Page 1344
ਪ੍ਰਭਾਤੀ ਮਹਲਾ ੧ ਦਖਣੀ ॥
ପ୍ରଭାତୀ ମହଲା 1 ଦକ୍ଷିଣୀ॥
ਗੋਤਮੁ ਤਪਾ ਅਹਿਲਿਆ ਇਸਤ੍ਰੀ ਤਿਸੁ ਦੇਖਿ ਇੰਦ੍ਰੁ ਲੁਭਾਇਆ ॥
ତପସ୍ଵୀ ଗୌତମଙ୍କ ସୁନ୍ଦରୀ ସ୍ତ୍ରୀ ଅହଲ୍ୟାକୁ ଦେଖି ଦେବରାଜ ଇନ୍ଦ୍ର ତାହାଙ୍କ ପ୍ରତି ମୋହିତ ହୋଇଗଲେ।
ਸਹਸ ਸਰੀਰ ਚਿਹਨ ਭਗ ਹੂਏ ਤਾ ਮਨਿ ਪਛੋਤਾਇਆ ॥੧॥
ସେ ଛଳ ପୂର୍ବକ ତାହାଙ୍କ ସହିତ ସମ୍ଭୋଗ କରିଲେ, ଯେତେବେଳେ ଗୌତମ ଶାପ ଦେଲେ, ତାହାଙ୍କ ଶରୀରରେ ଅନେକ ଭଗ ଚିହ୍ନ ହୋଇଗଲା, ତାହାପରେ, ସେ ମନରେ ବହୁତ ପଶ୍ଚାତାପ କରିଲେ||1||
ਕੋਈ ਜਾਣਿ ਨ ਭੂਲੈ ਭਾਈ ॥
ହେ ଭାଇ! କେହି ଜାଣି ଜାଣି ଭୁଲ କରନାହିଁ।
ਸੋ ਭੂਲੈ ਜਿਸੁ ਆਪਿ ਭੁਲਾਏ ਬੂਝੈ ਜਿਸੈ ਬੁਝਾਈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ବାସ୍ତବରେ ସେ ହିଁ ଭୁଲ କରିଥାଏ, ଯାହାକୁ ପରମାତ୍ମା ସ୍ଵୟଂ ଭୁଲାଇ ରଖିଥାନ୍ତି ଏବଂ ଯାହାକୁ ସେ ସ୍ଵୟଂ ବୁଝାଇଥାନ୍ତି, ସେ ବୁଝିଥାଏ॥1॥ରୁହ॥
ਤਿਨਿ ਹਰੀ ਚੰਦਿ ਪ੍ਰਿਥਮੀ ਪਤਿ ਰਾਜੈ ਕਾਗਦਿ ਕੀਮ ਨ ਪਾਈ ॥
ପୃଥିବୀପତି ରାଜା ହରିଶଚନ୍ଦ୍ର ନିଜ ଭାଗ୍ୟକୁ ବୁଝି ପାରିଲେ ନାହିଁ।
ਅਉਗਣੁ ਜਾਣੈ ਤ ਪੁੰਨ ਕਰੇ ਕਿਉ ਕਿਉ ਨੇਖਾਸਿ ਬਿਕਾਈ ॥੨॥
ଯଦି ସେ ନିଜ ପୂଣ୍ୟ କର୍ମକୁ ଅବଗୁଣ ମାନିଥାଏ, ଗୋଲାମ ମଣ୍ଡିରେ କାହିଁକି ନିଜକୁ ବିକ୍ରି କରୁଅଛି?||2||
ਕਰਉ ਅਢਾਈ ਧਰਤੀ ਮਾਂਗੀ ਬਾਵਨ ਰੂਪਿ ਬਹਾਨੈ ॥
ବାମନ ରୂପ ଧାରଣ କରି ଭଗବାନ ରାଜା ବଳି ଠାରୁ ଅଢେଇ ପାଦ ଭୁମି ମାଗିଥିଲେ।
ਕਿਉ ਪਇਆਲਿ ਜਾਇ ਕਿਉ ਛਲੀਐ ਜੇ ਬਲਿ ਰੂਪੁ ਪਛਾਨੈ ॥੩॥
ଯଦ୍ୟପି ରାଜା ବଳି ବାମନ ରୂପକୁ ଜାଣି ଦେଇଥାନ୍ତା, ଧୋକା ଖାଆନ୍ତା ନାହିଁ ଏବଂ ନା ପାତାଳକୁ ଯାଇଥାନ୍ତା||3||
ਰਾਜਾ ਜਨਮੇਜਾ ਦੇ ਮਤੀ ਬਰਜਿ ਬਿਆਸਿ ਪੜ੍ਹ੍ਹਾਇਆ ॥
ମୁନି ବ୍ୟାସ ରାଜା ଜନ୍ମେଜୟକୁ ଉପଦେଶ ଦେଇ ବୁଝାଇଛନ୍ତି, ପରନ୍ତୁ ସେ ଉପଦେଶ ମାନି ନାହିଁ,
