Page 353
ਗੁਰ ਪਰਸਾਦੀ ਹਰਿ ਰਸੁ ਪਾਇਆ ਨਾਮੁ ਪਦਾਰਥੁ ਨਉ ਨਿਧਿ ਪਾਈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
તેને તારું ઉત્તમ નામ પ્રાપ્ત થઇ જાય છે જે તેના માટે જાણે નવ ખજાના છે ॥૧॥વિરામ॥
ਕਰਮ ਧਰਮ ਸਚੁ ਸਾਚਾ ਨਾਉ ॥
જે પ્રભુના હંમેશા સ્થિર નામને જ સૌથી શ્રેષ્ઠ કર્મ તેમજ ધાર્મિક કર્મ તેમજ ધાર્મિક ફરજ સમજે છે.
ਤਾ ਕੈ ਸਦ ਬਲਿਹਾਰੈ ਜਾਉ ॥
હું તે મનુષ્યથી બલિહાર જાવ છું
ਜੋ ਹਰਿ ਰਾਤੇ ਸੇ ਜਨ ਪਰਵਾਣੁ ॥
પ્રભુની હાજરીમાં તે જ મનુષ્ય સ્વીકાર છે જે પ્રભુના પ્રેમમાં રંગાયેલ રહે છે
ਤਿਨ ਕੀ ਸੰਗਤਿ ਪਰਮ ਨਿਧਾਨੁ ॥੨॥
તેની સંગતિ કરવાથી સૌથી કીમતી નામ ખજાનો મળે છે ॥૨॥
ਹਰਿ ਵਰੁ ਜਿਨਿ ਪਾਇਆ ਧਨ ਨਾਰੀ ॥
તે જીવ-સ્ત્રી ભાગ્યશાળી છે જેને પ્રભુ-પતિને પોતાના દિલમાં મેળવી લીધો છે
ਹਰਿ ਸਿਉ ਰਾਤੀ ਸਬਦੁ ਵੀਚਾਰੀ ॥
જે પ્રભુના પ્રેમમાં રંગાયેલી રહે છે જે પ્રભુની મહિમાની વાણીને પોતાના મનમાં વિચારે છે.
ਆਪਿ ਤਰੈ ਸੰਗਤਿ ਕੁਲ ਤਾਰੈ ॥
તે જીવ-સ્ત્રી પોતે સંસાર-સમુદ્રથી પાર થઇ જાય છે અને પોતાની સંગતમાં પોતાના કુળને પાર પાડી લે છે.
ਸਤਿਗੁਰੁ ਸੇਵਿ ਤਤੁ ਵੀਚਾਰੈ ॥੩॥
સદ્દગુરુના બતાવેલા માર્ગ પર ચાલીને મનુષ્ય જન્મનો વાસ્તવિક લાભ તે પોતાની આંખોની સામે રાખે છે ॥૩॥
ਹਮਰੀ ਜਾਤਿ ਪਤਿ ਸਚੁ ਨਾਉ ॥
દુનિયામાં કોઈને ઉચ્ચ જાતિનો ગુમાન છે કોઈને ઉચ્ચ કુળનો ધરવાસ છે. હે પ્રભુ! કૃપા કર તારું હંમેશા સ્થિર રહેનારું નામ જ મારા માટે ઊંચી જાતિ અને કુળ હોય
ਕਰਮ ਧਰਮ ਸੰਜਮੁ ਸਤ ਭਾਉ ॥
તારો સાચો પ્રેમ જ મારા માટે ધાર્મિક કર્મ ધર્મ અને જીવન-સંયમ હોય.
