕਟੀਐ ਸਚੜੈ ਨਾਮਿ ਸਮਾਏ ॥
ସଦଗୁରୁ ତାହାର ମନରୁ ମାୟାର ଭ୍ରମ ଦୂର କରିଥାନ୍ତି ଆଉ ପୁଣି ସେ ସତ୍ୟ ନାମରେ ରହିଥାଏ।
ਦੁਖਿ ਲਗੈ ਘਰਿ ਘਰਿ ਫਿਰੈ ਅਗੈ ਦੂਣੀ ਮਿਲੈ ਸਜਾਇ ॥
ଗର୍ବୀ ବ୍ୟକ୍ତିକୁ ବହୁତ ଦୁଃଖ ମିଳିଥାଏ, ସେ ଘର-ଘର ବୁଲିଥାଏ ଆଉ ପରଲୋକରେ ଦୁଇଗୁଣ ଦଣ୍ଡ ମିଳିଥାଏ।
ਸੋ ਸਤਿਗੁਰੁ ਤਿਨ ਕਉ ਭੇਟਿਆ ਜਿਨ ਕੈ ਮੁਖਿ ਮਸਤਕਿ ਭਾਗੁ ਲਿਖਿ ਪਾਇਆ ॥੭॥
ଏପରି ସଦଗୁରୁଙ୍କ ସହିତ ସେହି ଲୋକଙ୍କ ହିଁ ଭେଟ ହୋଇଥାଏ, ଯାହାର କପାଳରେ ପରମାତ୍ମା ଭାଗ୍ୟ ଲେଖିଥାନ୍ତି॥7॥
ਜੋ ਗੁਰਮੁਖਿ ਨਾਮੁ ਧਿਆਇਦੇ ਤਿਨੀ ਚੜੀ ਚਵਗਣਿ ਵੰਨੀ ॥੧੨॥
ଯେଉଁ ଗୁରୁମୁଖୀ ହରିନାମର ଧ୍ୟାନ-ମନନ କରିଥାଏ, ସେ ତାହାଙ୍କ ପ୍ରେମ ରଙ୍ଗରେ ବହୁଗୁଣ ରଙ୍ଗୀନ ହୋଇଥାଏ॥12॥
ਮਨਮੁਖਿ ਅੰਧ ਨ ਚੇਤਨੀ ਜਨਮਿ ਮਰਿ ਹੋਹਿ ਬਿਨਾਸਿ ॥
ଅନ୍ଧ ମନମୁଖୀ ଭଗବାନଙ୍କୁ ସ୍ମରଣ କରେ ନାହିଁ, ଯେଉଁ କାରଣରୁ ଜନ୍ମ ମରଣରେ ପଡି ତାହାର ବିନାଶ ହୋଇଥାଏ।
ਪੁਛਹੁ ਜਾਇ ਸਿਆਣਿਆ ਆਗੈ ਮਿਲਣੁ ਕਿਨਾਹ ॥
ଆମେ ବିଦ୍ଵାନକୁ ଏହି କଥା ପଚାରି ପାରୁ ଯେ ପ୍ରାଣୀର ମିଳନ ପ୍ରଭୁଙ୍କ ସହିତ ହେବ ନା ନାହିଁ।
ਤੁਝ ਹੀ ਮਨ ਰਾਤੇ ਅਹਿਨਿਸਿ ਪਰਭਾਤੇ ਹਰਿ ਰਸਨਾ ਜਪਿ ਮਨ ਰੇ ॥੨॥
ମୋର ମନ ଦୀନ ରାତି ତୋ’ ଠାରେ ମଗ୍ନ ରହିଥାଏ, ହେ ମନ! ନିଜ ଜିହ୍ଵାରେ ହରିଙ୍କ ଜପ କର॥2॥
ਚਲਤੌ ਠਾਕਿ ਰਖਹੁ ਘਰਿ ਅਪਨੈ ਗੁਰ ਮਿਲਿਐ ਇਹ ਮਤਿ ਹੋਈ ਜੀਉ ॥
ନିଜର ଚଞ୍ଚଳ ମନ ଉପରେ ଅଙ୍କୁଶ ଲଗାଇ ତାହାଙ୍କୁ ନିଜ ହୃଦୟ-ଘରେ ରଖ, ଗୁରୁଙ୍କୁ ମିଳନ ଦ୍ଵାରା ଏହି ସଦବୁଦ୍ଧି ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥାଏ।