ਤਿਨ੍ਹ੍ਹਿ ਕਰਿ ਜਗ ਅਠਾਰਹ ਘਾਏ ਕਿਰਤੁ ਨ ਚਲੈ ਚਲਾਇਆ ॥੪॥
ସେ ନିଜ ପତ୍ନୀର ଆଗ୍ରହ ଅନୁସାରେ ଯଜ୍ଞ କରାଇଛନ୍ତି ଏବଂ କ୍ରୋଧିତ ହୋଇ ଅଠର ବ୍ରାହ୍ମଣଙ୍କ ହତ୍ୟା କରାଇଛନ୍ତି, ଏହା ଫଳରେ ସେ କୋଢର ଶିକାର ହେଲେ, ବସ୍ତୁତଃ ଭାଗ୍ୟକୁ କେବେ ବଦଳା ଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ||4||
ਗਣਤ ਨ ਗਣੀ ਹੁਕਮੁ ਪਛਾਣਾ ਬੋਲੀ ਭਾਇ ਸੁਭਾਈ ॥
କେତେ ଏପରି ଲୋକ ଅଛନ୍ତି, ଯାହାଙ୍କ ଗଣନା କରାଯାଇ ପାରିବ ନାହିଁ, ପରମାତ୍ମାଙ୍କ ହୁକୁମକୁ ମାନି ସ୍ଵାଭାବିକ ଭାବରେ ବୋଲୁଅଛି।
ਜੋ ਕਿਛੁ ਵਰਤੈ ਤੁਧੈ ਸਲਾਹੀ ਸਭ ਤੇਰੀ ਵਡਿਆਈ ॥੫॥
ହେ ପ୍ରଭୁ! ଯାହା କିଛି ହେଉଅଛି, ତୋର ହିଁ ସ୍ତୁତି ଅଟେ, ସବୁ ତୋର ବଡପଣ ଅଟେ||5||
ਗੁਰਮੁਖਿ ਅਲਿਪਤੁ ਲੇਪੁ ਕਦੇ ਨ ਲਾਗੈ ਸਦਾ ਰਹੈ ਸਰਣਾਈ ॥
ଗୁରୁମୁଖୀ ନିର୍ଲିପ୍ତ ରହିଥାଏ, ତାହାକୁ କେବେ ପାପର ମଇଳା ଲାଗେ ନାହିଁ ଏବଂ ସେ ସଦା ପ୍ରଭୁଙ୍କ ଶରଣରେ ରହିଥାଏ।
ਮਨਮੁਖੁ ਮੁਗਧੁ ਆਗੈ ਚੇਤੈ ਨਾਹੀ ਦੁਖਿ ਲਾਗੈ ਪਛੁਤਾਈ ॥੬॥
ପରନ୍ତୁ ମୂର୍ଖ ସ୍ଵେଚ୍ଛାଚାରୀ ସତ୍ୟ ଆଡେ ଧ୍ୟାନ ଦିଏ ନାହିଁ ଏବଂ ଦୁଃଖୀ ହେବା ପରେ ପଶ୍ଚାତାପ କରିଥାଏ||6||
ਆਪੇ ਕਰੇ ਕਰਾਏ ਕਰਤਾ ਜਿਨਿ ਏਹ ਰਚਨਾ ਰਚੀਐ ॥
ଯିଏ ଏହି ସଂସାରର ରଚନା କରିଛି, ସେହି ବନାଇବା ବାଲା ପରମାତ୍ମା ସ୍ଵୟଂ ହିଁ ସବୁ କରିଥାନ୍ତି ଏବଂ କରାଇ ଥାଆନ୍ତି।
ਹਰਿ ਅਭਿਮਾਨੁ ਨ ਜਾਈ ਜੀਅਹੁ ਅਭਿਮਾਨੇ ਪੈ ਪਚੀਐ ॥੭॥
ମନୁଷ୍ୟର ହୃଦୟରୁ ଅଭିମାନ ଦୂର ହୁଏନାହିଁ ଏବଂ ସେ ଅଭିମାନରେ ହିଁ ଜଳିଥାଏ||7||
ਭੁਲਣ ਵਿਚਿ ਕੀਆ ਸਭੁ ਕੋਈ ਕਰਤਾ ਆਪਿ ਨ ਭੁਲੈ ॥
ସେହି କର୍ତ୍ତା-ପରମେଶ୍ଵର ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ସଂସାରକୁ ଭୁଲ କରିବା ପାଇଁ ବନାଇଛନ୍ତି, ପରନ୍ତୁ ସେ ସ୍ଵୟଂ କିଛି ଭୁଲ କରନ୍ତି ନାହିଁ।