ਨਾਨਕ ਬਖਸੇ ਪੂਛ ਨ ਹੋਇ ॥
હે નાનક! જે મનુષ્ય પર પ્રભુ પોતાના નામની બક્ષીસ કરે છે તેના જ્ન્મો-જન્માંતરોના કર્મોના લેખનું સમાધાન થઇ જાય છે તેનાથી પછી કરેલા કર્મોનો હિસાબ લેવામાં આવતો નથી
ਦੂਜਾ ਮੇਟੇ ਏਕੋ ਸੋਇ ॥੪॥੧੪॥
તેણે દરેક તરફ એક પ્રભુ જ દેખાઈ દે છે પ્રભુ વગર કોઈ બીજાના અસ્તિત્વનો વિચાર જ તેની અંદરથી મટી જાય છે ॥૪॥૧૪॥
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੧ ॥
આશા મહેલ ૧॥
ਇਕਿ ਆਵਹਿ ਇਕਿ ਜਾਵਹਿ ਆਈ ॥
અનેક જીવ જગતમાં જન્મ લે છે અને ઊંચી આધ્યાત્મિક સ્થિતિની પ્રાપ્તિ વગર ફક્ત ઉત્પન્ન જ થાય છે અને પછી અહીંથી ચાલ્યો જાય છે.
ਇਕਿ ਹਰਿ ਰਾਤੇ ਰਹਹਿ ਸਮਾਈ ॥
પરંતુ એક સૌભાગ્યશાળી એવો છે જે પ્રભુના પ્રેમમાં રંગાઈ રહે છે અને પ્રભુની યાદમાં રહે છે.
ਇਕਿ ਧਰਨਿ ਗਗਨ ਮਹਿ ਠਉਰ ਨ ਪਾਵਹਿ ॥
આખી સૃષ્ટિમાં તેને ક્યાંય પણ શાંતિ મળતી નથી
ਸੇ ਕਰਮਹੀਣ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਨ ਧਿਆਵਹਿ ॥੧॥
જે લોકો પ્રભુનું નામ સ્મરણ કરતા નથી તે અભાગી છે તેનું મન હંમેશા ભટકતું રહે છે ॥૧॥
ਗੁਰ ਪੂਰੇ ਤੇ ਗਤਿ ਮਿਤਿ ਪਾਈ ॥
ઊંચા આધ્યાત્મિક જીવનની મર્યાદા પૂર્ણ ગુરુથી જ મળે છે.
ਇਹੁ ਸੰਸਾਰੁ ਬਿਖੁ ਵਤ ਅਤਿ ਭਉਜਲੁ ਗੁਰ ਸਬਦੀ ਹਰਿ ਪਾਰਿ ਲੰਘਾਈ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
આ સંસાર એક ખુબ જ ઝેરી ચક્રવાત છે.પરમાત્મા ગુરુના શબ્દમાં જોડીને અને ઉચ્ચ આધ્યાત્મિક જીવન બક્ષીને આમાંથી પાર પાડે છે ॥૧॥વિરામ॥
ਜਿਨ੍ਹ੍ਹ ਕਉ ਆਪਿ ਲਏ ਪ੍ਰਭੁ ਮੇਲਿ ॥
જે લોકોને પ્રભુ પોતે પોતાની યાદમાં જોડે છે
ਤਿਨ ਕਉ ਕਾਲੁ ਨ ਸਾਕੈ ਪੇਲਿ ॥
તેને મૃત્યુનો ડર ડરાવી શકતો નથી.
ਗੁਰਮੁਖਿ ਨਿਰਮਲ ਰਹਹਿ ਪਿਆਰੇ ॥
ગુરુની સન્મુખ રહીને માયામાં રહેતા હોવા છતાં પણ તે પ્રેમાળ એવી પવિત્ર-આત્મા બની રહે છે
ਜਿਉ ਜਲ ਅੰਭ ਊਪਰਿ ਕਮਲ ਨਿਰਾਰੇ ॥੨॥
જેમ પાણીમાં કમળફુલ નિર્લિપ રહે છે ॥૨॥
ਬੁਰਾ ਭਲਾ ਕਹੁ ਕਿਸ ਨੋ ਕਹੀਐ ॥
પરંતુ ના કોઈને ખરાબ ન કોઈને સારો કહી શકાય છે કારણ કે દરેકમાં પરમાત્મા જ વસતો દેખાઈ દે છે.
ਦੀਸੈ ਬ੍ਰਹਮੁ ਗੁਰਮੁਖਿ ਸਚੁ ਲਹੀਐ ॥
હા, તે હંમેશા સ્થિર પ્રભુ મળે છે ગુરુની સન્મુખ થવા પર જ. પરમાત્માનું સ્વરૂપ વ્યક્તથી ઉપર છે.
