गुरु ग्रन्थ साहिब सिख धर्मको केन्द्रीय धार्मिक ग्रन्थ हो, जसलाई सिखहरूले दस मानव गुरुहरू पछ्याउने अनन्त गुरुको रूपमा मान्छन्। 1604 मा पाँचौं सिख गुरु, गुरु अर्जन द्वारा संकलित, यसमा गुरु नानक देखि गुरु तेग बहादुर सम्म सिख गुरुहरु को भजन र शिक्षाहरु, साथै विभिन्न संतहरु र विभिन्न पृष्ठभूमिहरु को कविहरु को योगदानहरु, जस्तै कबीर र फरीद सम्मिलित छ।
गुरु ग्रन्थ साहिब 1,430 पृष्ठहरू मिलेर बनेको छ र यसले ईश्वरको प्रकृति, सत्य जीवनको महत्त्व, ईश्वरको नाममा ध्यानको मूल्य, र अन्धविश्वास र अनुष्ठानहरूको अस्वीकार सहित विषयवस्तुहरूको विस्तृत श्रृंखलालाई समेट्छ।
ਮਨੁ ਸਚ ਕਸਵਟੀ ਲਾਈਐ ਤੁਲੀਐ ਪੂਰੈ ਤੋਲਿ ॥
मनको सत्यको मापदण्डमा कठोर हुन्छ र ईश्वरीय वास्तविकतामा माथि उठ्छ। ताकि जब तपाईँको मन सत्यको मापदण्डमा परीक्षित हुन्छ, यो आफ्नो पूर्ण अपेक्षामा बाँच्नेछ।
ਐਬ ਤਨਿ ਚਿਕੜੋ ਇਹੁ ਮਨੁ ਮੀਡਕੋ ਕਮਲ ਕੀ ਸਾਰ ਨਹੀ ਮੂਲਿ ਪਾਈ ॥
मानव शरीरमा अवगुणहरू मैला जस्तै हुन्छन् र मन भ्यागुता जस्तै छ, त्यसैले उसलाई भर्खरै विकसित कमलको बारेमा कुनै जानकारी छैन। अर्थात्, दुष्टताको माटोमा फसेको मानव मस्तिष्कको रूपमा भ्यागुताले कमललाई भगवान्को रूपमा पहिचान गरेको छैन।
ਨਾਉ ਧਿਆਈਐ ਨਾਉ ਮੰਗੀਐ ਨਾਮੇ ਸਹਜਿ ਸਮਾਇ ॥੧॥
त्यसकारण, त्यस भगवानको नाममा ध्यान गर्नुहोस्, नामकै चाहना गर्नुहोस्, यस नामले हामी सहजताको अवस्थामा लीन हुन सक्छौँ ॥१॥
ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਵਹਿ ਹਰਿ ਨਿਤ ਪੜਹਿ ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਇ ਸਮਾਇ ॥
यस्ता प्राणीहरूले कीर्तनका माध्यमबाट हरिको महिमा गर्छन् र धर्मशास्त्रमा हरिको सद्गुणहरू पढ्छन् र हरिको सद्गुणहरू गाउँदा तिनीहरू उहाँमा समाहित हुन्छन्।
ਘਰ ਹੀ ਵਿਚਿ ਮਹਲੁ ਪਾਇਆ ਗੁਰ ਸਬਦੀ ਵੀਚਾਰਿ ॥੨॥
गुरुको उपदेशको चिन्तन गर्नाले उसले गडहरूपी अन्तस्करणमा परमात्माको स्वरूप प्राप्त गर्दछ।।२।।
ਸਤਗੁਰਿ ਮਿਲਿਐ ਧਨੁ ਪਾਇਆ ਹਰਿ ਨਾਮਾ ਰਿਦੈ ਸਮਾਲਿ ॥੩॥
जसले सतगुरुको मिलनद्वारा आफ्नो हृदयमा हरि-नामलाई सम्झाएको छ, उसले वास्तविक पूँजी प्राप्त गरेको छ॥ ३॥
ਸਬਦਿ ਮੰਨਿਐ ਗੁਰੁ ਪਾਈਐ ਵਿਚਹੁ ਆਪੁ ਗਵਾਇ ॥
गुरुको निर्देशन पालन गरेर हृदयबाट गर्व हटाउन सकिन्छ र पूर्ण पुरुषोत्तम भगवान प्राप्त गर्न सकिन्छ।
ਸਭੁ ਕਿਛੁ ਸੁਣਦਾ ਵੇਖਦਾ ਕਿਉ ਮੁਕਰਿ ਪਇਆ ਜਾਇ ॥
हामीले भन्ने र गर्ने सबै कुरा भगवान् ले सुन्छन् र देख्छन्, त्यसोभए उसलाई कसरी अस्वीकार गर्न सकिन्छ?
ਮਨਮੁਖਿ ਕੰਤੁ ਨ ਪਛਾਣਈ ਤਿਨ ਕਿਉ ਰੈਣਿ ਵਿਹਾਇ ॥
स्वेच्छिक जीवित महिलाहरूले पति-भगवानलाई चिन्दैनन्, त्यसोभए तिनीहरूको जीवनरूपी रात कसरी बिताउनु पर्छ?
ਸਹਸ ਸਿਆਣਪ ਕਰਿ ਰਹੇ ਮਨਿ ਕੋਰੈ ਰੰਗੁ ਨ ਹੋਇ ॥
एक हजार चाल प्रयोग गरेर, जीवहरू असफल भएका छन्। भगवानको प्रेमको रङ उनको खाली दिमागमा परेन। विभिन्न प्रयासका बावजुद, यो मन प्रभुको प्रेमबाट वञ्चित हुन्छ, र यदि मन खाली छ भने, प्रभुको नाम यसमा देखा पर्दैन।