ਨਾਨਕ ਸਚਿ ਨਾਮਿ ਨਿਸਤਾਰਾ ਕੋ ਗੁਰ ਪਰਸਾਦਿ ਅਘੁਲੈ ॥੮॥੪॥
ଗୁରୁ ନାନକ କହନ୍ତି ଯେ ଗୁରୁଙ୍କ କୃପାରୁ ଯିଏ ପରମାତ୍ମାଙ୍କ ସ୍ମରଣ କରିଥାଏ, ସେହି ଜୀବ ବନ୍ଧନରୁ ମୁକ୍ତି ପାଇଥାଏ||8||4||
ਪ੍ਰਭਾਤੀ ਮਹਲਾ ੧ ॥
ପ୍ରଭାତୀ ମହଲା 1॥
ਆਖਣਾ ਸੁਨਣਾ ਨਾਮੁ ਅਧਾਰੁ ॥
ଈଶ୍ଵରଙ୍କ ସ୍ତୁତିଗାନ କରିବା ଏବଂ ତାହାଙ୍କ ସଙ୍କୀର୍ତ୍ତନ ଶୁଣିବା ହିଁ ଆମର ଆଶ୍ରା ବନି ଯାଇଛି ଏବଂ
ਧੰਧਾ ਛੁਟਕਿ ਗਇਆ ਵੇਕਾਰੁ ॥
ଅନ୍ୟ ବେକାର କାର୍ଯ୍ୟ ଦ୍ଵାରା ଆମେ ମୁକ୍ତ ହୋଇ ଯାଇଛୁ।
ਜਿਉ ਮਨਮੁਖਿ ਦੂਜੈ ਪਤਿ ਖੋਈ ॥
ଯେପରି ସ୍ଵେଚ୍ଛାଚାରୀ ଦୈତ୍ୟଭାବରେ ନିଜ ମାନ ହରାଇ ଦେଇଥାଏ, ପରନ୍ତୁ ତାହା ତ୍ୟାଗ କରେନାହିଁ,
ਬਿਨੁ ਨਾਵੈ ਮੈ ਅਵਰੁ ਨ ਕੋਈ ॥੧॥
ଏହିପରି ପରମାତ୍ମାଙ୍କ ନାମ ବିନା ଅନ୍ୟ କାହାକୁ ମାନେ ନାହିଁ||1||
ਸੁਣਿ ਮਨ ਅੰਧੇ ਮੂਰਖ ਗਵਾਰ ॥
ହେ ଅନ୍ଧ, ମୂର୍ଖ ମନ! ମୋର କଥା ଶୁଣ,
ਆਵਤ ਜਾਤ ਲਾਜ ਨਹੀ ਲਾਗੈ ਬਿਨੁ ਗੁਰ ਬੂਡੈ ਬਾਰੋ ਬਾਰ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
ପୁନଃ ଜନ୍ମ-ମରଣରେ ପଡି ତୋତେ ଲଜ୍ଜା ଆସେ ନାହିଁ, ଗୁରୁଙ୍କ ବିନା ବାରମ୍ବାର ବୁଡି ଯାଉଛ॥1॥ରୁହ॥
ਇਸੁ ਮਨ ਮਾਇਆ ਮੋਹਿ ਬਿਨਾਸੁ ॥
ଏହି ମନର ମାୟା-ମୋହରେ ସେ ନାଶ ହୋଇଥାଏ,
ਧੁਰਿ ਹੁਕਮੁ ਲਿਖਿਆ ਤਾਂ ਕਹੀਐ ਕਾਸੁ ॥
ଯେତେବେଳେ ପ୍ରାରମ୍ଭରୁ ହିଁ ଭାଗ୍ୟରେ ଲେଖା ହୋଇଛି, କଣ କହି ପାରିବା।
ਗੁਰਮੁਖਿ ਵਿਰਲਾ ਚੀਨ੍ਹ੍ਹੈ ਕੋਈ ॥
ଗୁରୁଙ୍କ ଠାରୁ କେହି ବିରଳ ପୁରୁଷ ହିଁ ତଥ୍ୟକୁ ଜାଣିଥାଏ ଯେ
ਨਾਮ ਬਿਹੂਨਾ ਮੁਕਤਿ ਨ ਹੋਈ ॥੨॥
ପ୍ରଭୁ-ନାମ ବିହୀନ ରହି ମୁକ୍ତି ହୁଏନାହିଁ||2||
ਭ੍ਰਮਿ ਭ੍ਰਮਿ ਡੋਲੈ ਲਖ ਚਉਰਾਸੀ ॥
ମନୁଷ୍ୟ ଚଉରାଅଶି ଲକ୍ଷ ଯୋନିର ଚକ୍ରରେ ବୁଲୁଥାଏ ଏବଂ
ਬਿਨੁ ਗੁਰ ਬੂਝੇ ਜਮ ਕੀ ਫਾਸੀ ॥
ଗୁରୁଙ୍କ ବିନା ମୃତ୍ୟୁର ଫନ୍ଦାକୁ ବୁଝେ ନାହିଁ।
