ଏହାର ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତା ଏବଂ ବିଷଯ଼ବସ୍ତୁରେ, ଗୁରୁ ଗ୍ରନ୍ଥ ସାହିବରେ କେବଳ ଶିଖ ଗୁରୁଙ୍କ ଲେଖା ନାହିଁ, ବରଂ ଅନେକ ଧାର୍ମିକ ଏବଂ ସାଂସ୍କୃତିକ ପୃଷ୍ଠଭୂମିର ସନ୍ଥ ଏବଂ କବିତା ମଧ୍ଯ଼ ରହିଛି, ଯାହା ଶିଖ ଧର୍ମର ବାର୍ତ୍ତାରେ ସମାବେଶୀତା ଏବଂ ସାର୍ବଜନୀନତାର ପ୍ରମାଣ ଦେଇଥାଏ।
ଏକ ଆଧ୍ଯ଼ାତ୍ମିକ ଏବଂ ନିଯ଼ନ୍ତ୍ରିତ ଜୀବନ କିପରି ଚଳାଯାଇପାରିବ ସେ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ଏହି ଶାସ୍ତ୍ର ଶିଖମାନଙ୍କ ପାଇଁ ମାର୍ଗଦର୍ଶିକା କାରଣ ଏହା ଭଗବାନଙ୍କ ନାମ, ନିଃସ୍ୱାର୍ଥପର ସେବା ଏବଂ ଏକମାତ୍ର ସୃଷ୍ଟିକର୍ତ୍ତାଙ୍କ ପ୍ରତି ଭକ୍ତି ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇଥାଏ। ଗୁରୁ ଗ୍ରନ୍ଥ ସାହିବ କେବଳ ଏକ ଧାର୍ମିକ ଗ୍ରନ୍ଥ କିମ୍ବା ବାସ୍ତବରେ ପ୍ରେରଣା ନୁହେଁ, ବରଂ ସାରା ବିଶ୍ୱରେ ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଶିଖଙ୍କ ପାଇଁ ମାର୍ଗଦର୍ଶନର ଅଂଶବିଶେଷ, ଯାହା କରୁଣା, ନମ୍ରତା ଏବଂ ସାମାଜିକ ନ୍ଯ଼ାଯ଼ର ମୂଲ୍ଯ଼ବୋଧକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରେ |ଗୁରୁ ଗ୍ରନ୍ଥ ସାହିବ ଗୁରୁମୁଖୀ ଲିପିରେ ଲେଖାଯାଇଛି ଏବଂ ଏଥିରେ ଶିଖ ଗୁରୁ, ଅନ୍ଯ଼ ସନ୍ଥ ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ଉତ୍ସରୁ କବି ଅଛନ୍ତି, ଯେଉଁମାନେ ସାର୍ବଜନୀନ ଭାବରେ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଲେଖା ଧାରଣ କରନ୍ତି, ଯାହା କେବଳ ଦିବ୍ଯ଼ ଏକତା, ପ୍ରେମ ଏବଂ କରୁଣାର ବାର୍ତ୍ତା ମାଧ୍ଯ଼ମରେ | ଏହାକୁ 1430 ପୃଷ୍ଠାରେ ବିଭକ୍ତ କରାଯାଇଛି, ଅଙ୍ଗସ୍, ଏବଂ ରାଗସ୍ ନାମକ ସଂଗୀତ ପଦକ୍ଷେପ ଦ୍ୱାରା ସଂରଚିତ |
ਪੁਰਬ ਲਿਖੇ ਕਾ ਲਿਖਿਆ ਪਾਈਐ ॥
ତୋତେ ତାହା ସବୁ ମିଳିବ, ଯାହା ତୋର ପୂର୍ବ ଜନ୍ମର କର୍ମ ଦ୍ଵାରା ଲେଖା ହୋଇଛି।
ਜਿਸ ਕੀ ਸ੍ਰਿਸਟਿ ਸੁ ਕਰਣੈਹਾਰੁ ॥
ଯେଉଁ ପ୍ରଭୁଙ୍କ ଏହି ଜଗତ ଅଟେ ସେ ନିଜେ ଏହା ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି
ਬੀਸ ਬਿਸਵੇ ਗੁਰ ਕਾ ਮਨੁ ਮਾਨੈ ॥
ସେବକ ନିଜ ଗୁରୁଙ୍କ ମନ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ଜିତି ନେଇଥାଏ,
ਆਪਿ ਜਪਹੁ ਅਵਰਾ ਨਾਮੁ ਜਪਾਵਹੁ ॥
ସ୍ଵୟଂ ପ୍ରଭୁଙ୍କ ନାମ ତୁ ନିଜେ ଜପ, ଆଉ, ଅନ୍ୟ ଲୋକଙ୍କୁ ଜପିବା ପାଇଁ ପ୍ରେରିତ କର,
ਜਬ ਹੋਵਤ ਪ੍ਰਭ ਕੇਵਲ ਧਨੀ ॥
ଯେବେ ମାଲିକ ପ୍ରଭୁ କେବଳ (ସ୍ଵୟଂ) ଥିଲେ,
ਸਾਧਸੰਗਿ ਮਿਲਿ ਕਰਹੁ ਅਨੰਦ ॥
ସତସଙ୍ଗ ସହିତ ରହି ଏହି (ଆତ୍ମିକ) ଆନନ୍ଦ ନିଅ।