ਅਕਥੁ ਕਥਉ ਗੁਰਮਤਿ ਵੀਚਾਰੁ ॥
ગુરુની બુદ્ધિ લઈને જ હું તેના કંઈક ગુણ કહી શકું છું અને વિચારી શકું છું.
ਮਿਲਿ ਗੁਰ ਸੰਗਤਿ ਪਾਵਉ ਪਾਰੁ ॥੩॥
ગુરુની સંગતિમાં રહીને જ હું આ ઝેરી ચક્રવાતનો પહેલો છેડો મેળવી શકું છું ॥૩॥
ਸਾਸਤ ਬੇਦ ਸਿੰਮ੍ਰਿਤਿ ਬਹੁ ਭੇਦ ॥
હે ભાઈ! આ જ છે વેદ-શાસ્ત્રો સ્મૃતિઓના વિભિન્ન પાસાઓનો વિચાર,
ਅਠਸਠਿ ਮਜਨੁ ਹਰਿ ਰਸੁ ਰੇਦ ॥
આ જ છે અડસઠ તીર્થોનું સ્નાન પરમાત્માના નામનો આનંદ હૃદયમાં અનુભવ કર
ਗੁਰਮੁਖਿ ਨਿਰਮਲੁ ਮੈਲੁ ਨ ਲਾਗੈ ॥
ગુરુની સન્મુખ રહીને નામનો આનંદ લેવાથી જીવન પવિત્ર રહે છે અને વિકારોની ગંદકી લાગતી નથી.
ਨਾਨਕ ਹਿਰਦੈ ਨਾਮੁ ਵਡੇ ਧੁਰਿ ਭਾਗੈ ॥੪॥੧੫॥
હે નાનક! ધૂરથી પરમાત્મા દ્વારા જ કૃપા થાય તો નામ હ્રદયમાં વસે છે ॥૪॥૧૫॥
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੧ ॥
આશા મહેલ ૧॥
ਨਿਵਿ ਨਿਵਿ ਪਾਇ ਲਗਉ ਗੁਰ ਅਪੁਨੇ ਆਤਮ ਰਾਮੁ ਨਿਹਾਰਿਆ ॥
હું વારંવાર પોતાના ગુરુના ચરણોમાં નત-મસ્તક થાવ છું ગુરુની કૃપાથી મેં પોતાની અંદર વસતો રામ જોઈ લીધો છે.
ਕਰਤ ਬੀਚਾਰੁ ਹਿਰਦੈ ਹਰਿ ਰਵਿਆ ਹਿਰਦੈ ਦੇਖਿ ਬੀਚਾਰਿਆ ॥੧॥
ગુરુની સહાયતાથી પરમાત્માના ગુણોનો વિચાર કરીને હું તેને પોતાના હૃદયમાં તેના દર્શન કરી રહ્યો છું તેની ગુણોને વિચારી રહ્યો છું ॥૧॥
ਬੋਲਹੁ ਰਾਮੁ ਕਰੇ ਨਿਸਤਾਰਾ ॥
હે ભાઈ! પરમાત્માનું નામ સ્મરણ કર. સ્મરણ સંસાર-સમુદ્રથી પાર પાડી લે છે.
ਗੁਰ ਪਰਸਾਦਿ ਰਤਨੁ ਹਰਿ ਲਾਭੈ ਮਿਟੈ ਅਗਿਆਨੁ ਹੋਇ ਉਜੀਆਰਾ ॥੧॥ ਰਹਾਉ ॥
જયારે ગુરુની કૃપાથી કિંમતી હરિ-નામ મળી જાય છે અંદરથી અજ્ઞાનતાનો અંધકાર મટી જાય છે અને જ્ઞાનનો પ્રકાશ થઇ જાય છે ॥૧॥વિરામ॥
ਰਵਨੀ ਰਵੈ ਬੰਧਨ ਨਹੀ ਤੂਟਹਿ ਵਿਚਿ ਹਉਮੈ ਭਰਮੁ ਨ ਜਾਈ ॥
જે મનુષ્ય સ્મરણ તો કરતો નથી પરંતુ ફક્ત જીભથી ઉચ્ચારણ કરવાથી બ્રહ્મજ્ઞાનની વાતો કરે છે તેના માયાના બંધન તૂટતા નથી તે અહંકારમાં જ ફસાઈ રહે છે તેના મનની ભટકણ દૂર થતી નથી.