ਇਹੁ ਮਨੂਆ ਖਿਨੁ ਖਿਨੁ ਊਭਿ ਪਇਆਲਿ ॥
ଏହି ମନ ପ୍ରତି କ୍ଷଣରେ ବଡ ବଡ କଥା କହିଥାଏ ଏବଂ ବେଳେବେଳେ ନୀଚ ହୋଇଯାଏ।
ਗੁਰਮੁਖਿ ਛੂਟੈ ਨਾਮੁ ਸਮ੍ਹ੍ਹਾਲਿ ॥੩॥
ପରନ୍ତୁ ଗୁରୁଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ହରିନାମ ସ୍ମରଣ ଦ୍ଵାରା ହିଁ ବନ୍ଧନରୁ ମୁକ୍ତ ହୋଇଥାଏ||3||
ਆਪੇ ਸਦੇ ਢਿਲ ਨ ਹੋਇ ॥
ଈଶ୍ଵର ସ୍ଵୟଂ ମୃତ୍ୟୁକୁ ବୋଲାଇ ଥାଆନ୍ତି ଏବଂ କୌଣସି ବିଳମ୍ବ ହୁଏନାହିଁ।
ਸਬਦਿ ਮਰੈ ਸਹਿਲਾ ਜੀਵੈ ਸੋਇ ॥
ପ୍ରଭୁ-ଶବ୍ଦ ପ୍ରତି ସମର୍ପିତ ହେବା ବାଲା ହିଁ ସୁଖଦ ଜୀବନ ବିତାଇ ଥାଏ।
ਬਿਨੁ ਗੁਰ ਸੋਝੀ ਕਿਸੈ ਨ ਹੋਇ ॥
ଗୁରୁଙ୍କ ବିନା କାହାକୁ ଜ୍ଞାନ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏନାହିଁ,
ਆਪੇ ਕਰੈ ਕਰਾਵੈ ਸੋਇ ॥੪॥
ସଂସାରରେ କରିବା-କରାଇବା ବାଲା ସ୍ଵୟଂ ପରମେଶ୍ଵର ଅଟନ୍ତି||4||
ਝਗੜੁ ਚੁਕਾਵੈ ਹਰਿ ਗੁਣ ਗਾਵੈ ॥
ଯିଏ ପରମାତ୍ମାଙ୍କ ଗୁଣଗାନ କରିଥାଏ, ତାହାର ସମସ୍ତ ଝଗଡା ସମାପ୍ତ ହୋଇଯାଏ।
ਪੂਰਾ ਸਤਿਗੁਰੁ ਸਹਜਿ ਸਮਾਵੈ ॥
ପୂର୍ଣ୍ଣ ସଦଗୁରୁ ତାହାକୁ ସ୍ଵାଭାବିକ ଅବସ୍ଥାରେ ଲୀନ କରି ଦେଇଥାନ୍ତି ଏବଂ
ਇਹੁ ਮਨੁ ਡੋਲਤ ਤਉ ਠਹਰਾਵੈ ॥
ଏହି ମନ ବିଚଳିତ ହେବା ଠାରୁ ଦୂରେଇ ଯାଏ।
ਸਚੁ ਕਰਣੀ ਕਰਿ ਕਾਰ ਕਮਾਵੈ ॥੫॥
ଏହି ପ୍ରକାରେ ସେ ସତକର୍ମ କରିଥାଏ||5||
ਅੰਤਰਿ ਜੂਠਾ ਕਿਉ ਸੁਚਿ ਹੋਇ ॥
ଯାହାର ଅନ୍ତର୍ମନରେ ମିଥ୍ୟା ଭରି ରହିଥାଏ, ସେ କିପରି ଶୁଦ୍ଧ ହୋଇ ପାରିବ?
ਸਬਦੀ ਧੋਵੈ ਵਿਰਲਾ ਕੋਇ ॥
କେହି ବିରଳ ପୁରୁଷ ହିଁ ଗୁରୁଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଦ୍ଵାରା ତାହାକୁ ଶୁଦ୍ଧ କରିଥାଏ।
ਗੁਰਮੁਖਿ ਕੋਈ ਸਚੁ ਕਮਾਵੈ ॥
କେହି ଗୁରୁମୁଖୀ ହିଁ ସତକର୍ମ କରିଥାଏ,
ਆਵਣੁ ਜਾਣਾ ਠਾਕਿ ਰਹਾਵੈ ॥੬॥
ତାହାର ଜନ୍ମ-ମରଣର ଚକ୍ର ସମାପ୍ତ ହୋଇଯାଏ||6||