શ્રી ગુરુ ગ્રંથ સાહિબ સીખ ધર્મ માટે કેન્દ્રીય ધાર્મિક ગ્રંથ છે અને સીખો માટે તે શાશ્વત ગુરુ તરીકે માનવામાં આવે છે. તેમાં આધ્યાત્મિક, નૈતિક અને દાર્શનિક વિષયો પર ઘણા વિવિધ પ્રકારના ભજન અને કાવ્યોની હેટેરોજીનિયસ એન્થોલોજી શામેલ છે: જે પ્રથમ વાર ગુરુ અર્જન, પાંચમા સીખ ગુરુ, દ્વારા 1604 માં સંકલિત કરવામાં આવી હતી, અને અંતે ગુરુ ગોવિંદ સિંહ, દશમા સીખ ગુરુ, દ્વારા પૂર્ણ કરવામાં આવી હતી.
સામાન્ય વિચારો જે રજૂ થાય છે:
ભગવાન એક છે—ઇક ઓન્કાર. કેન્દ્રિય ધારણા Naam, અથવા પવિત્ર નામ છે.
જાતિ, પંથ અને અંધશ્રદ્ધાઓને નકારી કાઢવામાં આવે છે; સમાનતા અને ન્યાય માટેની તાતી જરૂરિયાતની પ્રસ્તુતિ થાય છે.
સત્ય અને સદ્ગુણપૂર્ણ જીવન જીવવાની જરૂરિયાત: નમ્રતા, સેવા અને ભક્તિ પર ભાર મૂકવામાં આવે છે જેમ કે મનુષ્ય આધ્યાત્મિક જ્ઞાન અને મુક્તિ માટે ગુરુની કૃપા અને માર્ગદર્શન સાથે પ્રયત્ન કરે છે.
ਧਨੁ ਧੰਨੁ ਗੁਰੂ ਗੁਰ ਸਤਿਗੁਰੁ ਪੂਰਾ ਨਾਨਕ ਮਨਿ ਆਸ ਪੁਜਾਏ ॥੪॥
હે નાનક! મારો સંપૂર્ણ ગુરુ-સદ્દગુરુ ધન્ય-ધન્ય છે, જે મારા મનની આશા પૂર્ણ કરે છે ॥૪॥
ਹੁਕਮੇ ਜੰਮਣੁ ਹੁਕਮੇ ਮਰਣਾ ॥੨॥
તારા હુકમમાં જ જીવોનો જન્મ થાય છે અને તારા હુકમમાં તેનું મૃત્યુ થાય છે ॥૨॥
ਲਿਖੇ ਬਾਝਹੁ ਸੁਰਤਿ ਨਾਹੀ ਬੋਲਿ ਬੋਲਿ ਗਵਾਈਐ ॥
ભાગ્ય વગર જ્ઞાન પ્રાપ્ત થતું નથી અને મનુષ્ય નિરર્થક જ મૌખિક વાતો કરતા પોતાનું જીવન નષ્ટ કરી દે છે.
ਜਿਨਿ ਹਰਿ ਰਸੁ ਚਾਖਿਆ ਸਬਦਿ ਸੁਭਾਖਿਆ ਹਰਿ ਸਰਿ ਰਹੀ ਭਰਪੂਰੇ ॥
જે જીવ-સ્ત્રી હરિ-રસને ચાખે છે, તે પ્રેમપૂર્વક નામનું ઉચ્ચારણ કરે છે અને તે પરમેશ્વરના અમૃત સરોવરમાં લીન રહે છે.
ਗੁਣ ਮਹਿ ਗੁਣੀ ਸਮਾਏ ਜਿਸੁ ਆਪਿ ਬੁਝਾਏ ਲਾਹਾ ਭਗਤਿ ਸੈਸਾਰੇ ॥
જેને તે પોતે સમજ આપે છે, તે જ ગુણવાન પ્રાણી ગુણોના માલિકમાં લીન રહે છે અને આ નશ્વર દુનિયામાં પરમાત્માની ભક્તિનો જ તે લાભ પ્રાપ્ત કરે છે.
ਘਰ ਮਹਿ ਨਿਜ ਘਰੁ ਪਾਇਆ ਸਤਿਗੁਰੁ ਦੇਇ ਵਡਾਈ ॥
તે પોતાના હૃદયમાં પોતાનું યથાર્થ ઘર પ્રાપ્ત કરી લે છે અને સદ્દગુરુ તેને માન-સન્માન આપે છે.
ਨਿਹਫਲੁ ਜਨਮੁ ਤਿਨ ਬ੍ਰਿਥਾ ਗਵਾਇਆ ਤੇ ਸਾਕਤ ਮੁਏ ਮਰਿ ਝੂਰੇ ॥
તે શાકત દુઃખી થઈને તડપી-તડપીને મરી ગયો છે.
ਸਭੁ ਜਨਮੁ ਸਫਲਿਉ ਕੀਆ ਕਰਤੈ ਹਰਿ ਰਾਮ ਨਾਮਿ ਵਖਾਣੀਆ ॥
રામ-નામનું વખાણ કરવાથી કર્તા-પરમેશ્વરે મારું આખું જીવન સફળ કરી દીધું છે.
ਕਹੁ ਨਾਨਕ ਤਿਨ ਖੰਨੀਐ ਵੰਞਾ ਜਿਨ ਘਟਿ ਮੇਰਾ ਹਰਿ ਪ੍ਰਭੁ ਵੂਠਾ ॥੩॥
નાનકનું કહેવું છે કે જેની અંતરાત્મામાં મારો પરમાત્મા નિવાસ કરી ગયો છે, હું તેના પર ટુકડા-ટુકડા થઈને બલિહારી થાવ છું ॥૩॥
ਦਰਗਹ ਮਾਣੁ ਪਾਵਹਿ ਪਤਿ ਸਿਉ ਜਾਵਹਿ ਆਗੈ ਦੂਖੁ ਨ ਲਾਗੈ ॥
તે આદરપૂર્વક જાય છે તેમજ પરમાત્માના દરબારમાં પ્રતિષ્ઠા મેળવે છે અને પરલોકમાં તેમને કોઈ દુઃખ થતું નથી.