ਸਤਿਗੁਰੁ ਮਿਲੈ ਤ ਹਉਮੈ ਤੂਟੈ ਤਾ ਕੋ ਲੇਖੈ ਪਾਈ ॥੨॥
જયારે સંપૂર્ણ ગુરુ મળે ત્યારે જ અહંકાર તૂટે છે અને ત્યારે જ મનુષ્ય પ્રભુની હાજરીમાં સ્વીકાર થાય છે ॥૨॥
ਹਰਿ ਹਰਿ ਨਾਮੁ ਭਗਤਿ ਪ੍ਰਿਅ ਪ੍ਰੀਤਮੁ ਸੁਖ ਸਾਗਰੁ ਉਰ ਧਾਰੇ ॥
જે મનુષ્ય હરિ નામ સ્મરણ કરે છે પ્રેમાળની ભક્તિ કરે છે સુખોનાં સમુદ્ર પ્રભુ પ્રીતમને પોતાના હૃદયમાં વસાવે છે
ਭਗਤਿ ਵਛਲੁ ਜਗਜੀਵਨੁ ਦਾਤਾ ਮਤਿ ਗੁਰਮਤਿ ਹਰਿ ਨਿਸਤਾਰੇ ॥੩॥
તે મનુષ્યને ભક્તિને પ્રેમ કરનાર પ્રભુ જગતના જીવનનો આશરો પ્રભુ શ્રેષ્ઠ બુદ્ધિ દેનાર પ્રભુ ગુરુના ઉપદેશની કૃપાથી સંસાર-સમુદ્રથી પાર પાડી લે છે ॥૩॥
ਮਨ ਸਿਉ ਜੂਝਿ ਮਰੈ ਪ੍ਰਭੁ ਪਾਏ ਮਨਸਾ ਮਨਹਿ ਸਮਾਏ ॥
જે જીવ પોતાના મનથી લડી ને અહંકારને મારી લે છે મનના ઈચ્છાઓને મનની અંદર જ પ્રભુની યાદમાં લીન કરી લે છે.
ਨਾਨਕ ਕ੍ਰਿਪਾ ਕਰੇ ਜਗਜੀਵਨੁ ਸਹਜ ਭਾਇ ਲਿਵ ਲਾਏ ॥੪॥੧੬॥
હે નાનક! જગતનું જીવન પ્રભુ જે મનુષ્ય પર કૃપા કરે છે તે સ્થિર ચિત્ત રહીને પ્રભુ ચરણોમાં જોડાઈ રહે છે ॥૪॥૧૬॥
ਆਸਾ ਮਹਲਾ ੧ ॥
આશા મહેલ ૧॥
ਕਿਸ ਕਉ ਕਹਹਿ ਸੁਣਾਵਹਿ ਕਿਸ ਕਉ ਕਿਸੁ ਸਮਝਾਵਹਿ ਸਮਝਿ ਰਹੇ ॥
ઊંડા ગંભીર’ પ્રભુને સ્મરણ કરવાથી સ્મરણ કરનાર પણ ગંભીર સ્વભાવવાળો થઇ જાય છે તેની અંદર દેખાવો અને હલકાપણું રહેતું નથી જે મનુષ્ય ‘ઊંડા ગંભીર’ ને સ્મરણ કરીને જ્ઞાનવાન થઇ જાય છે તે પોતાની જાત ના કોઈને કહે છે ન સંભળાવે છે ન સમજાવે છે.
ਕਿਸੈ ਪੜਾਵਹਿ ਪੜਿ ਗੁਣਿ ਬੂਝੇ ਸਤਿਗੁਰ ਸਬਦਿ ਸੰਤੋਖਿ ਰਹੇ ॥੧॥
જે મનુષ્ય ‘ગહિર-ગંભીર’ની પ્રશંસા વાંચીને વિચારીને જીવન તફાવતને સમજી લે છે તે પોતાની વિદ્યાનો દેખાવ કરતા નથી ગુરુના શબ્દમાં જોડાઈને હલકાપણું ત્યાગીને તે સંતોષનું જીવન વિતાવે છે ॥૧॥